Arafat ’tan sonraki durak olan Muzdelife, Kur ’Ân-ı Kerîm ’de işÃ‚ret edilen “el-Meş‘aru ’l-HarÂm”ın rûhÂniyetiyle rahmet tezÂhurlerinin dolu olduğu bir mekÂndır. Kalbleri, Rabbin azamet ve kudret tecellîleri ile yoğurup dunyÂyı ve hatt Âhireti bile arkaya atarak buyuk bir muhabbet ve teslîmiyet icinde sadece AllÂh ’a yonelmenin tÂlim yeridir.
Hazret-i İbrÂhim -aleyhisselÂm- ’ın Hakk ’a tevekkul ve teslîmiyetini temsîlen kesilen kurbanlar, hacıların gonul deryÂsında o yuce peygamberin hissiyÂtını dalgalandıran bir rahmet ve hikmet esintisidir. Bunu teneffus edenlerin dillerinden HalîlullÂh ’ın Kur ’Ân-ı Kerîm ’de beyan buyrulan şu sozleri dokulur:

“Doğrusu ben; yuzumu, gokleri ve yeri Yaratan ’a, doğruya yonelerek cevirdim. Ben puta tapıcılardan değilim.” (el-En ’Âm, 79)

“De ki: Namazım, ibÂdetlerim, hayatım ve olumum, Âlemlerin Rabbi olan AllÂh icindir. O ’nun hicbir ortağı yoktur; bununla emrolundum ve ben muslumanların ilkiyim.” (el-En ’Âm, 162-163)

DOST'A DOĞRU BİR VUSLAT YOLCULUĞU

Hazret-i İbrÂhim -aleyhisselÂm-, BÂbil ’den Şam ’a doğru giderken:

“«Ben Rabbime gidiyorum; O bana doğru yolu gosterecek! Rabbim! Bana sÂlihlerden bir evlÂt ver!» demişti.” (es-SÂffÂt, 99-100)

Burada, kalbden, yÂni ic Âlemden en yuce Dost ’a doğru bir vuslat yolculuğunun yapıldığına işÃ‚ret vardır.

Âyet-i kerîmenin devÂmında Hazret-i İsmÂil ’in mujdelenmesi ve kurban hÂdisesi zikredilir:

“İşte o zaman, Biz O ’na halîm bir oğul mujdeledik.” (es-SÂffÂt, 101)

“Babasıyla beraber yuruyup gezecek cağa erişince (babası): «–Yavrucuğum, ruyÂda seni boğazladığımı goruyorum; bir duşun, (buna) ne dersin?» dedi. O da cevÂben: «–Babacığım, sen emrolunduğun şeyi yap! İnşÃ‚allÂh beni sabredenlerden bulursun!» dedi.” (es-SÂffÂt, 102)

“Her ikisi de teslîm olup, (İbrÂhim) onu alnı uzerine yatırınca: «–Ey İbrÂhim, ruyÂyı gercekleştirdin. Biz ihsan sahiplerini boyle mukÂfatlandırırız. Bu, gercekten cok ağır bir imtihandır.» diye seslendik.” (es-SÂffÂt, 103-106)

“Biz oğluna bedel olarak O ’na buyuk bir kurban verdik. Geriden gelecekler arasında O ’na (iyi bir nam) bıraktık: «İbrÂhim ’e selÂm!» dedik. (İşte) Biz ihsan sahiplerini boyle mukÂfatlandırırız. Cunku O, bizim mu ’min kullarımızdandı.” (es-SÂffÂt, 107-111)

HAZRET-İ İBRÂHİM'İN, HAZRET-İ İSMÂİL'İ KURBAN ETMESİ

Hazret-i İbrÂhim -aleyhisselÂm-, HÂcer vÂlidemiz ile İsmÂil -aleyhisselÂm- ’ı Mekke ’ye bıraktıktan sonra, SÂre vÂlidemizin yanına donmuştu. Arada bir, onların yanına uğruyordu. Bir seferinde Mekke ’de bir ruy gordu. RuyÂsında, Âyette buyrulduğu gibi İsmÂil -aleyhisselÂm- ’ı kurban ediyordu. İbrÂhim -aleyhisselÂm-, ruy şeytÂnî mi, RabbÂnî mi diye şuphelendi. Ancak aynı ruy uc gun devam etti. Bu gunler, hac mevsiminin tevriye, arefe ve bayramın birinci gunu idi.

Bir rivÂyette İbrÂhim -aleyhisselÂm-:

“–AllÂh, bana bir oğul verirse, onu kurban edeceğim!” demişti. İşte bu sozu sebebiyle imtihÂna tÂbî tutulmuştu.

İbrÂhim -aleyhisselÂm-, Rabbinden gelen ilÂhî emir uzerine HÂcer vÂlidemize, oğlu İsmÂil ’i yıkamasını ve guzel kokular surmesini; O ’nu bir dostuna gotureceğini soyledi. Hazret-i İsmÂil ’e de yanına bir ip ve bıcak almasını tembih etti ve:

“–Oğlum, AllÂh rızÂsı icin kurban keseceğim!” dedi.

ŞEYTAN ONCE HÂCER VÂLİDEMİZE GELİYOR

Sonra Min ’ya doğru yol almaya başladılar. Bu sırada şeytan, insan kılığında HÂcer vÂlidemizin yanına geldi ve O ’na:

“–İbrÂhim, oğlunu nereye goturuyor biliyor musun?” dedi.

O da:

“–Dostuna goturuyor.” cevÂbını verdi.

Şeytan:

“–Hayır, kesmeye goturuyor.” dedi.

