Ahirete iman, imanın 6 şartından biridir. Peki Ahirete iman nedir? Ahiret hayatının safhaları nelerdir?CenÂb-ı Hak, beşer hayatı icin beş safha takdir buyurmuştur. Bunların birincisi Âlem-i ervÂh, ikincisi ana rahmi, ucuncusu dunya hayatı, dorduncusu berzah ve kabir Âlemi, beşincisi ise Âhiret ve onun neticesi olan Cennet veya Cehennem ’deki ebedî hayattır. Bunlardan dunya hayatı, insana bir imtihan icin verilmiş ve ebedî saÂdet veya azap, beşerin bu Âlemdeki fiil ve davranışlarına bağlı kılınmıştır. Her kulun bu fiil ve davranışlarının musbet veya menfî karşılığının olduğunu bilmesi ve boylece mes ’ûliyetini mudrik olması icin de Âhiret, îmÂnın altı esası arasında yer almıştır. Oyle ki, Âhirete îman, ehemmiyetine binÂen bircok Âyet-i kerîmede AllÂh ’a îmanla birlikte zikredilmiştir. Bilhassa Kur ’Ân ’ın son uc cuz ’unde Âhirete îman uzerinde ısrarla durulur.
Allah TeÂl şoyle buyurur:
“AllÂh ’a ve Âhiret gunune îmÂn edip sÂlih amel işleyen kimselerin Rab ’leri katında buyuk ecirleri vardır. Onlar icin korku yoktur, onlar mahzun da olmazlar.” (el-Bakara, 62)
Mu ’minleri medih şÃ‚nında da:
“...Onlar ki AllÂh ’a ve Âhiret gunune îmÂn ederler...” buyurur. (et-Tevbe, 45)
Âhiret, olumden sonra başlayacak olan yeni, sonsuz ve gercek bir hayattır. Âyet-i kerîmede buyrulur:
“Bu dunya hayatı sadece bir eğlenceden, bir oyundan ibarettir. Âhiret yurduna gelince, işte asıl hayat odur. Keşke bilmiş olsalardı! ” (el-Ankebût, 64)
Zira bunu bilenler, şu fÂnî Âlemlerindeki her nefesi değerlendirir ve CenÂb-ı Hak ’tan bir an dahî gÂfil kalmazlar. Onların omurleri, amel-i sÂlihlerle dolu bir ibÂdet omru olur. Âkıbetleri hakkında dÂim havf ve rec (korku ile umit) arasında olurlar. Mahşerdeki buyuk hesÂbın dehşet ve şiddetinden gonulleri urperir, Allah korkusuyla gozyaşı dokerler.
Şu kıssa, ilÂhî hesÂbın şiddetini îzah bakımından ne ibretlidir:
SÂlihlerden bir zÂt pazara uğramıştı. Luzumlu birkac şey alacaktı. Alacağı şeylerin karşılığını da evde hesaplamış ve elindeki paranın buna kÂfî olduğuna kanaat getirmişti. Fakat pazar yerine vardığında o para, alacaklarına yetmedi. Bunun uzerine o sÂlih kişi ağlamaya başladı ve bu hÂli uzun bir muddet devam etti. Etrafındakiler, buna şaşırdılar. Parası yetmediği icin bu kadar ağlamasının yersiz olduğunu soyleyerek kendisini teskîne calıştılar. Bir zaman sonra kendine gelen o sÂlih zÂt, boğazında duğumlenen hıckırıklar arasında şaşkın kalabalığa şoyle seslendi:
“–Gozyaşlarımı bu dunya icin sanmayın! Duşundum ki, bugun evdeki hesap carşıya uymuyor! Peki şu dunyada yaptığımız hesaplar yarın Âhirete nasıl uyacak?!.”
KIYAMET VE YENİDEN DİRİLİŞ Dunya hayatı icin tÂyin edilen sure nihÂyete erdiğinde, buyuk meleklerden İsrÂfîl -aleyhisselÂm-, Sûr ’a ufurecek ve bu kÂinÂt infilÂk edecek, kıyÂmet kopacaktır.[1]
KıyÂmetin kopmasıyla oylesine dehşetli manzaralar ortaya cıkacak ki; gok yarılacak, erimiş maden hÂline gelecek, Guneş ve Ay kararacak, yıldızlar dağılıp dokulecek, dağlar atılmış yun gibi olacak, denizler kaynatılacak ve fışkıracak, Cehennem alevlendirilecek ve Cennet yaklaştırılacaktır. Gozler dehşetten kamaşacak, insanlar kacacak, fakat sığınacak bir yer bulamayacaklardır. Bu dehşetli manzara sebebiyle, buyuk bir kıymeti hÂiz olan on aylık gebe develer bile salıverilecek, yani kıymetli malların bir değeri kalmayacak, yabÂnî hayvanlar bir araya toplanacaktır. Kimse dostunu sormayacak, kulakları sağır edecek bir ses ve korkunc bir sarsıntı sebebiyle emzikli kadınlar kucaklarındaki cocuklarını unutacak, hÂmile kadınlar bebeklerini duşurecek, insanlar o gunun dehşetinden sarhoşlar hÂline donduruleceklerdir. GunahkÂr bir insan o gunku azaptan kurtulmak icin fidye olarak yavrularını, eşini, kardeşini, kendisine sahip cıkan sulÂlesini, hatt dunyada var olan insanların tamamını verip kendisini kurtarmak isteyecektir.[2]
CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“Onlar, AllÂh ’ın kudret ve azametini hakkıyla takdîr edemediler (O ’na lÂyık tÂzîmi gostermediler). HÂlbuki butun bir Dunya kıyÂmet gunu O ’nun avucunda, gokler Âlemi de durulmuş olarak elinin icindedir. O, (boyle bir azamet ve hÂkimiyet sahibi olan Allah), onların ortak koşmalarından yucedir, munezzehtir. Sûr ’a uflenir; AllÂh ’ın diledikleri dışında, goklerde ve yerde kim varsa carpılıp cansız yere duşer. Sonra ona bir daha uflenir: Bir de bakarsın butun insanlar, kabirlerinden ayağa kalkmış, etrafa bakınıp duruyorlar.” (ez-Zumer, 67-68)
Yine CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“Sûr ’a uflenince, kabirlerinden Rab ’lerine koşarak cıkarlar. «Vah hÂlimize! Bizi uykumuzdan kim kaldırdı?» derler. Onlara: «İşte Rahman olan AllÂh ’ın vaad ettiği budur, peygamberler doğru soylemişlerdi.» denir.” (YÂsin, 51-52)
BÂzı Âlimlerin beyÂnına gore, her ne kadar kufur ve isyÂn ehli, kabirlerinde muazzeb olacaklarsa da bu azap, Âhirettekine nazaran pek hafiftir. Bu cihetle kabirdeki hayat, uykuya benzetilmiştir. Onlar mezarlarından kalkınca oyle muthiş bir azÂba tutulacaklar ki;
«YÂ veylenÂ/vah hÂlimize!» diye feryÂd ve figÂna başlayacaklardır. (Omer Nasûhi Bilmen, Tefsir, VI, 2943)
Bundan sonra artık ebediyet gunu (يَوْمُ الْخُلُودِ) başlamaktadır.
O gun insanların diriltilmesi, yoktan var edici olan Hak TeÂl icin pek kolay bir keyfiyettir. CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“İnsan der ki: «Olduğum zaman sÂhiden diri olarak (kabrimden) cıkarılacak mıyım?» İnsan duşunmez mi ki, daha once o hicbir şey olmadığı hÂlde Biz kendisini yaratmışızdır.” (Meryem, 66-67)
“İnsan gormez mi ki, Biz onu bir nutfeden yarattık. Bir de bakıyorsun ki, apacık duşman kesilmiş! Kendi yaratılışını unutarak Biz ’e karşı misÂl getirmeye kalkışıyor ve; «Şu curumuş kemikleri kim diriltecek?» diyor.
De ki: Onları ilk defa yaratmış olan diriltecek. Cunku O, her turlu yaratmayı gÂyet iyi bilir. Yeşil ağactan sizin icin ateş cıkaran O ’dur. İşte siz, ateşi ondan yakıyorsunuz. Gokleri ve yeri yaratan onların benzerlerini yaratmaya kÂdir değil midir? Evet, elbette kÂdirdir. O, her şeyi hakkıyla bilen yaratıcıdır.
Bir şey yaratmak istediği zaman O ’nun emri sadece «Ol!» demekten ibÂrettir. O da hemen oluverir. Her şeyin mulku kendi elinde olan AllÂh ’ın şÃ‚nı ne kadar yucedir. Siz de O ’na doneceksiniz.” (YÂsîn, 77-83)
“O oluden diri, diriden de olu cıkarıyor; yeryuzunu olumunun ardından O canlandırıyor. İşte siz de (kabirlerinizden) boyle cıkarılacaksınız.” (er-Rûm, 19)
Ebû Rezin -radıyallÂhu anh- anlatıyor:
Bir gun:
“–Ey AllÂh ’ın Rasûlu! Allah TeÂlÂ, mahlûkÂtı yeniden nasıl diriltir? Bunun dunyadaki misÂli nedir?” diye sordum. Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“–Sen, hic kavminin yaşadığı vÂdiden kurak mevsimde gecmedin mi? Sonra bir kere de her tarafın yemyeşil olduğu bahar mevsiminde oraya uğramadın mı?” buyurdular. Ben, “Elbette!” deyince:
“–İşte bu, AllÂh ’ın yeniden yaratmasına delildir. Allah oluleri de boyle diriltecektir!” buyurdular. (Ahmed, IV, 11)
Yaşatan, olduren ve dirilten CenÂb-ı Hakk ’ın beyÂn buyurduğu bu Âyet-i kerîmeler ve Efendimiz ’in hadîs-i şerîfleri de gosteriyor ki, diriliş muhakkak gercekleşecektir. O hÂlde onemli olan:
“Nasıl yaşarsanız oyle olursunuz; nasıl olurseniz oyle dirilirsiniz!”[3] hadîs-i şerîfinden nasîb alarak o gune varmaktır.
KIYAMET ANSIZIN KOPACAKTIR CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“Onlar; «Eğer gercekten doğru soyluyorsanız, bu tehdit ne zaman gercekleşecek?» derler. Onların beklediği, sadece bir sayhadan ibarettir!.. Cekişip dururken kendilerini yakalayıverecek korkunc bir ses... İşte o anda onlar ne bir vasiyette bulunabilir, ne de Âilelerine donebilirler.” (YÂsîn, 48-50, 53. Bkz. SÂd, 15; Kàf, 42)
Buyukluk ve dehşetinden bahsettiğimiz bu muazzam kıyÂmet hÂdisesi, AllÂh ’ın azamet ve kudreti karşısında o kadar basit ve kucuk bir şeydir ki, onu sadece bir sayha ile gercekleştiriverecektir.
En az bunun kadar muhim diğer bir husus da, bu muthiş hÂdisenin cok kısa surede gercekleşecek olmasıdır. CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“…KıyÂmetin kopması, goz acıp kapama gibi veya daha az bir zamandan ibarettir. Şuphesiz Allah, her şeye kÂdirdir.”[4]
Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- de kıyÂmetin ansızın meydana geleceğini muhtelif misallerle îzah etmişlerdir. Bir defasında şoyle buyurmuşlardır:
“Guneş batıdan doğuncaya kadar kıyÂmet kopmaz. Guneş batıdan doğduğu zaman, insanlar onu gorur ve hepsi toptan îmÂn ederler. İşte bu vakit, şu Âyet-i kerîmede bildirilen vakittir:
«…Rabb ’inin bÂzı alÂmetleri geldiği gun, onceden inanmamış ya da îmÂnında bir hayır kazanmamış olan kimseye artık îmÂnı bir fayda sağlamaz.» (el-En‘Âm, 158)
Muhakkak ki, kıyÂmet kopacaktır, oyle ki, alışveriş icin satıcı ile muşteri aralarında bir kumaşı yaymış olacaklar da ne alışveriş yapmaya ne de kumaşı durmeye vakit bulamayacaklardır. Kişi sağmal devesinin sutunu sağıp getirdiği hÂlde, onu icmeye fırsat bulamadan ansızın kıyÂmet kopacaktır. Yine kişi, havuzunu sıvayıp tamir edecek de suyunu kullanamadan ansızın kıyÂmet kopacaktır. Yine kişi lokmasını ağzına kaldıracak, fakat kıyÂmet ansızın kopacak da o lokmayı yiyemeyecektir.” (BuhÂrî, RikÂk, 40; Ahmed, II, 369. Bkz. Muslim, Fiten 140)
Burada en muhim husus, kıyÂmetin ne zaman kopacağı değil, herkesin kendi kıyÂmeti olan olum ve otesine hazır olup olmadığıdır. Dunya, aldatıcı bir serap, Âhiret ise olumsuz bir hayattır. KıyÂmetimiz olan olum gelmeden evvel uyanalım ki cÂresiz bir nedÂmete dûcÂr olmayalım. Zira her fÂnînin mechûl bir zaman ve mekÂnda AzrÂil ile karşılaşacağı muhakkaktır. Olumden kacılacak hicbir yer yoktur. O hÂlde insan:
“(Vakit kaybetmeden) AllÂh ’a koşun...”[5] sırrından nasîb alarak rahmet-i ilÂhiyeyi yegÂne sığınak bilmelidir.
Has kullar, gun bugundur deyip kendi kıyÂmeti kopmadan evvel Âhiret tedÂriğini gorenlerdir ki, o dehşetli kıyÂmet gununde boyleleri icin ne bir huzun, ne de bir korku vardır.
HESAP KıyÂmet gunu insanlar cok cetin ve şiddetli bir hesap ile karşılaşacaklardır. CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“Kim zerre kadar iyilik yapmışsa onu gorur. Kim de zerre kadar kotuluk yapmışsa onu gorur.” (ez-ZilzÂl, 7-8)
“O gun ki, ne mal fayda verir ne evlÂt! Ancak AllÂh ’a kalb-i selîm ile gelenler mustesnÂ!..” (eş-ŞuarÂ, 88-89)
HÂsılı Âhiret, hem kotuler hem de iyiler icin mutlak olması gereken zarûrî bir Âlemdir. Zira iyilerin mukÂfÂta nÂil, kotulerin de cezÂlarına dûcÂr olmalarından daha tabiî bir şey olamaz. Nitekim bu fÂnî Âlem şartlarında dahî iyilerin başını sokacağı yerler ve kotulerin de icine konulacağı zindanlar olmasaydı, hayat cekilmez hÂle gelirdi!
Bir misal vermek gerekirse: Bir tiyatro grubunun, birinci sahneyi sergiledikten sonra perdeyi kapatıp, hÂdiseleri paramparca, dağınık ve îzÂha muhtac bir vaziyette bırakarak oyunu bitirdiği hic gorulmemiştir. Boyle bir durum soz konusu olsa, duşunceleri tam harekete gecmiş, sinirleri gerilmiş, oyunun ve yazarının maksadını ve ana fikrini oğrenmeye heveslenmiş seyirciler ne duşunur acaba?! Akıllı bir cocuk bile oyunun bu şekilde bitirilmesini uygun gormez. O hÂlde her şeyi mukemmel yaratan ve her işten haberdar olan AllÂh ’ın, bu koskoca kÂinat kıssasını, bir cocuğun bile yapmadığı şekilde bitirmesi nasıl duşunulebilir?![6]
İnsanoğlu kendi vucûdunu ısıran bir sineğe bile kızıp onu cezalandırmak istemekte, diğer taraftan da bir kahvenin hatırını kırk yıl saymaktadır. Dolayısıyla kendisinden bir omur boyu sÂdır olan musbet ve menfî davranışların Allah indinde karşılıksız kalacağını duşunmek kadar abes bir gaflet olamaz. Zira bu dunyada zÂlimin zulmu, mazlumun Âhı; kÂfirin kufru, mu ’minin de îmÂnı vardır.
