Hedyin ceşitleri nelerdir? İşte hedy kurbanı ceşitleri...
Vacip olan hedy kurbanı beş ceşittir. Bunlar;

TEMETTU VE KIRAN HEDYİ

Temettu ve kıran haccı yapan kimselerin kesmekle yukumlu olduğu kurbandır.

“Kim umre yapıp (ihramdan cıkarak) hacca kadar (ihramlıya yasak olan şeylerden) yararlanırsa, kolayına gelen kurbanı kesmesi gerekir”(Bakara, 2/196)anlamındaki ayette kastedilen “hedy”, temettu haccı yapan kimselerin kesmekle yukumlu olduğu kurbandır.

Sahabeden Abdullah b. Mesud ile Abdullah b. Omer; kıran haccını temettu haccına kıyaslayarak, kıran haccı yapanların da temettu yapanlar gibi kurban kesmelerinin vacip olduğunu soylemişler ve goruşlerinin gerekcesini şoyle acıklamışlardır: Temettu yaparak bir yolculukla iki ibadeti bir arada ifa eden kişinin kurban kesmesi gerektiğine gore, kıran haccı yaparak aynı ihramla iki ibadeti bir arada ifa eden kişinin de aynı şekilde kurban kesmesi gerekir. (Nevevî, el-İzÂh, s. 137.)

Bu kurban “şukur kurbanı”dır. Cunku kıran ve temettu haccı yapan kimse, bir hac mevsiminde hem umre hem hac yapma imkanı elde etmiştir. Kurban, buna şukur olarak kesilmektedir.

ŞÃ‚fiî mezhebine gore ise temettu ve kıran haccı yapan kimselerin kestikleri kurban, ceza yani “telÂfî kurbanı”dır. Cunku temettu haccında ÂfÂkîler hac icin ihrama mîkatta değil Harem bolgesinde girmektedirler. Kıran haccı yapan kimse ise umre ve haccı tek ihramla yapmaktadır. Her iki durumda da bir eksiklik soz konusudur. Kurban, bu eksikliği telafi icin kesilmektedir. (Nevevî, el-İzÂh, s. 469; Abdulğanî el-Mekkî, s. 518.)

CEZA HEDY NEDİR?

“Cez hedyi”; hac ve umrenin vÂciplerinden birinin terki veya bazı ihram yasaklarına uyulmaması sebebiyle kesilmesi vacip olan kurbana denir.

İHSAR HEDYİ NEDİR?

Hac veya umre yapmak uzere ihrama girdikten sonra bazı sebeplerle Arafat vakfesi, ziyaret tavafı veya umre tavafı yapma imkÂnı elde edemeyen kimsenin kesmesi vacip olan kurbandır.

FEVAT HEDYİ NEDİR?

Hac ihramına giren kimsenin, Arafat vakfesini yapamadığı icin haccı kacırması sebebiyle kesmesi vacip olan kurbandır. Bu hac kaza edilirken dem gerekmez.( Abdulğanî el-Mekkî, s. 470; KinÂnî, III, 1313. Başnefer, Said b. Abdulkadir, el-Haccu ve ’l-Umre, s 148. Beyrut 2003.)

ŞÃ‚fiî, MÂlikî ve Hanbelî mezheplerine gore hac yapmak uzere ihrama giren kimse, Arafat vakfesini yapamazsa, umre yaparak ihramdan cıkar. Bu hac; ister farz, ister vacip, ister nafile olsun, ertesi sene kaza edilir. Kaza edilirken bir de fevat kurbanı kesilir.

ADAK HEDYİ NEDİR?

Harem bolgesinde kesilmek uzere adanan kurbandır.

Kaynak: Diyanet Hac İlmihali, DİB Yayınları

https://www.islamveihsan.com/hedy-nedir.html
İslam ve İhsan