İhramın vacipleri nelerdir? İHRAM NE DEMEK? İHRAMIN VACİPLERİ İhramın iki vacibi vardır; biri Mîkat sınırlarını ihramlı olarak gecmek, diğeri de ihram yasaklarına uymaktır.
MİKAT NEDİR? Sozlukte bir iş icin belirlenen zaman ve yer anlamına gelen “mîkÂt”; bir hac terimi olarak ihrama girme yeri ve ihrama girme zamanı demektir.
İHRAMA GİRİLEN YERLER İhrama girilecek yerler, kişilerin oturdukları yerlere gore farklılık arz eder. Bu yerler, “Harem”, “Hıll” ve “ÂfÂk” olma uzere uc bolgedir.
1. Harem Bolgesi
Mekke-i Mukerreme'yi cevreleyen Harem bolgesinin sı­nırlarını ilk defa Cebrail'in rehberliğiyle Hz. İbrÂhim belir­lemiş, sınırları gosteren işaretler daha sonra Hz. Peygamber tarafından yenilenmiştir. Bu sınırların KÂ'be'ye en yakını, Mekke'ye 8 km. mesafede Medine istikametinde “Ten‘îm”; en uzak olanları ise TÂif yonunde “Ci‘rÂne” ve Cidde isti­kametinde Hudeybiye yakınlarında “AşÃ‚ir”dir. Diğerleri; Irak yolu uzerinde “Seniyyetulcebel”, Yemen yolu uzerinde “EdÂtu Libn” ve Arafat sınırında “Batn-ı Nemîre”dir.
Harem bolgesinde ikamet edenler (Mekkîler), hac icin bulundukları yerde; umre icin “Hıll” bolgesine cıkarak me­sela Ci'rÂne ve Ten'îm gibi Harem bolgesi dışındaki bir yer­de ihrama girerler.
Bu bolgeye “harem” adının verilmesi; zararlılar dışında­ki hayvanlarının oldurulmesinin ve bitkilerinin koparılma­sının haram olması sebebiyledir.
Kur'an-ı Kerîm'de KÂ'be'ye “el-beytu'l-harÂm”,[1] onu cevreleyen mescide “el-mescidu'l-harÂm”[2] denildiği gibi, bu mescidin icinde bulunduğu Mekke şehri de “harem”[3] yani “saygıya lÂyık” sozuyle vasıflandırılmıştır.
2. Hıll Bolgesi
“Hıll ”; harem bolgesini cevreleyen, Zulhuleyfe, Cuhfe, Karn, Yelemlem ve ZÂt-ı Irk adındaki yerleşim yerleri­ni birleştiren itibÂri daire ile harem sınırları arasında kalan bolgedir.
Bu bolgeye “hıll” adı; harem bolgesinde haram olan davranışların burada helal olması sebebiyle verilmiştir.
Hıll bolgesinde bulunanlar (Hıllîler), umre ve hac icin bulundukları yerde ihrama girerler.
3. ÂfÂk Bolgesi
AfÂk”, “ufuklar” anlamına gelir. Ufuk, insanın bulun­duğu yere gore uzağı temsil ettiği icin Mekke'ye uzak ve hıll dışında kalan bolgelere “ÂfÂk” ismi verilmiştir. Bu bolgede yaşayanlara “Âfakî” denir.
Hangi maksatla olursa olsun harem bolgesine girecek olan ÂfÂkîlerin Mîkat sınırlarında ihrama girmeleri gerekir.[4]
ÂfÂkîler, hıll bolgesini cevreleyen beş noktadan birinde veya onların hizalarında ihrama girerler. Buralara ulaşma­dan once de ihrama girilebilir.[5]
MİKAT SINIRLARI KAC TANEDİR? İhrama girme yeri olarak belirlenmiş olan bu beş nokta şunlardır:1. Zulhuleyfe
Medinelilerin ve Medine uzerinden Mekke'ye gelenle­rin mîkÂtıdır. Medine'nin 11 km guneyinde ÂbÂr-ı Ali diye bilinen yerdir. Yaklaşık 450 km.lik mesafesi ile Mekke'ye en uzak mîkÂt burasıdır. Hz. Peygamber (s.a.s.) Veda Haccı icin burada ihrama girmiştir
2. Cuhfe
Şamlıların ve Mekke'ye Şam cihetinden gelen Mısırlı­lar ile Kuzey Afrikalıların mîkatıdır. Mekke'ye yaklaşık 187 km. uzaklıktadır. Zamanla Cuhfe terkedilmiş ve daha gu­neyde, Kızıldeniz kenarında yer alan RÂbiğ adındaki yer, mîkat olarak kullanılır olmuştur. Gunumuzde ise Cidde ve Medine, otoyollarla Mekke'ye bağlandığın icin Cuhfe gibi RÂbiğ da onemini yitirmiştir.
3. Karn
Necd ve Kuveyt bolgesinden gelenlerin mîkatıdır. Mekke'ye yaklaşık 96 kilometredir. Gunumuzde bu Mîkat, “Seyl” diye anılmaktadır.
4. Yelemlem
Yemenlilerin mîkatıdır. Mekke'nin guney-doğu yonun­de yer alır. Mekke'ye yaklaşık 54 km.lik mesafesi ile Mek­ke'ye en yakın mîkattır.
5. ZÂt-u ırk
Mekke'ye Irak yonunden gelenlerin mîkatıdır. Mek­ke'ye uzaklığı yaklaşık 94 kilometredir.
Bu mîkat yerlerini Peygamberimiz (s.a.s.) bildirmiştir:
“İbn AbbÂs (r.a)'ın şoyle dediği rivayet edilmiştir:
“Resulullah (s.a.s.) Medineliler icin Zulhuleyfe'yi, Şam­lılar icin Cuhfe'yi, Necidliler icin Karnu'l-MenÂzil'i ve Ye­menliler icin Yelemlem'i mîkat olarak belirledi. Bu sayılan yerler, buralarda yaşayanlar ile buraların yerlisi olmayıp da hac veya umre yapmak icin gelmiş olanların mîkatıdır. Bu noktalar ile Mekke arasında bulunanlar ise bulundukları yer­de -hatta Mekkeliler Mekke'deihrama girerler.”[6]
“Hz. Aişe (r.a.) şoyle demiştir: Hz. Peygamber (s.a.s.) Iraklılar icin ZÂt-ı Irk'ı mîkat olarak belirledi.”[7]
Bu yerlere uğramayanlar buraların hizalarından ihrama girerler.
Deniz ve hava yolu ile yolculuk yapanlar, gemi ve ucaklara binmeden once ihrama girebilecekleri gibi bindik­ten sonra da ihrama girebilirler.
Mîkat sınırlarından once ihrama girilebilir.
ŞÃ‚fiî, MÂlikî ve Hanbelî mezheplerine gore mîkÂttan once ihrama girmek mekruhtur.
Bir kimse, hac ve umre maksadıyla değil de, bir iş icin ya da ikamet maksadıyla Hıll bolgesine, mesela Cidde'ye gelir de sonradan hac veya umre yapmak isterse, bulunduğu yerde ih­rama girer.
İHRAMA NE ZAMAN GİRİLİR? İhrama girme zamanı hac aylarıdır. Kur'an-ı Kerim'de “Hac (ayları) bilinen aylardır”[8] ifadesi ile bu zaman dilimi kast edilmektedir.[9]
Hac ile ilgili menÂsikin ilki olan ihrama bu aylar icin­de girilir. Ancak Hanefî, Malikî ve Hanbelî mezheplerine gore, mekruh olmakla birlikte hac aylarından once de ihra­ma girilebilir. [10]
ŞÃ‚fiî mezhebine gore, bu vakitten once hac icin ihrama gi­rilmez, girilirse bu ihram, hac icin değil umre icin gecerli olur. [11]
Umre icin ihrama girme konusunda bir zaman sınırla­ması yoktur. Yılın her hangi bir zamanında umre icin ih­rama girilebilir. Hac mevsiminde, arefe gunu ile, Kurban bayramının dort gununde umre icin ihrama girmek ise tahrîmen mekruhtur
İHRAM YASAKLARINA UYMAK Niyet edip telbiye getirerek ihrama girdikten sonra soz, fiil, davranış ve giyim ile ilgili bir takım yasaklara baş­lamaktadır. Bu yasaklara uymak vÂciptir. İhram yasaklarına uyulmaması halinde bazı cezalar gerekir. Bu cezalar, “dor­duncu bolumde” anlatılacaktır.
Dipnotlar:
[1] MÂide, 5/2.
[2] İsrÂ, 17/1.
[3] Kasas 28/57. Ankebût, 29/67.
[4] Şafii mezhebine gore hac ve umre dışında başka bir maksatla Harem bolgesi­ne ihramsız olarak girilebilirse de ihramlı olarak girilmesi daha faziletlidir.
[5] İbn HumÂm, II, 434.
[6] BuhÂrî, Hac, 7; II, 142.
[7] Ebû DÂvûd, Menasik, 9, II, 354-355,
[8] Bakara, 2/197.
[9] Şafii mezhebine gore ayetteki “hac ayları” ifadesi, Zilhicce ayının ilk dokuz gunu ile onuncu gunun gecesini; Maliki mezhebine gore ise, Şevval, Zilkade ve Zilhicce aylarının tamamını kapsar.
[10] İbnu KudÂme, IV, 412.
[11] Şirbînî, II, 223.
Kaynak: Diyanet Hac İlmihali
İslam ve İhsan