CenÂb-ı Hak buyurur:
“İnsanoğlu başıboş bırakılacağını mı sanır?” (el-KıyÂme, 36)
“Biz ’im sizi boş yere, bir oyun ve eğlence olarak yarattığımızı ve sizin Biz ’e dondurulup getirilmeyeceğinizi mi sandınız?” (el-Mu ’minûn, 115)
“(İnsan) «KıyÂmet gunu de ne zamanmış?» diye sorar. Gozler (hayret ve dehşetle) kamaştığı, Ay tutulduğu, Guneş ve Ay birleşip (karardığı) zaman... İşte o gun insan: «Kacacak yer neresi?» diyecektir. Hayır, hayır! O gun kacıp sığınacak hicbir yer yoktur! O gun herkesin varıp karar kılacağı yer, ancak Rabb ’inizin huzûrudur. O gun insana, onden yolladığı ve geri bıraktığı ne varsa hepsi haber verilecek.” (el-KıyÂme, 6-13)
KIYAMET ALAMETLERİ KıyÂmetin tam olarak zamanı bildirilmemiş, ancak kucuk ve buyuk birtakım alÂmetleri haber verilmiştir. Bunları kısaca şoyle hulÂsa edebiliriz:
Kucuk Kıyamet AlÂmetleri: 1. İlim ortadan kalkacak, buna mukÂbil cehÂlet artacak. Bu durumda muskirÂtı/sarhoşluk veren şeyleri icmek ve zinÂ, alenen irtikÂb edilir hÂle gelecek.
2. Pek basit sebeplerle ve yok yere adam oldurmeler olacak.
3. AdÂlet ve ehliyet kalkacak, haram ve helÂle dikkat edilmeyecek.
4. Ana-babaya isyan, buna mukÂbil fÂsık kadınlara itaat artacak.
5. Olcu ve tartıda hîle yaygınlaşacak, herkes bu hîlelerden şikÂyet eder hÂle gelecek.
6. İnsanlara hurmet ve merhamet son derece azalacak ve nasihatlere kulak asılmayacak.
7. Şehirlere gocler artacak, binalar yukselecek. Kotu ve ehliyetsiz kimseler îtibar gorecek, soz ve hukum onlarda olacak.
8. Kumar, fal ve oyun Âletleri cok artıp revac bulacak, vaktin nasıl gectiği fark edilmeyecek.
9. İsraf artacak, dunya mal ve menfaati Âhiret saÂdetine tercih edilir hÂle gelecek.[7]
Buyuk Kıyamet AlÂmetleri: 1. Kırk gun surecek bir dumanın zuhûr etmesi,
2. DeccÂl ’ın cıkması,
3. DÂbbetu ’l-Arz denilen bir varlığın cıkması,
4. Guneş ’in batıdan doğması,
5. Ye ’cuc ve Me ’cuc ’un dunyaya yayılması,
6. Hazret-i Îs ’nın yeryuzune inmesi,
7. Hicaz ’dan kuvvetli bir ateşin zuhûru,
8. Doğu, batı ve Arap yarımadasında olmak uzere uc adet yer batmasının meydana gelmesi.[8]
Âhiret inancı, mes ’ûliyet şuurunu kuvvetlendirir, vazifeye bağlı, hak ve hukuka hurmetkÂr olmayı temin eder. Bu sûretle gayet sağlam bir ahlÂk anlayışına, cok mukemmel bir nizam kavramına ve pek ulvî bir hakşinaslığa vesîle olur.
CenÂb-ı Hakk ’ın huzûruna cıkarak butun soz, hÂl ve hareketlerinin hesabını vereceğine, işlediği zerre kadar hayır ve şerri goreceğine kuvvetle îmÂn eden bir kişide yuksek bir ahlÂk ve yuce bir hukuk anlayışının bulunacağı muhakkaktır.
