Cemaatle namaz kılmanın hukmu nedir? Cemaatle namaz kılmanın onemi nedir? Cemaatle namaz kılmanın fazileti ve faydaları...İctimÂî terbiye, İslÂm ’ın en muhim esaslardan biridir. Muslumanın ilk ictimÂî terbiyesi de cemaatle namaz kılmaktan başlar.
İslÂm toplumunu ayakta tutan ilk esas direk ve sÂlih amel namazdır. Nerede cemaatle namaz kılınıyorsa, orada İslÂm ’ın rûhî ve ictimÂî yapısı idrÂk edilmeye başlanmış demektir. Nitekim mensupları arasında birlik ve berÂberliğin tesis edilmesini isteyen İslÂm, Muslumanın alÂmet-i fÂrikası olan namazın, cemaatle ed edilmesini istemiş ve cÂmiye devÂm etmeyi mu ’min olmanın bir delîli saymıştır. ResûlullÂh şoyle buyurmuştur:
“Bir kimsenin cÂmilere gitmeyi îtiyÂd hÂline getirdiğini gorurseniz, onun îmanlı olduğuna şÃ‚hitlik edin. Cunku AllÂh TeÂl şoyle buyurmuştur:
«AllÂh ’ın mescidlerini ancak AllÂh ’a îmÂn edenler îmÂr ederler...» (et-Tevbe, 18)” (İbn-i MÂce, MesÂcid, 19)
Demek ki mescidlerin maddî bakımdan îmÂrı kadar, cemaate devÂm etmek sûretiyle mÂnen mÂmur kılınması da son derece muhim bir kulluk vazîfesidir. Nitekim Ebû Hureyre ’den (r.a.) gelen bir rivÂyette şoyle buyrulmuştur:
“DunyÂda asıl garip olan şu dort şeydir:
ZÂlimin hÂfızasında bulunan Kur ’Ân, Musluman bir bolgede bulunup icinde namaz kılınmayan mescid, bir evin duvarında asılı durduğu hÂlde okunmayan Mushaf ve fen bir zumre icinde yaşayan sÂlih kimse.” (Deylemî, III, 108/4301)
NAMAZLARIN CEMAATLE KILINMASI CenÂb-ı Hak, namazların cemaatle kılınmasına cok buyuk bir ehemmiyet atfetmektedir. Savaşlarda dahî askerlerin cemaatle namaz kılmalarını emretmiş ve nasıl kılacaklarını da Kur ’Ân-ı Kerîm ’de tÂlim buyurmuştur.
Ebû Hureyre (r.a.) şoyle anlatmaktadır:
“ResûlullÂh bir sefer esnÂsında, DacnÂn ile UsfÂn arasında konaklamıştı. Muşrikler:
«–Onların bir namazları vardır ki, onlar icin babalarından ve evlÂtlarından daha kıymetlidir. Bu namaz ikindi namazıdır. Hazırlığınızı yapın, uzerlerine toptan hucûm edin!» dediler. Bunun uzerine CebrÂîl (r.a.), AllÂh Rasûlu ’ne gelerek savaş esnÂsında namazın nasıl kılınacağını tÂrif eden Nis Sûresi ’nin 102. Âyetini getirdi.” (Tirmizî, Tefsîr, 4/21)[1]
CEMAATLE NAMAZ KILMAK İLE İLGİLİ HADİS YÂni şartlar ne olursa olsun, Muslumanlar icin namazı ertelemek ve cemaatle kılınmasını terk etmek soz konusu değildir.
