ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Anayasa Mahkemesi Başkanlığından:
Esas Sayısı : 2005/146
Karar Sayısı : 2005/105
Karar Gunu : 28.12.2005

İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : Zonguldak İdare Mahkemesi

İTİRAZIN KONUSU : 28.12.2004 gunlu, 5277 sayılı 2005 Malî Yılı Butce Kanunu'nun 25. maddesinin (f) fıkrasının ikinci ve ucuncu paragraflarının Anayasa'nın 87., 88., 89., 161. ve 162. maddelerine aykırılığı savıyla iptali istemidir.


IOLAY
657 sayılı Yasa'ya tabi olarak calışan davacının gorevine son verilmesine ilişkin işleminin iptali istemiyle acılan davada, itiraz konusu kuralların Anayasa'ya aykırı olduğu kanısına varan Mahkeme iptalleri icin başvurmuştur.

IIİTİRAZIN GEREKCESİ

Başvuru kararı gerekcesinin ilgili bolumu şoyledir:
?Devlet memurlarının memurluğa alınma, goreve son verme ve diğer ozluk hakları 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirlenmiştir. 2005 Mali Yılı Butce Kanununun 25. maddesinin (f) fıkrasının ikinci paragrafında, herhangi bir sosyal guvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanların bu aylıkları kesilmeksizin; genel butceye dahil daireler, katma butceli idareler, doner sermayeler, fonlar, belediyeler, il ozel idareleri, belediyeler ve il ozel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal guvenlik kurumları, butceden yardım alan kuruluşlar ile ozel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, ust kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbusleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile muessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50'sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarda herhangi bir kadro, pozisyon veya gorevde calıştırılamayacağı ve gorev yapamayacağı; ucuncu paragrafında da diğer mevzuatın bu fıkraya aykırı hukumlerinin 2005 mali yılında uygulanmayacağı ongorulerek anılan butce yasasıyla oteki yasalarda değişiklik yapılmıştır. Bu nedenle kurallar, Anayasa'nın 87., 88., 89., 161. ve 162. maddelerine aykırıdır.?

IIIYASA METİNLERİ
Aİtiraz Konusu Yasa Kuralları

5277 sayılı 2005 Mali Yılı Butce Kanunu'nun 25. maddesinin (f) fıkrasının ikinci ve ucuncu paragrafları şoyledir:

?...

Herhangi bir sosyal guvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanlar bu aylıkları kesilmeksizin; genel butceye dahil daireler, katma butceli idareler, doner sermayeler, fonlar, belediyeler, il ozel idareleri, belediyeler ve il ozel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal guvenlik kurumları, butceden yardım alan kuruluşlar ile ozel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, ust kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbusleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile muessese ve işletmelerinde ve sermayesinin % 50'sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarda herhangi bir kadro, pozisyon veya gorevde calıştırılamaz ve gorev yapamazlar.
Diğer kanunların emeklilik veya yaşlılık aylığı almakta iken emeklilik veya yaşlılık aylıkları ve/veya diğer tazminatları kesilmeksizin atanmaya, calıştırılmaya veya gorevlendirilmeye izin veren hukumleri ile 5434 sayılı Turkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun ek 11 inci maddesine gore alınmış Bakanlar Kurulu kararları 2005 yılında uygulanmaz.

...?

BDayanılan Anayasa Kuralları
Başvuru kararında Anayasa'nın 87., 88., 89., 161. ve 162. maddelerine dayanılmıştır.

IVİLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İctuzuğu'nun 8. maddesi uyarınca Tulay TUĞCU, Haşim KILIC, Sacit ADALI, Fulya KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALCIN, Mehmet ERTEN, A. Necmi OZLER, Serdar OZGULDUR, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve Osman Alifeyyaz PAKSUT'un katılmalarıyla 28.12.2005 gunu yapılan ilk inceleme toplantısında, dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

VESASIN İNCELENMESİ
Başvuru kararı ve ekleri, işin esasına ilişkin rapor, itiraz konusu Yasa kuralları, dayanılan Anayasa kuralları ve bunların gerekceleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği goruşulup duşunuldu:
Başvuru kararında, diğer yasalarla yapılması gereken duzenlemelerin Butce Yasası ile yapılmasının Anayasa'nın 87., 88., 89., 161. ve 162. maddelerine aykırı olduğu ileri surulmuştur.
2005 Mali Yılı Butce Kanunu'nun 25. maddesinin (f) fıkrası getirilen duzenleme ile emekli aylığı alanlar ile yaşlılık aylığı alanların kamu kesiminde istihdam edilmelerine olanak veren yasalar tek tek sayılmaksızın bu olanağı veren yasa kurallarının 2005 yılı icin uygulanmayacağı ongorulmuştur. Aynı zamanda 5434 sayılı Yasa'nın Ek 11. maddesi uyarınca Emekli Sandığı'ndan emekli aylığı alanların 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu'na tabi kurum ve ortaklıklar ile bunlara ait olmakla birlikte SSK Kanunu'na tabi işyerlerinde ucretli, gecici kadrolu veya yevmiyeli hizmetlerde calışanların emekli aylıklarının kesilmesinin istisnalarını belirleyen Bakanlar Kurulu Kararlarının da uygulanmayacağı ongorulmuştur.
Anayasa'nın 87. maddesinde, Turkiye Buyuk Millet Meclisi'nin gorev ve yetkileri yasa koymak, değiştirmek ve kaldırmak yanında butce yasa tasarısını goruşmek ve kabul etmek olarak belirtilmiştir. Butce yasalarıyla diğer yasalar arasında yapılan bu ayrım karşısında herhangi bir yasa ile duzenlenmesi gereken bir konunun butce yasası ile duzenlenmesine veya herhangi bir yasada yer alan hukmun butce yasaları ile değiştirilmesine ve kaldırılmasına imkan bulunmamaktadır.
Anayasa'nın 88. ve 89. maddelerinde yasa tasarı ve tekliflerinin Turkiye Buyuk Millet Meclisi'nce goruşulmesi usul ve esasları ile yayımlanması duzenlenirken, butce yasa tasarılarının goruşulme usul ve esasları 162. maddede ayrıca belirtilmiştir. Bu maddeye gore, butce yasa tasarılarının goruşulmesinde ayrı bir yontem kabul edilmiş, Genel Kurul'da uyelerin gider artırıcı veya gelir azaltıcı tekliflerde bulunmaları onlenmiştir. Anayasa'nın 89. maddesinde de, Cumhurbaşkanı'na butce yasalarını bir daha goruşulmek uzere TBMM'ne geri gonderme yetkisi tanınmamıştır. Ote yandan, Anayasa'nın 163. maddesinde, butcelerde değişiklik yapılabilmesi esasları ayrıca duzenlenmiş, Bakanlar Kurulu'na kanun hukmunde kararname ile butcede değişiklik yapma yetkisi verilmemiştir.
Anayasa'da birbirinden tamamen ayrı ve değişik bicimde duzenlenen bu iki yasalaştırma yonteminin doğal sonucu olarak birinin konusuna giren bir işin, otekiyle ilgili yontemin uygulanması ile duzenlenmesi, değiştirilmesi veya kaldırılması mumkun bulunmamaktadır.
Anayasa'nın 161. maddesinin son fıkrasında, ?Butce kanununa butce ile ilgili hukumler dışında hicbir hukum konulamaz? denilmektedir. Maddenin gerekcesinde de belirtildiği gibi, butce yasalarının oteki yasalardan ayrı olmaları nedeniyle, bir yasa kuralı nasıl aynı nitelikte bir yasa kuralıyla değiştirilebilirse butce yasalarının da aynı yontemle hazırlanmış ve kabul edilmiş bir butce yasası ile değiştirilmesi gerekir. Yasa konusu olabilecek bir kuralı kapsamaması koşuluyla ?butce ile ilgili hukumler' ifadesi de butceyi acıklayıcı, uygulanmasını kolaylaştırıcı nitelikte duzenlemeler olarak değerlendirilmelidir.
Bir yasa kuralının butceden gider yapmayı ya da butceye gelir sağlamayı gerektirir nitelikte bulunması, mutlak bicimde ?butceyle ilgili hukumlerden' sayılmasına yetmez. Her yasada gidere neden olabilecek değişik turde kurallar bulunabilir. Boyle kuralların bulunmasıyla orneğin, yargı, savunma, eğitim, sağlık, tarım, ulaşım vb. kamu hizmeti alanlarına ilişkin yasaların butceyle ilgili hukumler icerdiği kabul edilirse, bu konulardaki yasaların değiştirilip kaldırılması icinde butce yasalarına hukumler koymak yoluna gidilebilir. Oysa, bu tur yasa duzenlemeleri, butcenin yapılması ve uygulanması yontemiyle ilişkisi bulunmayan, yasakoyucunun başka amacla ve butce yasalarından tumuyle değişik yontemlerle gercekleştirilmesi gereken yasama işlemleridir. 161. maddedeki ?butceyle ilgili hukum' ibaresine dayanılarak, gider ya da gelirle ilgili bir konuyu olağan bir yasa yerine butce yasası ile duzenlemek, Anayasa'nın 88. ve 89. maddelerini bu tur yasalar bakımından uygulanamaz duruma duşurmektedir.
Anayasa'nın 161. ve 162. maddelerinin getiriliş amacı, butce yasalarında yıllık butce kavramı dışındaki konulara yer vermemek, boylece butce yasalarını ilgisiz kurallardan uzak tutarak kendi yapısı icinde butunleştirmektir.
2005 Malî Yılı Butce Kanunu'nun 25. maddesinin (f) fıkrasının itiraz konusu ikinci paragrafında, herhangi bir sosyal guvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanların bu aylıkları kesilmeksizin; genel butceye dahil daireler, katma butceli idareler, doner sermayeler, fonlar, belediyeler, il ozel idareleri, belediyeler ve il ozel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal guvenlik kurumları, butceden yardım alan kuruluşlar ile ozel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, ust kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbusleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile muessese ve işletmelerinde ve sermayesinin % 50'sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarda herhangi bir kadro, pozisyon veya gorevde calıştırılamayacakları ve gorev yapamayacakları; ucuncu paragrafında da diğer kanunların emeklilik veya yaşlılık aylığı almakta iken emeklilik veya yaşlılık aylıkları ve/veya diğer tazminatları kesilmeksizin atanmaya, calıştırılmaya veya gorevlendirilmeye izin veren hukumleri ile 5434 sayılı Yasa'nın Ek 11. maddesi uyarınca Emekli Sandığı'ndan emekli aylığı alanların 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu'na tabi kurum ve ortaklıklar ile bunlara ait olmakla birlikte Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu'na tabi işyerlerinde ucretli, gecici kadrolu veya yevmiyeli hizmetlerde calışanların emekli aylıklarının kesilmesinin istisnalarını belirleyen Bakanlar Kurulu Kararlarının da 2005 yılında uygulanmayacağı ongorulmuştur. Boylece Butce Yasası'nın itiraz konusu kurallarıyla soz konusu yasaların ilgili hukumleri 2005 yılı icin değiştirilmiştir.
Bu durumda, diğer yasalarla duzenlenmesi gereken konuların butce yasasıyla duzenlenmesi Anayasa'nın 87., 88., 89., 161. ve 162. maddelerine aykırılık oluşturduğundan itiraz konusu kuralların iptali gerekir.

VISONUC
28.12.2004 gunlu, 5277 sayılı ?2005 Malî Yılı Butce Kanunu?nun 25. maddesinin (f) fıkrasının ikinci ve ucuncu paragraflarının Anayasa'ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE, 28.12.2005 gununde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.