5 Temmuz 2012 PERŞEMBEResmî GazeteSayı : 28344
YONETMELİK
Sağlık Bakanlığından:
SAĞLIK HİZMETLERİNDE İYONLAŞTIRICI RADYASYON KAYNAKLARI İLE
CALIŞAN PERSONELİN RADYASYON DOZ LİMİTLERİ VE CALIŞMA
ESASLARI HAKKINDA YONETMELİK
BİRİNCİ BOLUM
Amac, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amac

MADDE 1 ? (1) Bu Yonetmeliğin amacı, sağlık kurum ve kuruluşlarında radyasyon kaynağı ile teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı alanlarda calışan tum personelin radyasyondan kaynaklanabilecek risklere karşı radyasyon dozu limitlerini ve doz limitlerinin aşılmaması icin alınması gereken tedbirler ile aşılması durumunda alınacak tedbirler ve radyasyon kaynakları ile ilgili calışma esaslarını belirleyerek ilgili personelin korunmasını sağlamaktır.
Kapsam
MADDE 2 ? (1) Bu Yonetmelik, radyasyon kaynağı ile teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı kamu ve ozel tum sağlık kurum ve kuruluşları ile radyasyon kaynaklarıyla calışan personeli kapsar.
Dayanak
MADDE 3 ? (1) Bu Yonetmelik, 19/4/1937 tarihli ve 3153 sayılı Radyoloji, Radiyom ve Elektrikle Tedavi ve Diğer Fizyoterapi Muesseseleri Hakkında Kanunun Ek 1 inci maddesi ile 11/10/2011 tarihli ve 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Gorevleri Hakkında Kanun Hukmunde Kararnamenin 40 ıncı maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar
MADDE 4 ? (1) Bu Yonetmelikte gecen;
a) Bakanlık: Sağlık Bakanlığını,
b) Denetimli alanlar: Radyasyon gorevlilerinin giriş ve cıkışlarının ozel denetime, calışmalarının radyasyondan korunma bakımından ozel kurallara bağlı olduğu ve gorevi gereği radyasyon ile calışan kişilerin ardışık beş yılın ortalama yıllık doz sınırlarını 3/10'undan fazla radyasyon dozuna maruz kalabilecekleri alanları,
c) Eşdeğer doz: Birimi Sievert (Sv) olup, radyasyonun turune ve enerjisine bağlı olarak doku veya organda soğurulmuş dozun, radyasyon ağırlık faktoru ile carpılmış halini,

c) Etkin doz: Birimi Sievert (Sv) olup, insan vucudunda ışınlanan butun doku ve organlar icin hesaplanmış eşdeğer dozun, her doku ve organın doku ağırlık faktorleri ile carpılması sonucunda elde edilen dozların toplamını,
d) Gozetimli alanlar: Radyasyon gorevlileri icin yıllık doz sınırlarının 1/20'sinin aşılma ihtimali olup, 3/10'unun aşılması beklenmeyen, kişisel doz olcumunu gerektirmeyen fakat cevresel radyasyonun izlenmesini gerektiren alanları,
e) İdare: Bunyesinde tıbbi amaclı radyasyon uygulaması yapılan sağlık kurum ve kuruluşu idaresini,
f) İyonlaştırıcı radyasyon: 100 nm ya da daha kısa dalga boyunda veya 3x1015 Hertz ya da daha yuksek frekansta elektromanyetik dalga veya parcacık şeklinde transfer edilen, doğrudan veya dolaylı olarak iyon oluşturma kapasitesine sahip enerjiyi,
g) Kanun: 3153 sayılı Radyoloji, Radiyom ve Elektrikle Tedavi ve Diğer Fizyoterapi Muesseseleri Hakkında Kanunu,
ğ) Optimizasyon: En az radyasyon dozu ile en fazla tıbbi faydanın elde edilmesini,
h) Personel: Teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı yerlerde radyasyon kaynakları ile calışan radyasyon gorevlisini,
ı) Radyasyon gorevlisi: Radyasyon kaynağı ile yurutulen faaliyetlerden dolayı gorevi gereği, 24/3/2000 tarihli ve 23999 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Radyasyon Guvenliği Yonetmeliğinde toplum uyesi kişiler icin belirtilen doz sınırlarının uzerinde radyasyona maruz kalma olasılığı olan kişiyi,
i) Radyasyon Guvenliği Komitesi: Sağlık kurum ve kuruluşlarında nukleer tıp, radyasyon onkolojisi, radyoterapi ve radyoloji birimlerinin her birinden en az bir radyasyon gorevlisi ile, idare tarafından uygun gorulen diğer personelin katılımıyla oluşan ve radyasyon guvenliğinin sağlanmasına yonelik calışmaları yuruten birimi,
j) Radyasyon kaynağı: Teşhis, tedavi, araştırma veya kalibrasyonda kullanılan ve radyasyon yayan tıbbi cihazlar, radyofarmasotik veya radyoaktif kaynağı,
k) TAEK: Turkiye Atom Enerjisi Kurumunu,
ifade eder.
İKİNCİ BOLUM
Radyasyon Kaynakları ile Calışma Esasları ve Radyasyon Guvenliği Komitesi
Radyasyon kaynakları ile calışma esasları
MADDE 5 ? (1) Tıbbi amaclı iyonlaştırıcı radyasyon kaynaklarının alınması, bulundurulması ve kullanılması 9/7/1982 tarihli ve 2690 sayılı Turkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu ve 24/7/1985 tarihli ve 85/9727 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yururluğe giren Radyasyon Guvenliği Tuzuğu gereğince TAEK tarafından verilen lisansa bağlıdır.
(2) İdare, tıbbi amaclı iyonlaştırıcı radyasyon kaynaklarının teslim alınması, bulundurulması, calıştırılması, kullanılması ve radyoaktif madde kullanımından oluşan atıkların bertaraf edilmesine ilişkin idari ve teknik duzenlemeleri Radyasyon Guvenliği Yonetmeliği ve 21/7/1994 tarihli ve 21997 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Tıpta Tedavi Amacıyla Kullanılan İyonlaştırıcı Radyasyon Kaynaklarını İceren Tesislere Lisans Verme Yonetmeliği ile 2/9/2004 tarihli 25571 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Radyoaktif Madde Kullanımından Oluşan Atıklara İlişkin Yonetmelik doğrultusunda yerine getirmekle yukumludur.
(3) Tıbbi amaclı iyonlaştırıcı radyasyon kaynakları ancak radyasyonun zararlı etkilerine karşılık elde edilecek faydanın ustunluğu varsa kullanılır. İyonlaştırıcı radyasyonla ilgili işlemi talep eden tabip ve işlemi gercekleştiren tabip tarafından yapılacak işlem gerekcelendirilir. Tanı ve tedaviye yonelik işlemin tekrarına tabip karar verir. İşlem tekrarının azaltılması icin eğitim de dahil olmak uzere her turlu tedbirin alınması ilgili kliniğin sorumluluğundadır.
(4) İyonlaştırıcı radyasyon kaynaklarını ilgili mevzuatına gore yetkili kişiler kullanır.
(5) Tanısal amaclı radyasyonla yapılacak işlemlerde, işlemin gerektirdiği en az ışınlamanın yapılması esastır. Tedavi amaclı nukleer tıp ve radyoterapi işlemlerinde optimizasyonu sağlamak uzere işlemde gorev alan sağlık fizikcisinin de değerlendirmesi alınır. Her radyasyon yayan cihaz veya uygulama icin lisans sahibinin sorumluluğunda, ilgili birim calışanları ile birlikte en uygun calışma şeklini tarif eden yazılı bir talimat hazırlanır ve ilgili tum calışanlar bilgilendirilerek bu talimata uyulması sağlanır.
Radyasyon Guvenliği Komitesi
MADDE 6 ? (1) Nukleer tıp, radyasyon onkolojisi ve radyoloji uygulamalarının en az ikisinin yurutulduğu bolumleri iceren sağlık kurum ve kuruluşları bunyesinde Radyasyon Guvenliği Komitesi kurulur. Bu şartın sağlanamadığı illerde bu komite il sağlık mudurluğu bunyesinde oluşturulur.
(2) Radyasyon Guvenliği Komitesinin etkin calışmasından, radyasyon guvenliği hususlarının komiteye bildirilmesinden ve komite tarafından alınan kararların uygulanmasından idare sorumludur. Bu komitenin gorevlerini yurutebilmesi icin gerekli olan fiziki ve idari her turlu imkÂn idare tarafından sağlanır. Komite başkanı, komitenin asil uyeleri arasından iki yıllığına secimle belirlenir. Gerektiğinde Komite gorevini etkin ve eksiksiz yerine getirmek uzere yılda en az iki kez toplanır. Komite, alınan kararları en gec beş iş gunu icerisinde idareye bildirir.
(3) Radyasyon Guvenliği Komitesi, TAEK tarafından belirlenen calışma usul ve esaslarına gore; idari acıdan sağlık kurum ve kuruluşlarında baştabibe, il sağlık mudurluklerinde mudure bağlı olarak calışır.
UCUNCU BOLUM
Radyasyon Doz Limitleri, Personel Calışma Esasları ve Tedbirler ile Son Hukumler
Radyasyon doz limitleri
MADDE 7 ? (1) Bu Yonetmeliğe uygun olarak radyasyon alanlarında yapılan cevresel radyasyon izlemesinin yanı sıra Radyasyon Guvenliği Yonetmeliği gereğince kişisel dozimetre kullanması zorunlu olan personel kişisel cep dozimetresi; bu personelden radyofarmasotik işaretlemede ve tedavi amaclı radyonuklid uygulamalarında, radyoterapide manuel iridyum 192 uygulamalarında gorevli olanlar ile girişimsel floroskopik uygulamalarda calışanlar kişisel cep dozimetresine ek olarak el bileği veya yuzuk dozimetresi taşır.
(2) Radyasyon kaynağı ile calışan personelin maruz kalacağı etkin doz, goz merceği ve tum vucut icin ardışık beş yıl toplamında 100 mSv'i, herhangi bir tek yılda 50 mSv'i gecemez. Bu kurala aykırı olmayacak şekilde ayrıca;
a) Etkin dozun ayda 2 mSv'i,
b) El ve ayaklar icin eş değer dozun aylık 50 mSv'i,
c) En yoğun radyasyona maruz kalan 1 cm2'lik alan referans olmak uzere cilt icin eş değer dozun aylık 50 mSv'i,
gecmesi halinde bu seviyeler, inceleme duzeyi doz seviyeleri olarak değerlendirilir.
(3) 18 yaşını doldurmamış olanlar radyasyon kaynağı ile calışılan işlerde gorev alamazlar. Eğitim amaclı olmak kaydıyla, eğitimleri radyasyon kaynaklarının kullanılmasını gerektiren 16-18 yaş arası stajyer ve oğrenciler bu eğitimlerini sadece gozetimli alanlarda alabilir. Mesleki eğitimleri gereği radyasyon kaynağı ile calışması zorunlu 16-18 yaş arası stajyer ve oğrenciler icin etkin doz, goz merceği ve tum vucut icin yılda 6 mSv'i gecemez. Ayrıca bu kurala aykırı olmayacak şekilde;
a) Etkin dozun aylık 0.6 mSv'i,
b) Goz merceği icin eş değer dozun aylık 0.6 mSv'i,
c) El, ayak veya deri icin eşdeğer dozun aylık 15 mSv'i,
gecmesi halinde bu seviyeler, inceleme duzeyi doz seviyeleri olarak değerlendirilir.
Personel calışma esasları ve tedbirler
MADDE 8 ? (1) Radyasyon kaynağı ile calışan personel, 7 nci maddede belirtilen radyasyon doz limitleri ve Kanunun Ek 1 inci maddesinde ongorulen sure dÂhilinde calıştırılır. Bu personel normal mesai dışında icap nobetine cağrılmış ise icap nobetinde bilfiil calışılan sure de haftalık calışma suresine dÂhil edilir. İdare, personelin sağlığını korumak, doz aşımına maruz kalmasını onlemek ve iş guvenliğini sağlamak icin işin niteliğine uygun koruyucu giysi ve techizatı eksiksiz bulundurmak ve bu Yonetmelik hukumlerini yerine getirmekle; personel de gerekli korunma tedbirlerine uymakla yukumludur.
(2) Radyasyon kaynağı ile calıştırılacak personelin, işe başlatılmadan onceki tıbbi muayeneleri ile işe başlatıldıktan sonraki yıllık sağlık kontrolleri Ek-1'deki form doğrultusunda ilgili idare tarafından yaptırılır. Bu personelin calışma şekli, Kanunî sureyi aşmamak kaydıyla, hizmetin etkinlik ve surekliliğinin sağlanması bakımından vardiya veya nobet şeklinde duzenlenebilir.
(3) Hamilelik durumu ortaya cıkan personel, bu durumunu ilgili birim amirine derhal yazılı olarak bildirir. Hamile personelin yıllık doz limitleri, Radyasyon Guvenliği Yonetmeliğinde belirlenmiş toplum icin doz limitlerini aşamaz. Calışma şartları bilfiil denetimli alanları kapsamayacak şekilde duzenlenir.
(4) Emzirme donemindeki personel, radyoiyodun solunması veya sindirim yoluyla alınması riski taşıyan nukleer tıp alanında ve benzeri bulaşma riski taşıyan işlerde calıştırılamaz.
(5) Kişisel dozimetre olcumlerinde doz limitlerinin aşıldığının tespit edilmesi halinde olcumu yapan kuruluş en gec onbeş gun icerisinde; aciliyet arz eden durumlarda ise derhal ilgili idareye bildirimde bulunur.
(6) Kişisel dozimetre olcumlerinde yıllık doz limitlerinin aşıldığı durumlarda Radyasyon Guvenliği Komitesi, sorunun kaynağını inceleyip değerlendirir, varsa eksiklik ve aksaklıkların duzeltilmesi icin ilgili idare ile birlikte gerekli tedbirleri alır. Eksiklik ve aksaklıklar giderilinceye kadar doz limitini aşan personel ilgili işte calıştırılmaz, hatalı radyasyon kaynağı kullanılmaz. Bu personel yıllık sağlık izni kullanmamış ise oncelikle bu izin kullandırılır. Ayrıca sağlık yonunden olumsuz bir durum ortaya cıkması halinde, Radyasyon Guvenlik Komitesince onbeş gunden az olmamak kaydıyla sağlık sorunu giderilene kadar verilecek izin suresi belirlenerek bu izin idarece kullandırılır.
(7) Kişisel dozimetre olcumlerinde 7 nci maddede belirtilen inceleme duzeyi doz seviyelerinin aşılması durumunda Radyasyon Guvenliği Komitesi, sorunun kaynağını inceleyip değerlendirir, varsa eksiklik ve aksaklıkların duzeltilmesi icin ilgili idare ile birlikte gerekli tedbirleri alır. Bu personelden yıllık doz limitlerini aşma ihtimali olanlar Radyasyon Guvenliği Komitesince değerlendirilerek altıncı fıkraya gore işlem yapılır.
(8) Kişisel dozimetre olcumlerinde doz limitlerinin aşılması veya yuksek dozda radyasyona maruziyet şuphesi taşıyan radyasyon kazası durumunda sağlık personeli, Ek-1'deki form doğrultusunda değerlendirilir ve gerekli gorulurse bu konuda ileri tetkik ve tedavinin yapılabileceği sağlık kurumuna sevk edilerek durumu idarece yakın takip edilir.
(9) Radyasyon kaynağı ile calışan personelin, beş yıllık etkin dozu toplamda 100 mSv'i aşması durumunda, bu personel radyasyon gorevlisi olarak calıştırılamaz.
(10) Radyasyon gorevlisi olmamakla birlikte radyasyon kaynağı ile yurutulen faaliyetlerden dolayı yıllık 1 mSv etkin doz değerinden fazla doza maruz kalma ihtimali Radyasyon Guvenliği Komitesince belirlenen personele tedbir olarak kişisel dozimetre kullandırılır.
(11) Radyasyon kaynağı ile calışan personelin sağlık izni yılı icerisinde kullandırılır.
Yururlukten kaldırılan yonetmelik
MADDE 9 ? (1) 6/10/2007 tarihli ve 26665 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Kamu Sağlık Hizmetlerinde İyonlaştırıcı Radyasyon Kaynakları ile Calışan Personelin Radyasyon Doz Limitleri Hakkında Yonetmelik yururlukten kaldırılmıştır.
Yururluk
MADDE 10 ? (1) Bu Yonetmelik yayımı tarihinde yururluğe girer.
Yurutme
MADDE 11 ? (1) Bu Yonetmelik hukumlerini Sağlık Bakanı yurutur.

Yonetmeliğin eklerini gormek icin tıklayınız