Ticaret Bakanı Omer Bolat, ikinci el otomobil piyasasına ilişkin alınan onlemleri değerlendirerek "İkinci elde satışların gevşediğini muşahede ediyoruz. Birkac hafta zaman alacak ama istikrarı kısa surede piyasada sağlayacağız." dedi. Ticaret Bakanı Omer Bolat, basın kuruluşlarının temsilcileriyle bir araya gelerek gundeme ilişkin soruları yanıtladı.
Goreve başladığında ilk icraat olarak ikinci el otomobil piyasasına ilişkin harekete gectiğini anlatan Bolat, sektore ilişkin tebdili kıyafetle yoğun denetim gercekleştirdiklerini ve tespit edilen stokculuk faaliyetlerine ceza kestiklerini soyledi.
Bolat, Bakanlığın, gecen yıl da sektore "6 ay 6 bin kilometre" sınırlaması getirdiğini anımsatırken bu uygulamayı, bireysel satıcıları da kapsayacak şekilde 6 ay daha uzattıklarını belirtti. Bireysel satıcıların bir takvim yılı icinde 3'ten fazla otomobil satışı yapamayacağını da hatırlatan Bolat, "Bireyselde satışta 3'u acan satışlar, zaten ticari satış kabul ediliyor. Baktık ki yaklaşık 4 bin 800 kişi, 50'den fazla satış yapmış. Bunlar ya bireysel ya galeriler ya da bayilerin yanında calışanlar ve akrabaları uzerinden yapılan satışlar. Bunlardan savunma istendi ve savunmaları alınıyor, gerekli cezalar kendilerine gonderilecek." diye konuştu.
İkinci el fiyatının, bu yıl sonuna kadar sıfır arac fiyatından daha yuksek olamayacağı yasağını getirdiklerini de aktaran Bolat, sozlerini şoyle surdurdu:
"İlan siteleri, 15 Temmuz'dan itibaren sıfır arac fiyatından daha yuksek ikinci el fiyatı koymamaları konusunda uyarıldı. İlan siteleri de bu ilanları koymak isteyenleri uyaracak. Buna uyulmazsa 300 bin liraya kadar ceza kesilecek. Turkiye Noterler Birliği ile gerekli temas ve işbirliği sağlandı. 15 Temmuz itibarıyla noterler de 3'ten fazla bireysel satışı gercekleştirmeyecekler. Burada cok ciddi acgozluluk uygulamalarını gorduk. Bir nevi ihtiyactan oto alımından ziyade otoyu bir spekulasyon ve yatırım aracı ama daha cok spekulasyon amaclı, manipulatif ve fahiş fiyat amaclı ticaretini yapma gayretleri var. Biz son iki haftadır aldığımız tedbirlerle bu konuda cok onemli duzenlemeler yaptık. Bayilerin bir kısmının, stokladıkları aracları mecbur kalıp piyasaya surmeye başladıklarını 'arac yok' dedikleri muşterilerini ve hatta galerileri arayıp 'arac var, almak ister misiniz' dediklerini muşahede ediyoruz. İkinci elde satışların gevşediğini muşahede ediyoruz, fiyatlarda da daha yuksek olan ikinci el satışların, sıfır arac satış fiyatına doğru aşağı doğru ivme kazandığı gozlemini yaptık. Birkac hafta zaman alacak ama burada istikrarı kısa surede piyasada sağlayacağız."
Bolat, otomobil sektorunde fiyat ve ticari uygulamalar anlamında cok ciddi bozulma yaşandığını gorduklerini belirterek "Bunu da maalesef sektorun aktorlerinin bir kısmı yapıyor. Bizim gorevimiz piyasada duzenleyici ve denetleyici olmak, bunu yaparken de yanlış yapana mueyyide uygulamak. Bu mudahale kacınılmazdı, acildi ve biz de Bakanlık olarak bu mudahaleyi yaptık." ifadelerini kullandı.
Sektordeki "curuk elmaları" ayıklamada onların da gayret gostermesini istediklerini bildiren Bolat, "Elimizde başka enstrumanlar da var, adım adım giriyoruz. 15 Temmuz'da yonetmelik yururluğe girince noterler, bireysel satışları 3'ten fazla olmamak kaydıyla durduracaklar, ilan sitesi uyarı yapacak, daha başka enstrumanlar da arkadaşlarımız planlıyorlar." dedi.
- "İkinci el otomobil ithalatı calışması yok"
İkinci el arac ithalatına izin verileceği yonundeki haberlerin sorulması uzerine Omer Bolat, Turkiye'nin ithalatındaki artışta otomotiv ve altın ithalatının etkili olduğunu soyledi. Bolat, "Bu anlamda, İkinci el oto ithalatında Bakanlığımızda herhangi bir calışma yapılmadı ama ekonomiyle ilgili kararlar yalnızca Bakanlığımızın alacağı karar olmayıp Cumhurbaşkanımızın, kabinenin icinde yer aldığı geniş istişarelerle bu kararlar alınıyor ama şimdilik boyle bir ikinci el oto ithalatı konusunda bir şey yok." cevabını verdi.

Bolat, marketlere yonelik fahiş fiyat ve stokculuk denetimlerinin de aksatılmadan surduğune işaret ederek "Mesela, 81 ilde 53 bin firma 306 bin urun denetimi yapılmış şu ana kadar ve 212 milyon lira idari para cezası kesildi. Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu var, fahiş fiyat ve stokculuk faaliyetlerine karşı işlem yapıyor. Ceza miktarları 30 bin lira ile 300 bin lira arasında değişiyor. Rekabet Kurumumuz da kartel oluşumları ya da hakim durum gibi rekabet bozucu eylemlere karşı buyuk soruşturmalar yapıyor. Ellerinde 35 kadar soruşturma var, diğer sektorler de dahil olmak uzere. Soruşturmaların hızlandırılmasında azami gayret icindeler." değerlendirmesinde bulundu.
Supermarket pazarında ciddi rekabetin bulunduğunu belirten Ticaret Bakanı Bolat, "Yeni bir perakende yasasını guncelleme konusunda sektorle, ureticilerle istişare halinde toplantılar yaparak bu konuda calışma yuruteceğiz. Bunu hukumet olarak da istişare edeceğiz ama butun olayın temelinde enflasyonla mucadelenin başarılması yatmakta." diye konuştu.
Bolat, tek haneli enflasyon doneminde bu konuların cok fazla konuşulmadığına işaret ederek şunları kaydetti:
"Cin şişeden cıktı, tekrar cini şişenin icine tıkamak kolay olmuyor. Anti enflasyonist faaliyetlerde başarılı oldukca fiyat tartışmaları da aşağı doğru gelecektir. 8 ay once yuzde 85,51 olan TUFE, haziran itibarıyla yuzde 38,21'e duşuruldu. Bu, başarıldı. Takip ediyoruz, son aylarda da fiyatlarda marketlerde, nispeten gecen yılki dalgalanmaların boyu bayağı kısaldı. Biz fahiş dediğimiz aşırı vurgun yapmayı amaclayan ya da tuketiciyi kazıklamayı amaclayan uygulamalara elimizdeki yetkilerle mudahale etmeye devam edeceğiz. Daha geniş planda kanuni duzenlemeler konusunda calışmalarımızı surdurup uygulama noktasına getirmek icin calışacağız."
- "Fahiş fiyattan satanlardan alışveriş yapmayalım"

Fahiş fiyat gorulmesi durumunda tuketicinin Bakanlığa ihbar etmesini de talep eden Bakan Bolat, sozlerine şoyle devam etti:
"Biz butun ihbarlara baskınlar yapıyoruz. Sosyal medyadan ya da Bakanlığımıza bildirilen tum ihbarlara denetim mekanizmasını calıştırıyoruz. Bunun bir yolu da bilincli tuketim. Oyle satıcı varsa oradan alışveriş yapmamalıyım, kim makul satıyorsa oradan almalıyım. Merkez Bankası fiyat istikrarında gerekli calışmaları yurutuyor butun gucuyle, Hazine ve Maliye Bakanlığı para ve maliye politikaları alanında yurutuyor. Merkez Bankamız para ve doviz kurum politikalarında mucadelesini yurutecek. Biz de Ticaret Bakanlığı olarak duzenleme denetim ve yaptırım uygulama ile caydırıcılık gorevini yapacağız. Tuketicimiz de fahiş fiyat uygulaması yapan yerlerden alışveriş yapmayacak, daha uygun yerlerden yapacak. Bu şekilde piyasada rekabeti artıracağız."
