İslÂm tÂrihinin sahÂbe ve tÂbiîn devrinden sonra en ihtişamlı safhasını teşkil eden ecdÂdımız Osmanlı, pÂdişÃ‚hından cobanına kadar butun halkının eşsiz bir Peygamber muhabbetiyle temÂyuz ettiği bir toplum idi.
Peygamber -aleyhissalÂtu vesselÂm- ’a, her adı anıldığında salÂt u selÂm getirmenin yanında, ihtirÂm ile elini kalbine goturmek, O ’nun mevlid-i şerîfi okunurken velÂdet Ânını ifÂde eden mısrÂları topyekûn ayakta dinlemek gibi sayısız hurmet ve muhabbet tezÂhurunun en mukemmel orneklerini bu yuce devletin zirvesindeki pÂdişÃ‚hlar, bir orf hÂline getirerek ortaya koymuşlardır. Medîne-i Munevvere postası geldiği zaman abdestini tÂzelemeden, oradan gelen kÂğıtları opup gozune surmeden ve ayağa kalkmadan okutturan bir tek Osmanlı pÂdişÃ‚hı yoktur.

OSMANLI'NIN KUDSÎ BELDELERE HURMET VE EDEBİ

Ayrıca Mescid-i Nebevî ’nin tÂmirinde buyuk ve kucuk her taşı, buyuk ve kucuk abdestli olarak ve besmele ile yerine koyan Osmanlılar ’ın bu tÂmir esnÂsında cekiclerine kece bağlayarak rûhÂniyet-i RasûlullÂh ’ı tedirgin kılmaktan teeddub etmeleri, misli gorulmemiş birer edeb ve hurmet numûnesidir.

Yine Osmanlılar devrinde Medîne-i Munevvere ’ye muteveccihen gelen surre alayı, şehre girmeden, yakın bir yerde konaklar, kendilerini Medîne-i Munevvere ’nin mÂnevî havasına hazırlayıp istihÂreden sonra mÂnevî işÃ‚retle huzûr-i RasûlullÂh ’a yaklaşırlar, ziyÂretlerini îf ederlerdi. Donuşlerinde de memleketlerine şif ve teberruk olarak Medîne-i Munevvere ’nin mubÂrek toprağını gotururlerdi.

Osmanlı pÂdişahlarının, zamanının portreleri demek olan minyaturlerinde sarıklarının ucundaki sorgucun bir supurge maskotu olduğunu acab kim bilir? Bununla Harameyni ’ş-Şerîfeyn ’in supurgecisi olduklarını telÂkkî ederler ve Harameyn ’in supurgecilerinin maaşlarını, bizzat kendi servetlerinden verirlerdi.

Yine Hazret-i Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’den muazzez bir hÂtır olarak sac ve sakallarının mubÂrek tellerinin, cÂmî minberlerinde kırk bohca icinde saklanıp “sakal-ı şerîf” adı ile asırlardan beri ummete bir bereket ve rahmet olması, ne buyuk bir muhabbet ve ihtiram numûnesidir.

EsÂsen Osmanlı ’nın o kudsî beldelere hurmet ve edebi, t pÂyitahtta başlar. Oyle ki, o zamanlar hac yolculuğunda Avrupa kıtasından Asya ’ya gecişteki ilk yere “Harem” ismi verilmiş ve Harameyni ’ş-Şerîfeyn ’in mÂneviyat ve edebine daha orada burunulerek yola cıkılmıştır. Ve o yolda gaflet ifÂde eden hicbir hareket tasvip edilmemiştir.

ŞAİR NÂBÎ'NİN MEDİNE MİNARELERİNDEN OKUNAN NAATİ

Bu meyanda şÃ‚ir NÂbî ’nin 1678 yılında devlet adamları ile beraber cıktığı hac seferindeki hÂtırası pek ibretlidir:

NÂbî, o yolculukta bir paşanın, ayağını gafleten Medîne-i Munevvere ’ye doğru uzattığını gorur. Bu durumdan cok muteessir olarak meşhur na ’tini yazmaya başlar.

Sabah namazına yakın kÂfile Medîne-i Munevvere ’ye yaklaşırken NÂbî, yazdığı na ’tin Mescid-i Nebî ’nin minÂrelerinden okunduğunu duyar:

Sakın terk-i edebden kûy-i mahbûb-i Hud ’dır bu;
NazargÂh-ı ilÂhîdir, makÂm-ı Mustaf ’dır bu!..

“CenÂb-ı Hakk ’ın nazargÂhı ve O ’nun sevgili peygamberi Hazret-i Muhammed Mustaf -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in makÂmı ve beldesi olan bu yerde edebe riÂyetsizlikten sakın!..”

MurÂÂt-ı edeb şartıyla gir NÂbî bu dergÂha,
MetÂf-ı kudsiyÂndır, bûsegÂh-ı enbiyÂdır bu!..

“Ey NÂbî! Bu dergÂha edeb kÂidelerine uyarak gir! Burası, meleklerin etrafında pervÂne olduğu ve peygamberlerin (eşiğini) optuğu mubÂrek bir makamdır.”

Bu durum karşısında cok heyecanlanan NÂbî, hemen muezzini bulur:

“–Bu na ’ti kimden ve nasıl oğrendiniz?” diye sorar.

Muezzin:

“–Bu gece AllÂh Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ruyÂmızda bize;

«–Ummetimden NÂbî isimli bir şÃ‚ir beni ziyÂrete geliyor. Bu zÂt bana son derece aşk ve muhabbetle doludur. Bu aşkı sebebiyle onu Medîne minÂrelerinden kendi na ’ti ile karşılayın!.» buyurdu. Biz de bu emr-i nebevîyi yerine getirdik...” der.

NÂbî, hıckıra hıckıra ağlamaya başlar. Hem ağlar, hem de şoyle der:

“–Demek ki AllÂh Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- bana «ummetim» deme lutfunda bulundu! Demek ki, İki Cihan Guneşi beni ummetliğe kabûl buyurdu!..”

İşte hac ve umre ibÂdetinde en muhim husus, bu yuksek duygularla o topraklara giderek Hazret-i Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’i ziyÂret ve BeytullÂh ’ı tavÂf etmektir.

ŞİBLÎ HAZRETLERİNİN HAC YOLCULARINA ÎKAZLARI

HÂsılı, butun ibÂdetler gibi hac ve umre ibÂdetlerinin de, ind-i ilÂhîde makbûl olabilecek bir kıvamda ed edilmesi, kÂmil bir îman ve irfÂn ufkuna bağlıdır. Hac ve umreyi “mebrûr” vasıfta îf edebilmek de gunahlardan temizlenmeye ve Hakk ’ın rızÂsına vesîledir. YÂni bu ibÂdetlerden arzu edilen netîce, onları ancak Hak TeÂl ’nın rÂzı olduğu kıvamda yerine getirebilmekle hÂsıl olur.

Bu meyanda Şiblî Hazretleri ’nin haccetmiş birine, haccın kalbî cihetine işÃ‚ret ederek soylediği şu sozler, butun hac yolcuları icin cok ibretli bir îkaz ve irşad mÂhiyetindedir:


“Hacca niyet ettiğinde, bugune kadar işlediğin mÂsıyetlere tevbe edip sırÂt-ı mustakîme yonelmediysen, hakîkatte niyet etmiş olmazsın.İhrÂm icin elbiseni cıkarırken her mÂsıyetten de soyunmadıysan hakîkatte elbiseni cıkarmış olmazsın. Hac icin guslederken bu temizlik, sendeki mÂnevî kirleri ve kalbî illetleri de temizlemediyse hakîkatte temizlenmiş sayılmazsın.Harem-i Şerîf ’e girerken butun haramları ve Hak ’tan uzaklaştıran her turlu soz ve davranışı terk etmeye soz vermediysen gercekte Harem ’e girmiş olmazsın…Kurban keserken aşırı nefsÂnî isteklerini ve irÂdeni Hakk ’ın rızÂsında yok etmediysen gercekte kurban kesmiş olmazsın.Şeytana taş atarken icindeki cehÂleti ve vesveseleri de taşlayamamışsan, sende ilim ve irfan hÂsıl olmamışsa hakîkatte taş atmış sayılmazsın.KÂbe ’yi ziyÂret vesîlesiyle sende ilÂhî ikramlar arttı mı, gonlun huzur ve surûr ile doldu mu? Zîr hadîs-i şerîfte:«Hacılar ve umre yapanlar, AllÂh ’ın ziyÂretcileridir. ZiyÂret edilenin, kendisini ziyÂret edene ikrÂm etmesi, uzerindeki bir haktır.» buyrulur. Sen bu ikrÂmı fark edemediysen hakîkatte ziyÂret etmiş sayılmazsın…”[1]

HulÂsa, Şiblî Hazretleri ’nin dikkat cekmek istediği husus:

“Haccı ve umreyi AllÂh icin tam îf edin!..” (el-Bakara, 196) fermÂn-ı ilÂhîsine riÂyettir.

EN GUZEL HAC HEDİYESİ: GUZEL AHLÂK

Butun guzellikleriyle ed edilen bir hac donuşu, hacıların memleketlerine goturecekleri en muhim hediyeler de o mubÂrek beldenin guzellikleri ve evvelden bu yana o guzellikleri yaşayarak arkalarında ibretli ve hikmetli hÂtıralar bırakan sÂlih kulların ahlÂk-ı hamîdeleri olmalıdır.

Bu itibarla Pakistan ’ın mÂnevî mîmÂrı Muhammed İkbÂl, bir gun Medîne ’den donen hacıları ziyÂret ederek onlara kÂmil bir mu ’minin gonul ufkunu sergileyen şu sualleri sorar:

“–Medîne-i Munevvere ’yi ziyÂret ettiniz! Uhrevî Medîne carşısından gonlunuzu ne gibi hediyelerle doldurdunuz? Getirdiğiniz maddî hediyeler, takkeler, tesbihler, seccÂdeler bir muddet sonra eskiyecek, solacak ve bitecek. Medîne ’nin hic solmayan, gonullere hayat veren, rûhÂnî hediyelerini getirdiniz mi?..

Hediyeleriniz icinde Hazret-i Ebû Bekir ’in sıdk ve teslîmiyeti; Hazret-i Omer ’in adÂleti; Hazret-i Osman ’ın hayÂsı ve comertliği; Hazret-i Ali ’nin irfÂnı ve cihÂdı var mı? Bugun bin bir ıztırap icinde kıvranan İslÂm dunyÂsına gonlunuzden bir asr-ı saÂdet heyecanı verebilecek misiniz?”

CenÂb-ı Hak, cumlemize Harameyn-i Şerîfeyn ’in rûhÂniyetinden lÂyıkıyla feyz alabilmeyi nasîb eylesin! Hassas ve rakîk bir gonul ile, hem rûhen hem de bedenen hac ve umre yapabilmeyi ihsÂn buyursun! Bu muhtevÂda yaptığımız veya yapacağımız ibÂdetlerimizi de makbûl ve mebrûr eylesin!..

Âmîn!..

Dipnotlar: [1] Bkz. İbn-i Arabî, el-FutûhÂtu ’l-Mekkiyye, tahkik: Osman Yahya, KÂhire, 1986, X, 133-138.

Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Hacc-ı Mebrur ve Umre, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan