4483 sayılı Kanunda yer alan 45 gunluk azami on inceleme suresinin Danıştay Kararları ve Anayasa Mahkemesi Kararı doğrultusunda mutlak sure olmadığı ancak zorunlu hal ve durumlarda aşılabileceği, bu durumun da on incelemenin sıhhatini etkilemeyeceği vurgulanmıştır. Bilindiği uzere, 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Gorevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun'un "sure" başlıklı 7'nci maddesinin birinci fıkrasında aynen " Yetkili merci, soruşturma izni konusundaki kararını sucun 5'inci maddenin birinci fıkrasına gore oğrenilmesinden itibaren on inceleme dahil en gec otuz gun icinde verir. Bu sure, zorunlu hallerde onbeş gunu gecmemek uzere bir defa uzatılabilir."
Yukarıda gecen 5'inci maddenin birinci fıkrasında ise "İzin vermeye yetkili merci, bu Kanun kapsamına giren bir suc işlediğini bizzat veya yukarıdaki maddede yazılı şekilde oğrendiğinde bir on inceleme başlatır."
Bu maddelerin incelenmesinden, on inceleme suresi sucun oğrenildiği tarih dahil 30 gun, zorunlu hallerde sadece bir defa uzatılmak uzere ayrıca 15 gun olmak uzere toplamda 45 gun olacağı acıktır.
Burada gecen 45 gunluk sure mutlak mı değil mi? Sorusunun uzerinde değerlendirme yapmak gerekir.
"Mutlak" kavramının TDK anlamı şunlardır. Salt, kendi başına var olan, hicbir şeye bağlı olmayan, bağımsız, saltık, kesinlikle.
4483 sayılı Kanunda bahsi gecen 45 gunluk sure mutlak mı değil mi derken kesin mi değil mi, uzatılabilir mi değil mi anlamları taşımaktadır.
Konu hakkında yol gosterici nitelikte Danıştay Birinci Dairesinin 01.02.2017 tarihli kararında (Esas: 2016/1760, Karar: 2017/99) aynen " Oysa, 4483 sayılı Kanunun 7'nci maddesindeki, yetkili merciinin en gec kırk beş gun icerisinde ilgili memur veya diğer kamu gorevlisi hakkında soruşturma izni verilmesi veya verilmemesi konusunda bir karar vermek zorunda olduğu yolundaki hukmun, on inceleme konusu eylemin niteliği, kapsamı, ozelliği dikkate alınmadan her on incelemede mutlak uyulması gereken mutlak bir sureyi ifade ettiğinin kabulunun mumkun bulunmadığı, zira, on inceleme konusu eylemin teknik ozellikler icermesi, niteliği, kapsamı, eylemin aydınlatılması icin gerekli gorulen bilirkişi incelemesinde gececek sure gibi zorunlu sebeplerle bu surenin aşılabileceği, bu durumların varlığı halinde kırk beş gunluk surenin aşılmasının, on incelemenin gecerliliğini ve hukukiliğini etkilemeyeceği acıktır." şeklinde hukum kurulmuştur.
Bununla beraber, Anayasa'ya bireysel başvuruya konu olan bir olayda (Başvuru Numarası: 2018/3154, Karar Tarihi: 26.05.2021) 45 gunluk surenin aşılmış olmasının on incelemenin sıhhatini etkilemeyeceğinden hareketle adil yargılanma hakkı kapsamında gerekceli karar hakkının ihlal edilmediğine karar verilmiştir. Bu kararda aynen; " 53. 4483 sayılı Kanunun 7'nci maddesinde soruşturma izni verilmesine ilişkin kararın on inceleme emrinden itibaren otuz gun icinde verilmesi gerektiği belirtilmiş, zorunlu hallerde bu surenin on beş gun uzatılabileceği duzenlenmiştir. Fakat soruşturma izni verilmesine ilişkin soz konusu surenin Danıştay Birinci Dairesince (T. 10.12.2015, E.2015/1448, K.2015/1722; T. 01.02.2017, E.2016/1760, K.2017/99) duzenleyici sure olduğu, hak duşurucu sure olmadığı kabul edilmiştir. Bu nedenle zorunlu durumlarda bu surenin aşılmasının on incelemenin sıhhatini etkilemeyeceği ifade edilmiştir. Buna gore soruşturma izni verilmesine yonelik surenin duzenleyici sure olduğu ve gerektiği hallerde soz konusu surenin aşılabileceği Danıştay ictihatlarında istikrarlı bir şekilde kabul edildiği gorulmuştur. 54. Bu durumda başvurucunun soruşturma izninin mevzuatta belirtilen sureden sonra verildiğine ilişkin iddiasının karar sonucunu etkileyecek bir iddia olmadığı Danıştay ictihatlarında kabul edildiğinden Mahkemenin gerekceli kararında bu iddiayı karşılamamış olmasının gerekceli karar hakkını ihlal etmediği değerlendirilmiştir. 55. Acıklanan gerekcelerle başvurucunun Anayasa'nın 36. maddesinde guvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamında gerekceli karar hakkının ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir."
Yukarıda detaylı acıklandığı uzere, 4483 sayılı Kanun cercevesinde 30+15=45 gunluk azami on inceleme suresinin mutlak olmadığı ancak zorunlu durumlarda aşılabileceği sonucuna ulaşılmıştır..