14 Nisan 2011 PERŞEMBEResmî GazeteSayı : 27905
ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Anayasa Mahkemesi Başkanlığından:
Esas Sayısı : 2009/64
Karar Sayısı : 2011/34
Karar Gunu : 3.2.2011
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN: İzmir 4. İdare Mahkemesi
İTİRAZIN KONUSU: 14.7.1965 gunlu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na ekli I SAYILI CETVEL'in 3.4.1998 gunlu, 4359 sayılı Kanun'un 3. maddesiyle değiştirilen ?IV-EĞİTİM VE OĞRETİM HİZMETLERİ SINIFI? başlıklı bolumunun (a) bendinde yer alan ?İlkoğretim mufettişleri? ibaresinin, Anayasa'nın 10. maddesine aykırılığı savıyla iptali istemidir.
I- OLAY
İlkoğretim mufettişi olan davacının, 3600 ek gosterge rakamının esas alınarak aylığının odenmesi icin yaptığı başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle acılan davada, itiraz konusu kuralın Anayasa'ya aykırı olduğu kanısına varan Mahkeme iptali icin başvurmuştur.
II- İTİRAZIN GEREKCESİ
Başvuru kararının gerekce bolumu şoyledir:
?Anayasanın 10. maddesinde herkesin dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi duşunce, felsefi inanc, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gozetilmeksizin kanun onunde eşit olduğu, kadınlar ve erkeklerin eşit haklara sahip olduğu, Devletin bu eşitliğin yaşama gecmesini sağlamakla yukumlu olduğu, hicbir kişiye, aileye, zumreye veya sınıfa imtiyaz tanınamayacağı, Devlet organları ve idare makamları butun işlemlerinde kanun onunde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorunda oldukları hukum altına alınmıştır.
Anayasanın 10 uncu maddesinde ongorulen yasa onunde eşitlik, herkesin her yonden aynı kurallara bağlı olacağı anlamına gelmez. Yasaların uygulanmasında dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî duşunce, felsefî inanc, din ve mezhep ayrılığı gozetilmesi ve bu nedenlerle eşitsizliğe, yol acılması Anayasa katında gecerli gorulemez. Bu mutlak yasak, birbirinin aynı durumda olanlara ayrı kuralların uygulanmasını ve ayrıcalıklı kişi ve toplulukların yaratılmasını engellemektedir. Kimi yurttaşların haklı bir nedene dayanılarak değişik kurallara bağlı tutulmaları eşitlik ilkesine aykırılık oluşturmaz. Durum ve konumlarındaki ozellikler, kimi kişiler ya da topluluklar icin değişik kuralları ve değişik uygulamaları gerekli kılabilir. Ozellikle, aykırılıklara dayandığı icin haklı olan nedenler, ayrı duzenlemeyi aykırı değil, gecerli kılar. Aynı durumda olanlar icin ayrı duzenleme aykırılık oluşturur. Anayasanın amacladığı eşitlik, eylemli değil hukuksal eşitliktir. Aynı hukuksal durumlar aynı, ayrı hukuksal durumlar ayrı kurallara bağlı tutulursa Anayasanın ongorduğu eşitlik ciğnenmiş olmaz. Başka bir anlatımla, kişisel nitelikleri ve durumları ozdeş olanlar arasında, yasalara konulan kurallarla değişik uygulamalar yapılamaz. Durumlardaki değişikliğin doğurduğu zorunluluklar, kamu yararı ya da başka haklı nedenlere dayanılarak yasalarla farklı uygulamalar getirilmesi durumunda Anayasanın eşitlik ilkesinin ciğnendiği sonucu cıkarılamaz. Anayasa Mahkemesinin yerleşik kararlarına gore, eşitliği bozduğu iddia edilen kural haklı bir nedene dayanmakta veya kamu yararı amacıyla yururluğe konulmuş ise bu kuralın eşitlik ilkesini zedelediğinden soz edilemez
İtiraz konusu Yasa hukmunun uygulandığı ilkoğretim muffetişleri ile ilgili Milli Eğitim Bakanlığı İlkoğretim Mufettişlikleri Başkanlıkları Yonetmeliği'nde mufettişlik mesleğinin diğer kurum ve kuruluş mufettişlikleri gibi kariyer bir meslek olarak duzenlendiği gorulmektedir. Şoyle ki; ilkoğretim mufettişleri anılan Yonetmelik uyarınca en az dort yıl sureli yuksek oğrenim gorenler arasından sayılan diğer şartları taşımak koşuluyla yazılı ve sozlu sınav sonucu mesleğe mufettiş yardımcısı olarak girmekte ve 3 yıl sureli yetişme donemi sonucu girilen yeterlik sınavında gereken başarının sağlanması uzerine mufettişliğe atanmaya hak kazanmakta, Yonetmelikte belirlenen gorev alanları ile ilgili olarak teftiş, değerlendirme, inceleme ve soruşturma yetkileri bulunmaktadır. Ancak davacı ile aynı unvana, gorev, yetki ve sorumluluklara sahip olan ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun I sayılı cetvelinin ?Genel İdare Hizmetleri Sınıfı? bolumunun (g) bendinde belirtilen kurum ve kuruluşların mufettişleri icin kadro derecesi itibariyle ilkoğretim mufettişlerinden daha yuksek ek gosterge rakamı uygulanmaktadır. Bu durumun yukarıda belirtilen aynı durum ve konumda bulunanlara farklı kuralların uygulanması sonucunu doğuracağından anılan eşitlik ilkesine aykırılık oluşturmaktadır.
Dolayısıyla gorev alanları, bağlı oldukları ve gorevlendirme emrini veren makamlar farklı farklı da olsa Başbakanlık, Bakanlık, Musteşarlık, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Bağımsız Genel Mudurluk ve Buyuk Şehir Belediyesiyle Buyuk Şehir Belediye sınırları icindeki ilce Belediyeleri Mufettişleri icin aylıkların hesabında uygulanan ek gosterge rakamlarının ilkoğretim mufettişlerine uygulanan rakamdan yuksek olmasının ve ilkoğretim mufettişlerine ?Genel İdare Hizmetleri? sınıfında değil de ?Eğitim ve Oğretim Hizmetleri? sınıfında yer verilmesinin haklı, kamu yararına ve eşitlik ilkesine uygun bir gerekcesi olmadığından itiraz konusu Yasa hukmunun Anayasanın 10. maddesine aykırılık oluşturduğu duşunulmektedir.
IV- İSTEM ve SONUC:
Acıklanan nedenlerle, 4359 sayılı Yasanın 3. maddesinin ilkoğretim mufettişlerine uygulanacak ek gosterge rakamına ilişkin yukarıda belirtilen hukmunun Anayasa'mızın 10. maddesine aykırı olduğu ve Anayasa Mahkemesi'nce iptali gerekeceği duşuncesi ile 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 29. maddesi uyarınca itiraz yoluyla incelenmek uzere Anayasa Mahkemesi'ne başvurulmasına, yine başvurumuzun Anayasa Mahkemesi'nce kabul edilmesinden başlayarak anılan 29. madde uyarınca beş ay sure ile Anayasa Mahkemesi'nin bu konudaki kararının beklenmesine, kararımıza dava dosyamızın onaylı bir orneğinin eklenmesine, kararımızın bir orneğinin taraflara tebliğine, 15.06.2009 gunu oybirliğiyle karar verildi.?
III- YASA METİNLERİ
A- İtiraz Konusu Yasa Kuralı
İtiraz konusu ibarenin yer aldığı 14.7.1965 gunlu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na ekli I Sayılı Cetvelin 3.4.1998 gunlu, 4359 sayılı Yasa ile değiştirilen ve başvuru tarihinde yururlukte olan ?IV- EĞİTİM VE OĞRETİM HİZMETLERİ SINIFI? başlıklı bolumu şoyledir:
UnvanıDereceEk Gosterge
IV- EĞİTİM VE OĞRETİM HİZMETLERİ SINIFI
Kadroları bu sınıfa dahil olanlardan;
a) İlkoğretim mufettişleri
b) Oğretmen ve diğer personel
1
2
3
4
5
6
7
8
1
2
3
4
5
6
7
8
3000
2200
1600
1300
1150
950
850
750
3000
2200
1600
1100
900
800
500
450
B- Dayanılan Anayasa Kuralı
Başvuru kararında, Anayasa'nın 10. maddesine dayanılmıştır.