Peygamber Efendimiz ’in, namazı cemaatle kılmaya teşvîk eden hadîs-i şerîflerinden bÂzıları şoyledir:
“Cemaatle kılınan namaz, kişinin yalnız kıldığı namazdan yirmi yedi derece daha fazîletlidir.” (BuhÂrî, EzÂn, 30)
“Kim, sabah-akşam cÂmiye gider gelirse, her gidip gelişinde AllÂh TeÂlÂ, o kimseye cennetteki ikrÂmını hazırlar.” (BuhÂrî, EzÂn, 37)
“Sizden biri abdest alır ve bunu guzelce yapar da namaz icin cıkarsa, sağ ayağını her kaldırdığında AllÂh TeÂl onun icin bir hasene yazar, sol ayağını her koyduğunda da bir kotuluğunu siler, cÂmiye ister yakın olsun ister uzak. CÂmiye gelir cemaatle namaz kılarsa gunahları affedilir. ŞÃ‚yet cÂmiye geldiğinde namazın bir kısmını kılmışlarsa onlara uyar ve sonra da kacırdığı rekÂtları tamamlarsa yine aynı hukum gecerlidir. ŞÃ‚yet cÂmiye geldiğinde cemaat namazı kılıp bitirmiş olur, bu kimse de namazını kendi başına kılarsa, yine aynı hukum gecerlidir.” (Ebû DÂvûd, SalÂt, 50/563)
“(Bir mu ’min) mescide girdiğinde namazı beklediği muddetce namazda sayılır.” (İbn-i MÂce, MesÂcid, 14)
HATALARI SİLİP DERECELERİ YUKSELTEN AMELLER Ebû Hureyre (r.a.) şoyle nakleder:
“ResûlullÂh:
«–AllÂh ’ın kendisiyle hatÂları sildiği ve dereceleri yukselttiği şeyin ne olduğunu size bildireyim mi?» buyurdu. AshÂb-ı KirÂm:
«–Evet y ResûlallÂh!» dediler.
AllÂh Resûlu şoyle devÂm etti:
«–Zorluklara rağmen abdesti tam almak, cÂmilere (ulaşmak icin) atılan adımları coğaltmak ve bir namazdan sonra diğer namazı beklemek. İşte asıl ribÂt[2] bunlardır.»” (Muslim, TahÂret, 41)
Yezîd bin Âmir (r.a.) anlatıyor:
“AllÂh Rasûlu namaz kılarken yanına varmıştım. Oturdum ve cemaate iştirÂk etmedim. Efendimiz namazdan sonra bize doğru donunce, kenarda oturduğumu gordu:
«–Ey Yezîd, sen musluman olmadın mı?» buyurdu. Ben:
«–Evet y ResûlallÂh, Musluman oldum!” dedim. AllÂh Resûlu:
«–Oyle ise cemaate katılmaktan seni alıkoyan nedir?» buyurdu.
«–Sizin namazı kılmış olduğunuzu zannederek evimde kılmıştım.» dedim. Bunun uzerine Peygamber Efendimiz:
«–ŞÃ‚yet namaza gelir de insanları namazda bulursan, onlarla birlikte kıl. Eğer daha onceden namazını kılmış isen, bu senin icin nÂfile olur. Evde kıldığın da farz yerine gecer.» buyurdu.” (Ebû DÂvûd, SalÂt, 56/577)
Efendimiz, cemaatle namaz kılma husûsunda ileri surulen hicbir mÂzereti kabûl etmemiş, Muslumanların hÂllerini ve şartlarını ezÂna gore ayarlamalarını istemiştir. Nitekim AbdullÂh bin Umm-i Mektûm (r.a.), ResûlullÂh ’a gelerek:
“–YÂ ResûlallÂh! Gozlerim gormuyor ve evim de cÂmiye uzak. Bir kılavuzum var, o da bana yardımcı olmuyor. Namazı evimde kılmama izin verir misiniz?” diye sordu. Efendimiz:
“–EzÂnı duyuyor musun?” diye sordu ve “evet” cevÂbını alınca:
“–Senin icin (cemaate gelmemen husûsunda) bir ruhsat bulamıyorum.” buyurdu. (Ebû DÂvûd, SalÂt, 46/552)
UZAK YERLERDEN NAMAZA GİTMENİN FAZİLETİ Peygamber Efendimiz, uzak yerlerden namaza iştirÂk etmenin fazîleti hakkında da şoyle buyurmuştur:
“Namazdan dolayı insanların en buyuk ecre nÂil olanları, derece derece uzaktan yuruyup gelenlerdir. İmam ile berÂber kılayım diye namazı bekleyen kimse de evinde hemen kılıp yatıverenden daha buyuk ecre nÂil olur.” (BuhÂrî, EzÂn, 31)
“Bir kimsenin bulunduğu yer cÂmiye ne kadar uzak ise namaza giderken o kadar fazla sevap kazanır.” (Ebû DÂvûd, SalÂt, 48/556)
AllÂh Resûlu, cemaate devÂm etmeyenler icin muhtelif îkazlarda bulunmuştur. Ubey bin Ka ’b (r.a.) şoyle anlatıyor:
“ResûlullÂh bir gun bize sabah namazını kıldırdı ve:
«−FilÂn kimse namaza geldi mi?» diye sordu.
«−Gelmedi.» dediler.
«−FilÂn geldi mi?» diye sordu. Yine:
«−Gelmedi.» dediler. Bunun uzerine:
«−İşte bu iki namaz munÂfıklara en ağır gelen namazdır. Bunlarda ne kadar cok ecir ve sevap olduğunu bilseydiniz, diz ustu emekleyerek de olsa cemaate gelirdiniz. Birinci saf meleklerin safı gibidir. Ondaki fazîleti bilseydiniz ona yarışarak giderdiniz. Bir kimsenin diğer bir kimseyle olan namazı, yalnız kıldığı namazdan daha bereketli ve sevÂbı daha fazladır. İki kişi ile olan namazı da bir kişi ile olan namazından daha bereketli ve ustundur. BerÂber kılanların sayısı ne kadar cok olursa, AllÂh TeÂl ’nın o kadar cok hoşuna gider.» buyurdu.” (Ebû DÂvûd, SalÂt, 47/554)
CAMİNİN KOMŞUSU AllÂh Resûlu diğer bir hadîslerinde de:
“CÂmiye komşu olanın namazı, ancak cÂmide kıldığı takdirde (kÂmil mÂnÂda) namaz olur.” buyurmuşlardır. (İbn-i Ebî Şeybe, I, 303)
Hazret-i Ali ’ye, bu hadîs-i şerîfte zikredilen cÂminin komşusu kimdir, diye sorulduğunda:
“–Muezzini işiten herkes.” cevÂbını vermiştir. (Beyhakî, es-Sunenu ’l-KubrÂ, III, 57)
CEMAATLE NAMAZI TERKETMENİN HUKMU Peygamber Efendimiz ’in şu hadîs-i şerîfleri ise cemaati terk edenler aleyhine cok ağır tehditler ihtiv etmektedir:
“Bir koy veya kırda uc kişi birlikte bulunur da namazı aralarında cemaatle kılmazlarsa, şeytan onları kuşatıp mağlûb eder. Şu hÂlde cemaate devÂm ediniz. Muhakkak ki suruden ayrılan koyunu kurt kapar.” (Ebû DÂvûd, SalÂt, 46/547)
“Birtakım kimseler, ya cemaati terk etmekten vazgecerler ya da AllÂh kalplerini muhurler de gÂfillerden olurlar.” (İbn-i MÂce, MesÂcid, 17)
[1] Bkz. Sayfa 254.
[2] RibÂt: Nefsi itaata bağlamak, hudutlarda nobet beklemek ve AllÂh yolunda cihÂd etmek gibi mÂnÂlara gelir. Âyet ve hadîslerde ribÂt cok medhedilmiş ve onun icin buyuk mukÂfatlar va ’dedilmiştir.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Hz.Muhammed Mustafa 2, Erkam Yayınları


İslam ve İhsan
CEMAATLE NAMAZ KILMANIN FAZİLETİ