HÂcer vÂlidemiz:

“–O, oğlunu cok sever!” diye mukÂbele etti.

Şeytan devamla:

“–AllÂh emrettiği icin boğazlayacakmış!” deyince HÂcer vÂlidemiz:

“–Eğer AllÂh -celle celÂluhû- emretti ise guzel bir şeydir. Tevekkul ederiz.” dedi.

ŞEYTANIN HAZRET-İ İSMÂİL'E GELMESİ

Şeytan, HÂcer vÂlidemizi kandıramayınca İsmÂil -aleyhisselÂm- ’ın yanına gitti. Bu sefer de O ’na sordu:

“–Baban seni nereye goturuyor biliyor musun?”

İsmÂil -aleyhisselÂm-:

“–Rabbinin emrini îfÂya.” dedi.

Şeytan:

“–Biliyorsun ki, seni kesmeye goturuyor!” diyerek vesvese vermeye calıştı.

Bunun uzerine Hazret-i İsmÂil:

“–Defol mel ’ûn! Biz, Rabbimizin emrini seve seve yerine getiririz!” şeklinde mukÂbele ederek şeytanı kovdu. Onu taşladı.

HAZRET-İ İBRÂHİM'İN ŞEYTANA CEVABI

Şeytan, İsmÂil -aleyhisselÂm- ’ı da kandıramamıştı. Bu sefer İbrÂhim -aleyhisselÂm- ’a dondu:

“–Ey ihtiyar! Oğlunu nereye goturuyorsun? Şeytan seni ruyÂda kandırmış! O ruyÂlar şeytÂnîdir.” dedi.

İbrÂhim -aleyhisselÂm-:

“–Sen şeytansın! Hemen yanımızdan uzaklaş!” dedi.

ŞEYTAN TAŞLAMANIN SEBEBİ

Eline yedişer tane taş aldı ve şeytanı uc ayrı yerde taşladı.

İşte hacda kıyÂmete dek rukun olarak devÂm edecek olan şeytan taşlama, bu şekilde başladı. Bu hÂl, onların tevekkul ve teslîmiyetlerinin bir nişÃ‚nesi olarak ummet-i Muhammed ’e numûne oldu.

HAZRET-İ İSMÂİL'İN KURBAN EDİLMESİNE MELEKLERİN HAYRETİ

Hazret-i İbrÂhim, oğlu İsmÂil ’i kurban etmeye gotururken semÂdaki melekler oldukca heyecanlandılar. Hayretle birbirlerine:

“−SubhÂnallÂh! Bir peygamber bir peygamberi kurban etmeye goturuyor!” dediler.

İbrÂhim -aleyhisselÂm-, oğlu Hazret-i İsmÂil ’e bu işin hakîkatini anlattı:

“–Ey oğlum, ruyamda seni kurban etmekle emrolundum.” dedi.

İsmÂil -aleyhisselÂm-:

“–Babacığım, bunu sana AllÂh mı emretti?” diye sordu.

İbrÂhim -aleyhisselÂm-:

“–Evet!” dedi.

Bunun uzerine İsmÂil -aleyhisselÂm-:

“–Babacığım! O hÂlde sen emrolunduğun şeyi yap! İnşÃ‚allÂh beni sabredenlerden bulacaksın!” dedi.

Canını fed etmeye hazır olduğunu bildirdi. O sırada İsmÂil -aleyhisselÂm-, henuz yedi veya on uc yaşlarındaydı.

CENNETTEN KOCUN İNDİRİLMESİ

RivÂyete gore CebrÂîl -aleyhisselÂm- ’ın heyecanlandığı ve yetişmekte sıkıntı cektiği uc yerden biri, İbrÂhim -aleyhisselÂm- ’ın oğlu İsmÂil ’i kurban etmek uzere bıcağı boğazına dayadığı an oldu. O an, CebrÂîl -aleyhisselÂm- bıcağı koreltti. Hak TeÂl ’ya teslîmiyetleri dolayısıyla ilÂhî bir lutuf olarak kendilerine cennetten getirdiği kocun kurbÂn edileceğini bildirdi. Boylece icli tekbirler arasında o kocu kurbÂn ettiler.

Bu itibarla kurban kesmekten asıl maksat, bu hÂdiseleri hatırlayıp onlardaki ilÂhî hikmetlerden nasîb alınması ve AllÂh ’a teslîmiyet ve takv ile kulluk edilmesi husûsunda gonullerin ÂgÂh olmasıdır. Nitekim CenÂb-ı Hak, buyurur:

“(Kurbanların) ne etleri, ne de kanları AllÂh ’a ulaşır. AllÂh ’a ulaşan, ancak takvÂnızdır...” (el-Hac, 37)

KURBANDAN SONRA SAC KESİLMESİNİN SEBEBİ

Diğer taraftan hacda kurban kesildikten sonra sacların tıraş edilmesinin de ayrı bir hikmeti vardır. İslÂm ’dan evvel, bir kimse kolesini ÂzÂd ettiğinde onun saclarını ustura ile tıraş ederdi. Bu da, koleliğin bir işÃ‚reti olarak yapılırdı. Hacdaki tıraş ile de hacılar, CenÂb-ı Hakk ’ın dÂimî koleliğini ve kulluğunu kabul ve îtirÂf etmiş olurlar. YÂni bu tıraş, bir mÂnÂda kendimizi AllÂh ’a adayışımızın ve O ’na teslîm olmuş bir kul olduğumuzun tescili mÂhiyetinde bir bağlılık ifÂdesidir.

Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Hacc-ı Mebrur ve Umre, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan