Zuhr-i ahir namazı, son oğle namazı demektir. Cuma namazı oğle namazının vaktinde kılınıp, onun yerini tuttuğuna gore, ayrıca boyle bir namaz kılmanın anlamı ve İslÂm ’daki yeri nedir? Zuhr-i ahir namazının hukmu...Hz. Peygamber ’den ve ilk donemden gelen rivayetler arasında zuhri Âhir namazı diye bir namazdan soz edilmez. Bu namaz, cumanın sıhhat şartlarının, ozellikle Cuma namazının bir yerleşim biriminde bir tek mescidde kılınması şartının, şehir ve kasabaların nufusunun artması yuzunden gercekleşmemesi ve bir şehirde birkac yerde Cuma namazı kılma zorunluluğunun ortaya cıkmasıyla gundeme gelmiş bir namazdır.
Fakihlerin bu konudaki goruş ayrılığı yuzunden, cuma namazı kılındıktan sonra “Zuhr-i Âhir adıyla dort rekatlı bir namazın kılınması bazı fakihlerce mustahsen gorulmuştur.”
ZUHR-İ AHİR NAMAZINA NASIL NİYET EDİLİR? Zuhr-i Âhir namazı, Cuma namazının arkasından kılınan dort rekÂt sunnnetten sonra kılınır ve “vaktine yetişip henuz uzerimden duşmeyen son oğle namazına” diye niyet edilip, tam oğle namazının dort rekÂt farzı veya dort rekÂt sunneti gibi dort rekÂt olarak kılınır. Sunnet gibi kılınınca, son iki rekÂtında FÂtiha ’ya ilave edilen sûre veya bir miktar Âyet bunun sıhhatine zarar vermez.
Hanefîlerde fetvaya esas olan mezhep goruşune gore, gucluğu ortadan kaldırmak icin bir şehirde birden fazla yerde cuma namazı kılınabilir. Cunku buyuk şehirlerde tum cemaatı tek camide toplama imkÂnı kalmamıştır. Aksi halde buyuk guclukler doğar ve cumaya geleceklerin yolu cok uzatılmış olur. Ancak ihtiyac olmayan kucuk mescitlerde cuma namazına izin verilmemesi, şehirlerde ihtiyac kadar bir kac yerde Cuma namazı kılınması, Hz. Peygamber ve dort halîfe doneminde kılınan Cuma namazı anlayışına daha uygundur. Yukarıdaki sebeplerden oturu zuhr-ı Âhir namazının kılınması bircok alim tarafından mustahsen gorulmuş, hatta ŞÃ‚fiî fakihlerinden pek cokları da bunu uygun bulmuşlardır. Cunku İmam ŞÃ‚fiî ’ye gore bir beldede ilk kılınmaya başlanan cuma namazı muteberdir, diğerleri muteber olmaz. Durum boyle olunca, cuma namazına sonra başlamış olanların oğle namazını kılmaları gerekir. İmam MÂlik ise bu konuda cuma kılınan en eski tarihli mescidi esas almış, diğerlerinin namazını sahih gormemiştir. Bununla birlikte konu ictihada dayalı olduğu icin İmam ŞÃ‚fiî daha hayatta iken Bağdat ’ta ceşitli camilerde cuma namazının kılındığını gorduğu halde buna karşı cıkmamıştır.
İbn Ruşd (o. 520/1126 ), birden cok yerde cuma namazı kılmaya engel olma konusunda sağlam bir delil bulunmadığını belirttikten sonra, “aksi halde boyle onemli bir konuda Resûlullah ’ın susmaması, acıklama yapması gerekirdi” der ve şu Âyetleri zikreder: “Biz sana Kur ’an ’ı, insanlara kendillerine indirilen hukumleri acıklaman icin indirdik.”(1) “Biz sana Kitab ’ı, ancak goruş ayrılığına duştukleri şeyleri kendilerine acıklaman icin indirdik.”(2)
Dipnotlar:
(1) Nahl, 16 /44.
(2) Nahl, 16 /64; bk. İbn Ruşd, BidÂyetu ’l-Muctehid, I, 154; İbn Âbidîn, age, I, 755 vd; İbn KudÂme, Muğnî, II, 334 vd.; Bilmen, age, s. 16 4, 16 5
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleriyle İslÂm İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
CUMA NAMAZINDAN SONRA ZUHR - İ AHİR NAMAZI KILINMASI GEREKLİ MİDİR?