IV- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İctuzuğu'nun 8. maddesi uyarınca, Haşim KILIC, Osman Alifeyyaz PAKSUT, Sacit ADALI, Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet ERTEN, Cafer ŞAT, A. Necmi OZLER, Serdar OZGULDUR, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve Zehra Ayla PERKTAŞ'ın katılmalarıyla 9.9.2009 gunu yapılan ilk inceleme toplantısında, dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
V- ESASIN İNCELENMESİ
Başvuru kararı ve ekleri, işin esasına ilişkin rapor, itiraz konusu yasa kuralı, dayanılan Anayasa kuralı ve bunların gerekceleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği goruşulup duşunuldu:
Başvuru kararında, ilkoğretim mufettişliğinin diğer kurum ve kuruluş mufettişlikleri gibi kariyer bir meslek olduğu, en az dort yıl yuksek oğrenim gorenler arasından yazılı ve sozlu sınavda başarı gostererek ilkoğretim mufettiş yardımcısı olarak mesleğe girenlerin uc yıl sureli yetişme donemi sonrasında girdikleri yeterlik sınavında başarılı olanların ilkoğretim mufettişliğine atandıkları, ilkoğretim mufettişlerinin teftiş, değerlendirme, inceleme ve soruşturma yetkilerine sahip olduğu, ilkoğretim mufettişleri ile aynı unvan, gorev, yetki ve sorumluluğa sahip olan 657 sayılı Yasa'nın (I) sayılı cetvelinin ?Genel İdare Hizmetleri Sınıfı?nın (g) bolumunde belirtilen kurum ve kuruluşların mufettişlerine ilkoğretim mufettişlerinden daha yuksek ek gosterge rakamlarının uygulandığı, diğer mufettişlerin aylıklarının hesabında esas alınan ek gosterge rakamlarının ilkoğretim mufettişlerine uygulanan rakamlardan yuksek olmasının ve ilkoğretim mufettişlerine Genel İdare Hizmetleri Sınıfında değil de Eğitim ve Oğretim Hizmetleri Sınıfında yer verilmesinin haklı, kamu yararına ve eşitlik ilkesine uygun bir gerekcesinin bulunmadığı, itiraz konusu kuralın Anayasanın 10. maddesine aykırı olduğu ileri surulmuştur.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun başvuru tarihinde yururlukte bulunan 36. maddesinin ?IV- EĞİTİM VE OĞRETİM HİZMETLERİ SINIFI? başlıklı bolumunde bu sınıfın, bu Yasa kapsamına giren eğitim ve oğretim vazifesiyle gorevlendirilen oğretmenleri, ilkoğretim mufettişlerini ve yardımcılarını kapsadığı belirtilmiş ve Devlet memurlarının hizmet sınıfları itibariyle ek gostergelerinin duzenlendiği 657 sayılı Yasa'ya ekli I Sayılı Cetvelin ?IV- EĞİTİM VE OĞRETİM HİZMETLERİ SINIFI? başlıklı bolumunde de kadroları bu sınıfa dahil olanlara uygulanacak ek gosterge rakamları belirlenmiştir. Bu kapsamda, başvuru tarihinde yururlukte bulunan itiraz konusu ibare ile ilkoğretim mufettişlerinin ek gostergeleri, I Sayılı Cetvelin ?IV- EĞİTİM VE OĞRETİM HİZMETLERİ SINIFI? başlıklı bolumunde gosterilmiştir.
Anayasa'nın 10. maddesindeki eşitlik ilkesi, birbiriyle aynı durumda olanlara ayrı kuralların uygulanmasını ve ayrıcalıklı kişi veya toplulukların yaratılmasını engellemektedir. Durum ve konumlarındaki ozellikler, kimi kişiler ya da topluluklar icin değişik kuralları ve değişik uygulamaları gerekli kılabilir. Aynı durumda olanlar icin ayrı duzenleme aykırılık oluşturur. Anayasa'nın amacladığı eşitlik, eylemli değil hukuksal eşitliktir. Aynı hukuksal durumların aynı, ayrı hukuksal durumların ayrı kurallara bağlı tutulursa Anayasa'nın ongorduğu eşitlik ilkesi ihlal edilmiş olmaz.
3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Gorevleri Hakkında Kanun'un başvuru tarihinde yururlukte bulunan 53. maddesinin ucuncu fıkrasında, ilkoğretim mufettişlerinin en az dort yıl sureli yuksek oğrenimli oğretmenler arasından yarışma sınavı ile yardımcı olarak mesleğe alınacakları ve bu gorevde uc yıllık yetişme donemini takiben yapılacak yeterlik sınavını başaranların ilkoğretim mufettişi kadrolarına atanacakları belirtilmiştir. İlkoğretim mufettişlerinin gorev ve yetkilerine ise Milli Eğitim Bakanlığı İlkoğretim Mufettişleri Başkanlıkları Yonetmeliğinde yer verilmiş ve rehberlik ve iş başında yetiştirme, teftiş ve değerlendirme, inceleme, soruşturma ve araştırma konu başlıkları altında ilkoğretim mufettişlerinin gorev ve yetkileri ayrıntılı olarak duzenlenmiştir.
Yasakoyucu, ?rehberlik ve iş başında yetiştirme? gorevi başta olmak uzere ilkoğretim mufettişlerinin yuruttukleri gorevlerin eğitim ve oğretim hizmetleriyle ilişkisini goz onunde bulundurarak, ilkoğretim mufettişlerini Eğitim ve Oğretim Hizmetleri Sınıfı kapsamında kabul etmiş ve ilkoğretim mufettişi kadrolarına yalnızca oğretmenler arasından atama yapılmasını ongormuştur.
İlkoğretim mufettişlerinin yuruttukleri gorevin niteliği ve kapsamı, ilkoğretim mufettişlerini Genel İdare Hizmetleri Sınıfında yer alan mufettişlerden farklı kılmaktadır. Genel İdare Hizmetleri Sınıfında yer alan mufettişlerin tÂbi oldukları kurallar yonunden bir yeknesaklık bulunmamakla birlikte bu mufettişlik sınavlarına Devlet memuru olmayan kişilerin de girebilmesi, bu mufettişler ile ilkoğretim mufettişleri arasındaki bir diğer farkı oluşturmaktadır. Bir başka deyişle, mufettişliğe giriş koşulları ile mufettişlerin gorev ve yetkileri bakımından ilkoğretim mufettişleri ile Genel İdare Hizmetleri Sınıfında yer alan mufettişler farklı hukuki konumda bulunmaktadırlar. Bu nedenle, memurlara uygulanacak ek gostergelerin belirlendiği 657 sayılı Yasa'ya ekli I sayılı cetvelde, ilkoğretim mufettişleri ile Genel İdare Hizmetleri Sınıfında yer alan mufettişlerin aynı hizmet sınıfında yer almaları zorunluluğundan soz edilemez.
Diğer mufettişlikler gibi kariyer meslek olan ilkoğretim mufettişliklerinin yukarıda belirtilen ozellikli konumunun gozetilerek ilkoğretim mufettişlerinin ek gostergelerinin Eğitim ve Oğretim Hizmetleri Sınıfı başlığı altında duzenlenmesi, yasa koyucunun takdir yetkisi kapsamında bulunmaktadır.
Acıklanan nedenlerle, itiraz konusu kural Anayasa'nın 10. maddesine aykırı değildir. İptal isteminin reddi gerekir.
VI- SONUC
1- 7.5.2010 gunlu, 5982 sayılı Turkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun uyarınca, 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile ilgili gerekli duzenlemeler yapılmadan, Mahkeme'nin calışıp calışamayacağına ilişkin on meselenin incelenmesi sonucunda; Mahkeme'nin calışmasına bir engel bulunmadığına, Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet ERTEN, Fettah OTO, Zehra Ayla PERKTAŞ ile Celal Mumtaz AKINCI'nın, gerekcesi 2010/68 esas sayılı dosyada belirtilen karşıoyları ve OYCOKLUĞUYLA,
2- 14.7.1965 gunlu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na ekli I SAYILI CETVEL'in 3.4.1998 gunlu, 4359 sayılı Kanun'un 3. maddesiyle değiştirilen ?IV- EĞİTİM VE OĞRETİM HİZMETLERİ SINIFI? başlıklı bolumunun (a) bendinde yer alan ?İlkoğretim mufettişleri? ibaresinin Anayasa'ya aykırı olmadığına ve itirazın REDDİNE, OYBİRLİĞİYLE,
3.2.2011 gununde karar verildi.