Memuriyet hizmetlerini yaparken gorevlerinden ayrılanlar, memuriyet hizmetlerine emeklilik ikramiyesi alabilecekler midir? Bu konu uzunca bir suredir gundemde olan bir konu olup, basın yayın organlarında yer aldığı gibi Memurlar Net olarak, konu ile ilgili değerlendirmelerde bulunmuştuk. Son olarak, 26 Ocak 2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 6270 sayılı Kanunla, yeni duzenlemeler yapılmıştır. Bilgi icin başlığa tıklayınız. OZET DEĞERLENDİRME
Aşağıda, 6270 sayılı Kanunla yapılan duzenlemenin teknik acıklaması yer almaktadır. Acıklama biraz detaylı olduğu icin başlangıcta ozet bazı bilgiler vermek uygun olacaktır.
1- Kamuoyunda, 15 yıl memuriyet hizmeti olduktan sonra istifa edenlerin, emekli ikramiyesi alabileceği yonunde bir değerlendirme vardır. Sayın Faruk Celik de bunu Meclis Genel Kurulunda bu şekilde acıklamıştı. Ancak bu değerlendirme doğru gorunmemektedir.
2- İstida edenler emekli ikramiyesi alamayacaktır. (Sağlık nedeniyle işten ayrılma, evlenen kadının 1 yıl icinde işten ayrılması istisnadır)... Calışırken vefat edenler emekli ikramiyesi alabilecektir.
3- Dava acanlara, davalarından vazgecmeleri halinde emekli ikramiyesi verilecektir. Ancak davalarından vazgececek olanlar icin de, 1475 sayılı Kanundaki şart aranacaktır. Bu nedenle, bu durumda olanların, SGK'ya başvurup bilgi aldıktan sonra, davalarından vazgecmesi gerekmektedir. Aksi halde boş yere davalarından vazgecmiş olacaktır.
DETAYLI DEĞERLENDİRME
İkramiye konusunu da kapsamında barındıran 6270 sayılı Kanun 26 Ocak 2012 tarih, 28185 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
6270 sayılı Kanunla 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununun ikramiye esaslarını duzenleyen 89 uncu maddesinde, esası buyuk olcude etkileyen değişiklik yapılmıştır.
89 uncu maddenin değişik şeklinde, memurluk gorevlerinden ayrılanlardan sigortalı veya bağ-kur'lu calışarak emeklilik konumuna gecenlere veya 26 Ocak 2012 tarihinden sonra emeklilik konumuna gecenlere memurluk hizmetlerine karşılık emeklilik ikiramiyesi odenmesi tamamıyla İŞ KANUNU hukumleri ile paralellik sağlanmıştır. Nasıl ki, İş Kanunu hukumlerinde kıdem tazminatı alınması veya alınmaması durumları yer almış ise, 89 uncu maddeye gore emekli ikramiyesi alınabilmesi icin de İŞ KANUNU hukumlerine gore yapılması gerekecektir.

EMEKLİ İKRAMİYESİNE DAİR MADDENİN YENİ HALİ
6270 sayılı Kanunla değiştirilen 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununun 89, maddesi;
??MADDE 89- Hizmet surelerinin tamamı bu Kanun ve/veya 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun gecici 4 uncu maddesi kapsamında gecenlerden emekli, adi malulluk veya vazife malulluğu aylığı bağlanan veyahut toptan odeme yapılan asker ve sivil tum iştirakcilere, her tam fiili hizmet yılı icin aylık bağlamaya esas tutarın bir aylığı emekli ikramiyesi olarak verilir.
Birinci fıkra kapsamına girmemekle birlikte, bu Kanun ve/veya 5510 sayılı Kanunun gecici 4 uncu maddesi kapsamında hizmeti bulunanlardan mulga 2829 sayılı Sosyal Guvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Gecen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanunun 8 inci maddesi uyarınca birleştirilen hizmet sureleri uzerinden emeklilik, yaşlılık ya da malulluk aylığı bağlananlara ise; bu Kanun veya 5510 sayılı Kanunun gecici 4 uncu maddesi hukumlerine tabi olarak bu Kanuna tabi daire, kuruluş ve ortaklıklarda gecen calışmalarının, 25/8/1971 tarihli ve 1475 sayılı İş Kanununun 14 uncu maddesinde belirtilen kıdem tazminatına hak kazanma şartlarına uygun olarak sona ermiş olması şartıyla emekli ikramiyesi odenir.
İkinci fıkra uyarınca odenecek emekli ikramiyesi, bu Kanun veya 5510 sayılı Kanunun gecici 4 uncu maddesi kapsamına giren gorevlerde gecen her tam fiili hizmet yılı ile sınırlı olarak bu gorevlerden ayrıldıkları tarihteki emeklilik keseneğine esas aylık tutarı uzerinden ve aylığın başlangıc tarihindeki katsayılar dikkate alınarak odenir. Mulga 2829 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin birinci fıkrasının birinci cumlesi ile ucuncu fıkrasının son cumlesinin bu maddeye aykırı hukumleri uygulanmaz.

Yukarıdaki fıkralara gore verilecek emekli ikramiyesinin hesabında 30 fiili hizmet yılından fazla sureler ile mulga 2829 sayılı Kanunun 8 inci maddesi uyarınca birleştirilen hizmet sureleri uzerinden aylık bağlananlara odenecek emeklilik ikramiyesinin hesabında bu Kanun veya 5510 sayılı Kanunun gecici 4 uncu maddesi hukumlerine tabi olarak bu Kanuna tabi daire, kuruluş ve ortaklıklarda gecen ve 1475 sayılı Kanunun 14 uncu maddesine gore kıdem tazminatı odenmesini gerektirmeyecek şekilde sona eren gecmiş hizmet sureleri ve her ne suretle olursa olsun evvelce iş sonu tazminatı veya bu mahiyette olmakla birlikte başka bir adla tazminat odenen sureleri ile kıdem tazminatı ya da emekli ikramiyesi odenmiş olan sureleri dikkate alınmaz. Ancak, mulga 2829 sayılı Kanun hukumleri uygulanmış olmakla birlikte, bu Kanun veya 5510 sayılı Kanunun gecici 4 uncu maddesi kapsamında hizmetleri arasında başka bir sigortalılık hali kapsamında calışması bulunmayanların emekli ikramiyesine esas fiili hizmet surelerinin hesabında, 1475 sayılı Kanunun 14 uncu maddesindeki şartlar aranmaz.
Emekli ikramiyesinin hesabına esas hizmet suresinin tespitinde dikkate alınmak uzere, emeklilik veya malulluk aylığı bağlanması dışında herhangi bir sebeple gorevleri sona erenler icin, gorevin sona erme sebebinin bu durumu kanıtlayan belgelerle birlikte yazılı olarak kuruma bildirilmesi ve bunların ozluk dosyasında saklanması zorunludur. Bu zorunluluğa uymayanlar ikinci fıkra hukumlerinden yararlandırılmazlar.
İştirakcilerden, kanunlarla belirlenen bekleme sureleri sonunda kadrosuzluk veya yaş haddi sebebiyle emekliye sevk edilenler ve vazife malulluğu hukumlerine gore vazife malulluğu aylığı bağlananlar ile olum sebebiyle haklarında emeklilik işlemi uygulananlara; bu Kanuna gore aylığa hak kazandıkları tarihi takip eden uc ay icinde emekli ikramiyesinin hesaplanmasına esas alınan katsayılarda meydana gelecek artış nedeniyle oluşacak ikramiye farkları ile ilk mali yılın birinci ayında katsayılar dışındaki diğer unsurlarda meydana gelecek artışa, bu tarihte yururlukte olan katsayılar uygulanmak suretiyle bulunacak ikramiye farkları, emekli ikramiyesi ile ilgili hukumlere gore ayrıca odenir. Ancak, aylığa hak kazandıkları tarihi takip eden uc ay icinde katsayılarda artış yapılmadığı takdirde, muteakiben katsayılarda altı ay icinde yapılacak ilk artıştan doğan ikramiye farkları da bunlara ayrıca odenir.
Emekli, adi malulluk veya vazife malulluğu aylığı bağlanmadan veyahut toptan odeme yapılmadan olen iştirakciler icin yukarıdaki esaslara gore hesaplanacak ikramiyenin tamamı, aylığa veya toptan odemeye hak kazanan dul ve yetimlere, bu Kanunun mulga 68 inci maddesinde gosterilen hisseleriyle orantılı olarak odenir.
Emekli ikramiyesini aldıktan sonra yeniden iştirakci durumuna girenlerin tekrar emekliye ayrılmalarında, sadece sonradan gecen hizmetlerine karşılık yukarıdaki esaslara gore emekli ikramiyesi odenir. Şu kadar ki, evvelce verilmiş olan ikramiye ile sonradan gecen hizmetler icin ayrıca tahakkuk ettirilecek ikramiyenin hesabına esas alınan fiili hizmet sureleri toplamı, 30 yıldan fazla olamaz ve evvelce 30 hizmet yılı icin emekli ikramiyesi odenmiş olanlara hicbir şekilde ikramiye farkı odenmez.

Bu Kanunun mulga 88 inci maddesi kapsamına girenlerin emekli ikramiyeleri hakkında da yukarıdaki hukumlere gore işlem yapılır.
Sosyal Guvenlik Kurumunca tahakkuk ettirilmiş veya ettirilecek emekli ikramiyelerini almadan olenler ile olum tarihinde aylığa mustahak dul ve yetim bırakmadan olen iştirakcilerin ikramiyeleri, kanuni mirascılarına odenir.
Bu madde gereğince Sosyal Guvenlik Kurumunca odenen emekli ikramiyeleri, duzenlenecek fatura uzerine Sayıştay ve Danıştay başkanları icin kendi kurumları, diğerleri icin emekliye sevk onayını veren kurum tarafından karşılanır. Ozelleştirilen, faaliyeti durdurulan, kapatılan veya tasfiye edilen kamu idareleri tarafından karşılanması gereken emekli ikramiyesi tutarları ise, emekliye sevk onayı aranmaksızın ve faturası karşılığında Hazine tarafından karşılanır. Bu fıkraya gore Sosyal Guvenlik Kurumuna yapılacak odemelerin, fatura duzenlenmesini muteakip iki ay icinde Sosyal Guvenlik Kurumuna aktarılması zorunludur.
Olenlerin hak sahiplerine odenecek emekli ikramiyesinin tahsili hakkında da yukarıdaki fıkra hukmu uygulanır.?
DAVA ACANLARLA İLGİLİ MADDE
6270 sayılı Kanunla 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununa eklenen gecici madde hukmu;
?GECİCİ MADDE 223- Bu maddenin yururluk tarihinden once, mulga 2829 sayılı Kanunun 8 inci maddesi uyarınca birleştirilen hizmet sureleri uzerinden emeklilik, yaşlılık ya da malulluk aylığı bağlananlar ile olenlerin hak sahiplerine, varsa actıkları davalardan vazgecmeleri ve bu Kanunun 89 uncu maddesindeki şartların varlığı halinde aynı esas ve usuller cercevesinde emekli ikramiyesi odenir. Davalardan vazgecilmesi halinde, mahkemelerce Sosyal Guvenlik Kurumu lehine hukmedilecek vekalet ucretleri Kurumca tahsil edilmez.
Bu Kanun veya 5510 sayılı Kanunun gecici 4 uncu maddesi kapsamında fasılalı olarak hizmeti bulunan ve bu maddenin yururluğe girdiği tarihte aynı kapsamda calışmakta olanlardan, bu maddenin yururluğe girdiği tarihten sonra emeklilik, yaşlılık, malulluk ile dul ve yetim aylığı bağlanacak olanlar hakkında 89 uncu maddenin dorduncu fıkrasının uygulanmasında, bu maddenin yururluğe girdiği tarihten onceki fasılalı hizmet sureleri icin 1475 sayılı Kanunun 14 uncu maddesindeki şartlar aranmaz.?
ATIFTA BULUNULAN 1475 SAYILI KANUNUN 14. MADDESİ
Yapılan değişiklik hangi durumları kapsıyor konusunu değerlendirmeden once 1475 sayılı Kanunun 14 uncu maddesi şartlarını bilmek gerekmektedir. Bu şartlar nelerdir? Sorusunun cevabını oğrenmeden yapılan değişikliğin hangi durumları kapsadığını anlamanın zor olacağını tahmin etmekteyiz.
1475 sayılı Kanunun 14, maddesi;
?Kıdem tazminatı:
Madde 14 ? (Değişik birinci fıkra: 29/7/19832869/3 md.) Bu Kanuna tabi işcilerin hizmet akitlerinin:
1. İşveren tarafından bu Kanunun 17 nci maddesinin II numaralı bendinde gosterilen sebepler dışında,
2. İşci tarafından bu Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca,
3. Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyle,
4. Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malulluk aylığı yahut toptan odeme almak amacıyla;
5. (Ek: 25/8/19994447/45 md.) 506 Sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde ongorulen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Gecici 81 inci maddesine gore yaşlılık aylığı bağlanması icin ongorulen sigortalılık suresini ve prim odeme gun sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,
Feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl icerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işcinin olumu sebebiyle son bulması hallerinde işcinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı suresince her gecen tam yıl icin işverence işciye 30 gunluk ucreti tutarında kıdem tazminatı odenir. Bir yıldan artan sureler icin de aynı oran uzerinden odeme yapılır.
(Değişik fıkralar: 17/10/19802320/1 md.):
İşcilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde calıştıkları sureler gozonune alınarak hesaplanır. ?
İşcinin birinci bendin 4 uncu fıkrası hukmunden faydalanabilmesi icin aylık veya toptan odemeye hak kazanmış bulunduğunu ve kendisine aylık bağlanması veya toptan odeme yapılması icin yaşlılık sigortası bakımından bağlı bulunduğu kuruma veya sandığa muracaat etmiş olduğunu belgelemesi şarttır. İşcinin olumu halinde bu şart aranmaz.
T.C. Emekli Sandığı Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanununa veya yalnız Sosyal Sigortalar Kanununa tabi olarak sadece aynı ya da değişik kamu kuruluşlarında gecen hizmet surelerinin birleştirilmesi suretiyle Sosyal Sigortalar Kanununa gore yaşlılık veya malulluk aylığına ya da toptan odemeye hak kazanan işciye, bu kamu kuruluşlarında gecirdiği hizmet surelerinin toplamı uzerinden son kamu kuruluşu işverenince kıdem tazminatı odenir.
Yukarıda belirtilen kamu kuruluşlarında işcinin hizmet akdinin evvelce bu maddeye gore kıdem tazminatı odenmesini gerektirmeyecek şekilde sona ermesi suretiyle gecen hizmet sureleri kıdem tazminatının hesabında dikkate alınmaz.
?

(Değişik: 10/12/19822762/1 md.) Ancak, toplu sozleşmelerle ve hizmet akitleriyle belirlenen kıdem tazminatlarının yıllık miktarı, Devlet Memurları Kanununa tabi en yuksek Devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hukumlerine gore bir hizmet yılı icin odenecek azami emeklilik ikramiyesini gecemez.
?.?
1475'İN BU MADDESİNE DAİR MEMURLAR.NET'İN OZET DEĞERLENDİRMESİ

1475 sayılı Kanun Madde 14'e gore kıdem tazminatı alınabilmesi şartları;
- İstek dışında işinden ayrılacak, kendi isteğiyle ayrılırsa alamaz.
- Askerlik nedeniyle işten ayrılacak,
- İşten cıkarılacak. Ancak işten cıkarılma nedeni yuz kızartıcı nedenlerle, yani ahlak kurallarına, iyi niyet kurallarına uymayan davranışlar nedeniyle olmayacak.
- Emeklilik icin muracaat edilecek,
- 7000 gun hizmet suresi olacak veya 25 yıl sigortalılık suresi olacak, bu sigortalılık suresi icinde de 4500 gun hizmet suresi olacak, bu durumdakilerin de kadınlar icin 58, erkekler icin de 60 yaş koşulunu tamamlamadan istek halinde işinden ayrılacak.
- 506 sayılı Kanunun yururlukte bulunan gecici 81 inci maddesindeki emeklilik suresini dolduranların yine yaş koşulunu beklemeden istek halinde işinden ayrılacak.
- Sağlık nedeniyle işten ayrılacak,
- Kadınlardan evlenme nedeniyle l yıl icinde işinden ayrılacak,
- Calışırken vefat edecek.

Bu durumlar kıdem tazminatı odenmesini gerektiren durumlar olmaktadır. Bu durumlar dışında bir nedenden dolayı işten ayrılma olursa kıdem tazminatı odenmemektedir.
Belirtilen durumlar, 26 Ocak 2012 tarihinden sonra işinden ayrılanlar icin gecerli olacaktır, ancak yine bu durumlar 26 Ocak 2012 tarihinden once işinden ayrılanlar icin de gecerli olmaktadır.

1475 sayılı Kanun Madde 14 (5) numaralı bent, 4447 sayılı Kanunla 1999 yılında yururluğe girmiştir. Yururluk tarihi itibariyle getirilen değişiklikle emeklilik yaş koşulları değişmiş, kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaş emeklilik yaşları olmuştur. Ayrıca kademeli yaş koşulları da 506 sayılı Kanunun gecici madde 81'de yapılmıştır.
Buna gore;
- 1999 yılı oncesi 15 yıllık sigortalılık suresi ile 3600 gun hizmet sureleri bulunanlar istek halinde gorevinden ayrılmışsa kıdem tazminatı alamamaktadır.
- 1999 yılı sonrası istek dışında gorevine son verilmişse yine kıdem tazminatı alamamaktadır.
- 1999 oncesi kıdem tazminatı alabilmesi icin 7000 gun hizmet suresi olacak veya 25 yıl sigortalılık suresi olacak, bu sigortalılık suresi icinde de 4500 gun hizmet suresinin olması gerekmektedir.
1475 sayılı Kanunun katı kuralları, bugun icin devlet memurluğundan ayrılanlar icin de uygulamaya başlanılmıştır.

Diğer bir husus; 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununa 6270 sayılı Kanunla eklenen gecici madde 223'un uygulaması olacaktır.
Yapılan değişiklik oncesinde, memurluk hizmetlerine emekli ikramiyesi alamayıp, bu haklarını dava sonucu alma yolunu secenlere, actıkları davalardan vazgecmeleri halinde memurluk hizmetlerine ikramiye odeneceğini belirtmektedir. Ancak, davadan vazgecmek isteyenlerin emeklilik ikramiyesi odenmesi işlemlerinde yine 1475 sayılı Kanun hukumleri uygulanacağından, bir kayıpları olmaması acısından davadan vazgecmeden once, ikramiye alıp alamayacaklarını kesin oğrendikten sonra bu tercihlerini yapmalarını tavsiye etmekteyiz. Bu konudaki taleplerin Sosyal Guvenlik Kurumuna yapılması gerekecektir.

NOT: Daha oncede belirttiğimiz bir hususu belirtmek istiyoruz. Yukarıda yapmış olduğumuz değerlendirmelerimiz tum calışma hayatları boyunca yalnızca devlet memurluğu hizmetini yapmış olanlar icin uygulanmamaktadır. Bunlar hakkında, emekli olduklarında memurluk hizmetlerine ikramiye odenmesinde bir değişiklik bulunmamaktadır. Emekli ikramiyesini emekli olduklarında alabileceklerdir.

NOT: 6270 sayılı Kanunla yapılan değişiklik oncesinde olduğunu gibi değişikliklede devam ettirilen husus. Kendilerine aylık bağlanmayanlar ikramiye alamazlar. Memurluktan ayrılma 1475 sayılı Kanun madde 14 hukumlerine uygun yani kıdem tazminatı almaya hak kazanılan şekilde dahi sona erse, memurluktan ayrılır ayrılmaz ikramiye alamayacak, aylık bağlanır ise ikramiye alabilecektir.

NOT: 6270 sayılı Kanunun yururluğunden once 15 yıl hizmeti bulunan, muteakip sigortalı veya bağ-kurlu calışan memurların şartsız emekli ikramiyesi alabilecekleri konusunda yapılan değerlendirmelerin yanlış olduğunu değerlendirmekteyiz. Yukarıda yapılan değerlendirmelerimiz 1475 sayılı Kanunun 14 uncu maddesinde 1999 yılında 4447 sayılı Kanunla yapılan değişiklik doğrultusunda olmuştur.