Peygamber Efendimiz ’in:
“Hicbir kul, kıyÂmet gunu omrunu nerede tukettiğinden, ilmiyle ne yaptığından, malını nereden kazanıp nereye harcadığından, vucudunu nerede yıprattığından sorulmadıkca bir adım dahî atamaz!”[9] hadîs-i şerîflerini bilen bir mu ’min mutlak hakka, hukûka ve hesabına dikkat eder.
CenÂb-ı Hakk ’ın devamlı kendisini gorduğunu bilen ve Âhirete de inanan bir insan, kimsenin gormediği yerlerde bile yanlış hareketler yapamaz. Herkesin guvendiği temiz bir insan hÂline gelir.
Kalbinden Âhiret fikri, Allah korkusu ve Allah muhabbeti silinen insanlar, şahsî maksat ve menfaatlerine perestiş edeceklerinden, onların, bu Âlemin en zararlı unsuru hÂline geleceği şuphesizdir. Bu tur insanların nazarında millet ve vatan sevgisi, umûmî menfaat, tarihten ibret alma gibi fazîletler gayet gulunc şeylerdir. Ustunluk ve meziyet ise insan aldatmaktan ibÂrettir. Bu sebeple, insanlardaki din ve Âhiret fikrini zayıflatmak, cemiyetleri şiddetle helÂke surukleyecek son derece tehlikeli bir teşebbustur. Uzak ve yakın tarihte bunun misallerine cok tesaduf edilmiştir.
Âhirete îmÂn eden ve hayatını ona gore tanzim eden mu ’minlerde olum korkusu olmaz. Sıkıntılardan kurtulup ebedî huzûra ulaşma, AllÂh ’ın rızÂsını elde etme ideali insanda yaşama sevincine yol acar, dunyanın ıztıraplarına karşı tahammul gucu verir. Gecici dunya arzuları insan rûhunu asl tatmin edemez. Rûhun huzuru, îmÂnın kazandıracağı ulvî zevklerde ve mÂnevî hazlardadır.
HÂsılı, AllÂh ’a tekrar geri donuleceği inancı olmadan, bu hayatta gercek bir başarı ve huzurdan bahsedilemez.
Dipnotlar:
[1] en-Neml, 87; ez-Zumer, 68; el-HÂkka, 14-16. [2] Bkz. el-Hac, 1-2; el-MeÂric, 8-14; el-KıyÂme, 6-12; et-Tekvir, 1-13; el-İnfitÂr, 1-5. KıyÂmetin meydana gelmesindeki azametle ilgili ayrıca bkz. İbrÂhîm, 48; TÂhÂ, 105-107; el-Kamer, 7-8; el-HÂkka, 14-16; el-Muzzemmil, 14; el-MurselÂt, 8-11; Abese, 34-42; el-İnşikàk, 1-5; el-Kària, 1-5. [3] MunÂvî, Feyzu ’l-Kadîr, V, 663. [4] en-Nahl, 77. [5] ez-ZÂriyÂt, 50. [6] Prof. Dr. M. S. Ramazan el-Bûtî, Kubra ’l-YakîniyyÂti ’l-Kevniyye, s. 180. [7] Kucuk alÂmetler icin bkz. BuhÂrî, Hudûd 20, Fiten 25; Muslim, ÎmÂn 1; Fiten 18, 55; Tirmizî, Fiten 34, 37, 39. [8] Buyuk alÂmetler icin bkz. Âl-i İmrÂn, 55; en-NisÂ, 157-159; el-En‘Âm, 158; el-Kehf, 93-99; el-EnbiyÂ, 96-97; en-Neml, 82; ez-Zuhruf, 61; ed-DuhÂn, 10-13. BuhÂrî, Buyû 102, Enbiy 49, Fiten 24, 25, 27; Muslim, ÎmÂn 247, Fiten 23, 42, 100-103, 118; Tirmizî, Tefsîr, 27; İbn-i MÂce, Fiten, 31. [9] Tirmizî, KıyÂmet, 1/2417.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Hak Din islam, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan