Emekli olduktan sonra, ek gosterge değişikliği olursa emekli aylığı alan kişiye de uygulanır mı?

Emekli olduktan sonra, ek gosterge değişikliği olursa emekli aylığı alan kişiye de uygulanır mı? Sorunuz ozelinde bu konuyu acıklamaktayız.
1-5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ONCESİ durum (2008 YILI EKİM AYI BAŞINDAN ONCEKİ DURUM)
2008 yılı Ekim ayı oncesinde 5434 sayılı T.C. Kanunun Ek Madde 9 hukmu;
Bu hukum, 7/2/1969 tarihli 1101 sayılı Kanunla 5434 sayılı Kanuna eklenmiş bir hukumdur. Hukum Metni şu şekildedir.
"Bu kanunun yururluğe girdiği tarihten sonra barem, teşkilat, kadro ve sair kanunlarda yapılacak değişiklikler sonunda aylık tutarlarında husule gelecek yukselmeler; aynı rutbe, kadro unvanı ve dereceden bağlanmış bulunan emekli, adi malulluk ve vazife malulluğu aylıkları ile dul ve yetim aylıkları hakkında da uygulanır.
Yukseltmeye esas olacak rutbe, kadro unvanı, derece ve sair yonlerden eşitlikleri; Devlet Personel Başkanlığı, Maliye Bakanlığı, T.C.Emekli Sandığı Genel Mudurluğu ve ilgili kurumların birlikte hazırlayacakları teklif uzerine Bakanlar Kurulunca tespit olunur."
HUKMUN YORUMU;
Hukum, Devlet memuru emeklilerin, dul ve yetimlerin aylıkları arasında oluşan farklılıkların giderilmesini sağlamıştır. Bu şekilde eski emekli ile yıllar sonra emekli olmuş kişilerin, aynı rutbe, kadro unvanı ve dereceden bağlanmış olması şartıyla eşitliği sağlamıştır.
Bu hukum, TBMM. Tarafından değiştirilmek istenmiş, ancak Anayasa Mahkemesi değiştirilmek istenilen hukmu iptal etmiştir.
TBMM. Tarafından, 25/8/1999 tarihinde 4447 sayılı Kanunla yapmış olduğu değiştirme hukmu şu şekildedir.
"Bu Kanunun yururluğe girdiği tarihten once emekli, adi malulluk, vazife malulluğu ile dul ve yetim aylığı alanların bu aylıkları Kanunun yururluğe girdiği tarihten itibaren; Kanunun yururluğunden sonra bağlanacak emekli, adi malulluk, vazife malulluğu ile dul ve yetim aylıkları ise bağlandığı tarihten sonraki ilk memur maaş artışı tarihinden itibaren her ay bir onceki aya ilişkin Devlet İstatistik Enstitusu tarafından acıklanan en son temel yıllı kentsel yerler tuketici fiyatları indeksi değişim oranına gore belirlenir."
Şayet Anayasa Mahkemesi bu hukmu,23/2/2001 tarih veE. 1999/42, K. 2001/41 sayılı kararı ile ipta etmemiş olsaydı, Devlet memurları arasında eşitlik olmayacak, Devlet memurları ile dul ve yetimler, aylıklarını memur maaş artışı tarihinden itibaren her ay bir onceki aya ilişkin Devlet İstatistik Enstitusu tarafından acıklanan en son temel yıllı kentsel yerler tuketici fiyatları indeksi değişik oranına gore belirlenecek olan aylıklarını alacaklardı. Bu hukum iptal edilmemiş olsaydı, memur emeklisi ile dul ve yetimleri icin dezavantajlı bir durum olacaktı.
5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununun Ek Madde 9 hukmu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile hukumsuz olmuş, 2008 yılı Ekim ayı başından once Devlet memurları acısından uygulanabilmesi icin aynı hukum 5510 sayılı Kanunun Gecici Madde 4 kapsamına alınmıştır. Gecici Madde 4 iceriğine, "5434 sayılı Kanuna gore odenen aylıklar ile bu madde kapsamında bağlanacak aylıklar, memur maaş katsayılarındaki artışlara gore yukseltilir. Ayrıca 5434 sayılı Kanunun yururluğe girdiği tarihten sonra barem, teşkilat, kadro ve sair kanunlar ile aynı rutbe, kadro ve sair kanunlarda yapılacak değişiklikler sonucunda aylık tutarlarında meydana gelecek yukselmeler, aynı rutbe, kadro unvanı ve dereceden bağlanmış bulunan emeklilik, malulluk ve vazife malulluk aylıkları ile dul ve yetim aylıkları hakkında da uygulanır. " hukmu konulmuştur.
Bu hukum nasıl uygulanmaktadır.
1994 yılında emekli yuksek okul mezunu 1500 ek gostergeli 30 yıl hizmeti olan bir Şef emekli aylığı olarak 1994 yılında 1000 TL. maaş alıyor diyelim,
1995 yılından sonra yuksek okul mezunu olanların ek gostergeleri 1 ince derecenin 2200 ek gostergesine cıkarılmıştır.
1996 yılında emekli yuksek okul mezunu 2200 ek gostergeli 30 yıl hizmeti olan bir Şef de, emekli aylığı olarak 1996 yılında 1300 TL. maaş alıyor diyelim,
1994 yılında emekli olan memur 1996 yılında emekli olan memurun aylığının aynısını, 1300 TL.yi emekli aylığı olarak almaya başlar.
Bu aylık tutarları da memur maaş katsayısına gore aynı oranlarda yukseltilir ve odenir. Sonucta, Devlet memurları icin aynı anda emsali durum dikkate alınır ve aylık tutarlarında bir değişik olmaz.
1-5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu SONRASI durum (2008 YILI EKİM AYI BAŞINDAN ONCEKİ DURUM)
2008 yılı Ekim ayı başından sonra, ilk defa Devlet Memurları emekliliklerinde, farklı tutarlarda aylık almaya başlayacaklardır. 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Ek Madde 9 hukmu, 2008 yılı Ekim ayı başından sonra ilk defa Devlet memurları icin uygulanamaz olmuş, 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun emekli aylığı bağlama sistemindeki mantık birbiriyle ortuşmediğinden benzer bir hukme de yer verilmediği anlaşılmaktadır.
5510 sayılı Kanuna gore aylık bağlama sistemi;
AYLIK = Ortalama Aylık Kazanc x Aylık Bağlama Oranı
formulu olmaktadır.
Aylıkların yukseltilmesini sağlayan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 55 hukmu;
! Bu Kanuna gore gelir veya aylık bağlanan sigortalı ile hak sahibi kişilerin durumlarının, kendilerine veya başka hak sahiplerine bağlanmış bulunan gelir veya aylık tutarının duzeltilmesini gerektirir bir şekilde değişmesi halinde gelir veya aylık tutarları, değişikliğin meydana geldiği tarihten sonraki odeme donemi başından başlanarak yeni duruma gore duzeltilir.
(Değişik: 17/4/2008-5754/35 md.) Bu Kanuna gore bağlanan gelir ve aylıklar, her yılın Ocak ve Temmuz odeme tarihlerinden gecerli olmak uzere, bir onceki altı aylık doneme gore Turkiye İstatistik Kurumu tarafından acıklanan en son temel yıllı tuketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranı kadar artırılarak belirlenir.
(Ek: 17/4/2008-5754/35 md.) Bu Kanuna gore sigortalıya bağlanacak aylıklar ile olen sigortalının hak sahiplerinin aylıklarının hesabına esas tutar, calışma surelerindeki her yıl icin 82 nci maddeye gore tespit edilen prime esas gunluk kazanc alt sınırları dikkate alınarak, talep veya olum yılına ait Ocak ayı itibariyle 29 uncu maddenin ikinci fıkrasına gore belirlenen ortalama aylık kazancın % 35'inden, sigortalının bakmakla yukumlu olduğu eşi veya cocuğu varsa % 40'ından az olamaz. Hak sahibi kimselerin aylıkları; hak sahibi bir kişi ise bu fıkraya gore hesaplanan alt sınır aylığının % 80'inden, hak sahibi iki kişi ise % 90'ından az olamaz. Uluslararası sosyal guvenlik sozleşmeleri gereğince bağlanan kısmı aylıklar icin bu fıkra hukumleri uygulanmaz.
(Ek: 17/4/2008-5754/35 md.) 4 uncu maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılar icin ayrı ayrı olmak uzere, malulluk sigortasından dosya bazında her yıl bağlanan aylıkların aylık başlangıc tarihinin ait olduğu yılın Ocak ayı itibarıyla yıl icine ait artışlar uygulanmaksızın hesaplanacak tutarları, yaşlılık sigortasından bir onceki yılın son odeme ayında soz konusu sigortalılar icin ayrı ayrı dosya bazında odenen en duşuk yaşlılık aylığından az olamaz.
(Ek: 17/4/2008-5754/35 md.) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu başka birinin surekli bakımına muhtac duruma gelen sigortalı icin bu Kanunun 19 uncu maddesine gore hesaplanacak surekli iş goremezlik geliri, 82 nci maddeye gore tespit edilen prime esas kazanc alt sınırının aylık tutarının %85'inden az olamaz.
Sigortalıya veya hak sahiplerine bağlanan gelir veya aylıklar, her ay peşin olarak odenir. Gelir ve aylıkların odeme donemleri, odeme tarihleri, odeme şekli ve odeme merkezleri Kurumca belirlenir.
Gelir ve aylık alma şartlarının devam edip etmediğine yonelik yoklama işlemlerine ilişkin usul ve esaslar ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esaslar, Kurum tarafından cıkarılacak yonetmelik ile duzenlenir."
HUKMUN YORUMU;
2008 yılı Ekim ayı başından sonra ilk defa memur olanlar, emekli olduklarında emekli aylıklarını 2008 yılı Ekim ayı oncesinde memur olanlarla farklı tutarlarda alacaklardır. Bu 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununa gore eski emekliler icin AVANTAJ, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa gore yeni emekli olacaklar icinse DEZAVANTAJ olacaktır.
Aylıkların artırımında, her yılın Ocak ve Temmuz odeme tarihlerinden gecerli olmak uzere, bir onceki altı aylık doneme gore Turkiye İstatistik Kurumu tarafından acıklanan en son temel yıllı tuketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranıesas alınacaktır.
SONUC DEĞERLENDİRMEMİZ
2008 yılı Ekim ayı başından once Devlet memuru olan kişiler emekli olduklarında aynı emsali (Hizmet yılı , rutbe, kadro gorev, derece ve kademesi, ek gostergesi aynı olan) devlet memuru ne zaman emekli olursa olsun, emekli aylık tutarlarını eşit miktarlarda almakta, bir farklılık olmamaktadır. Ek gosterge değişiklikleri, derece ve kademe değişiklikleri, ilave mali hakların verilmesi, hepsi memur maaş katsayısı ile hesaplandığından bu gibi durumlar emekli olanlara da aynı şekilde yansıtılmaktadır.
Konu emekli aylıkları olunca sitemizde defalarca tekrarladığımız değerlendirmelerimizi, bu konularda yapılacak Kanun değişikliklerine kadar tekrarlamakta fayda gormekteyiz.
-1995 yılından sonra hicbir değişikliğe uğramamış olan EK GOSTERGE artışlarının yapılması,
-EK GOSTERGE artışları yapılırken kadro gorev unvanlarına gore adaletli bir gosterge rakamının belirlenmesi, Genel Mudur ile Genel Mudur Yardımcısı, Genel Mudur Yardımcısı ile Daire Başkanı, Daire Başkanı ile Şube Muduru gibi idari ve cok buyuk sorumluluk isteyen gorevler icin fazla fark oluşturmadan, Şef, Memur gibi uvnanlarda gozetilerek emekli aylıkları arasında buyuk bir ucurum ortaya cıkarmadan, eşit, adil bir ek gosterge artışının yapılması,
Aylık tutarları ve ikramiye tutarları arasında fark;
2014 yılında 30 yıl hizmeti olanlara odenen aylık- ikramiyeler;
Genel Mudur4556TL. aylık95060 ikramiye
Genel Mudur Yardımcısı3122TL. aylık77621 ikramiye
Daire Başkanı, Uzmanlar 3067TL.aylık77621 ikramiye
Muhendis, Doktor 2151TL. aylık77621 ikramiye
Şube Muduru, Şef, Memur
Polis Memuru, İtfaiyeci,
Bilgisayar İşletmeni,
Proğramcı, Tekniker gibi 2200
Ek gostergeli olanlar 1698TL. aylık 61222 ikramiye (Bu unvanlar aynı tutarda almaktadırlar)
-Daire Başkanı, Kariyer Uzmanlıklar , TSK.da yarbaylar makam tazminatı, gorev tazminatı olarak ayrıca bir tutar almaktadırlar. Makam tazminatı, gorev tazminatının Şube Mudurlerine de verilmesi,
-Ek gosterge rakamı belirlenirken, 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu Ek Madde 70 hukmunde yer alan oranların da artırılması,
-Emekli aylık, emekli ikramiye tutarına etki eden, Kıdem Aylık Tutarlarının yukseltilmesi,
-Taban Aylık Katsayısının yukseltilmesi,
-Emekli ikramiyesinde 30 ust yılın kaldırılması, calışılan surenin tamamının alınması, (Her ne kadar 30 ust yılın kaldırılması ve aşamalı olarak 35 yıla kadar cıkarılması calışmaları devam ediyorsa da, 35 tavan yılının ve aşamalı olarak ikramiye odenmesinin kaldırılması)
-Memura 1 Derece verilmesi mujdeli haberdir. Gunumuze kadar 1979, 1991, 2005 yıllarında 1 derece verilmiştir. 1 Derecenin alamayanlaraverilmesi, bazı hakların; atamalarda, pasaport işlemleri, maaş artışları vb. gibi işlemlerde buyuk faydası olan bir uygulama olacaktır. Ancak, yeniden 1 derece verilmesinin 1 dereceden faydalanmış olan , faydalanmamış olanların kalmadığı emeklilere cok buyuk faydası olmayacaktır. Bunun yerine emeklilerin aylıklarını artırıcı belirttiğimiz duzenlemelerin yapılması daha faydalı olacaktır.
Temennimiz, emeklilerin insan onuruna yaraşır şekilde hayatlarını surdurecek şekilde, makul olcude yapılacak artışlarla aylık tutarlarını bir nebze artırmaya yonelik yeni duzenlemelerin, Sendikalar tarafından yapılan goruşmelerde ele alınması ve TBMM. Tarafından bir an once Kanunlaştırılmasıdır.