Bazı marketlerin, KDV artışlarını yururluk suresinden once uyguladığının belirtilmesi uzerine ise Bolat, "Denetim ekiplerimizin calışmalarında, KDV farkı KDV olarak mı yansıtılıyor yoksa ustune cok daha fazla ekleyerek tuketici zararına caba icine mi giriliyor kontrol ediyor, bu denetimler yapılıyor." dedi.
Bolat, hal yasasına ilişkin de calışmaları bulunduğunu da anlatırken "Halleri belediyeler işletiyor. Belediyeler, yeni ve modern haller yapma konusunda finansman sıkıntısı cektiklerini ifade ediyorlar. En onemli şey, tarladaki urunu fazla zayiat olmadan aracısını azaltarak hale getirip tuketicinin beğenisine sunmak. Sebze ve meyvelerde bir iki gunde hızlı curume oluyor. Ciftcilerimizin kendi aralarında kooperatif kuramamaktan kaynaklı olarak haldeki komisyoncularla, kabzımallarla calıştıklarını goruyoruz. Bizim gorevimiz ureticilerimizin kooperatifler uzerinden hızlı şekilde urunlerini hale getirmelerini hızlandırmak. Hal yasasını yenileme konusunda Bakanlığımızın calışması devam ediyor." diye konuştu.
- Cumhurbaşkanı Korfez turuna cıkacak

Turkiye'ye yonelik yatırım taleplerini de değerlendiren Bolat, şunları kaydetti:
"Dunyanın her tarafından, Avrupa'dan, ABD'den, İslam dunyası ve Korfez ulkelerinden Turkiye ile iş yapma, yeni yatırımlar yapma noktasında buyuk bir iştah var. Secim oncesinde de bunu goruyorduk. Secim surecinde 'bekle gor' modundaydılar ama secim bittikten sonra, guclu kabine kurulduktan sonra yurt dışından Turkiye'de iş yapmaya yonelik calışmalar fiiliyata dokulmeye başlandı. Heyetlerin biri gidiyor, biri geliyor. Bunun somuta dokulmesi an meselesi. Cumhurbaşkanı Yardımcımız Cevdet Yılmaz ile Hazine ve Maliye Bakanımız Mehmet Şimşek, ekip halinde once BAE'de, sonra Katar'da yoğun temaslarda bulundu. Suudi Arabistan'la yoğun temaslar var. Onumuzdeki hafta Cumhurbaşkanı'mızın Korfez turu var, 3 ulkeyi kapsıyor şimdilik. Suudi Arabistan, Katar ve BAE. Onemli ticari anlaşmalar ve yatırım anlaşmaları imzalanacak. Kurmaylar yoğun şekilde calışıyorlar. BAE ile ikili ticaret anlaşmamız zaten imzalandı, onay surecinde, 10 milyar dolarlık karşılıklı ticaret hacmini ilk planda 25 milyar dolara cıkarmayı hedefliyoruz, daha sonra 40 milyar dolar hedefi var. Siyasi alandaki hızlı yakınlaşma, Turkiye'miz, ekonomimiz, halkımız icin cok guzel ekonomik faydalara donuşecek. Suudi Arabistan Ticaret Bakanı bizi aradı, aynı istek ve kararlılığı onda da gorduk."
- "Yakın zamanda dış yatırımlarda buyuk bir ivme goreceğiz."
Bolat, Abu Dabi Kalkınma Holdingi (ADQ) İcra Kurulu Başkanı Mohamed Hassan Al Suwaidi ile yaptığı goruşmeyi de anımsatırken "BAE'nin en buyuk yatırım holdingi ADQ beni ziyaret etti. Başkan bizimle goruştukten 3 saat sonra Ticaret Bakanı olarak atandı. Goruşmemiz kendisine uğurlu geldi. Bize, 'Biz Turkiye'de yatırım konusunda 30 milyar dolarlık hedefimiz var. Her turlu gıda urun sektorunde, lojistik, taşımacılık sektorunde, ilac ve hastane işletmeciliği sektorunde, altyapı yatırımlarında ve start-up'ların olduğu teknoloji girişim firmaları alanında, bu 5 alanda tekliflere acığız' diye acık bir mesaj verdiler. Cumhurbaşkanımızın ziyareti ve yapılacak anlaşmalardan sonra dış yatırımlarda buyuk bir hızlanma olacak. Avrupa'dan da ciddi arayışlar var. Herkes başlamaya hazır. Onumuzdeki birkac ay icinde, sonbahara girerken biz bu girişimlerin somut yatırımlara donuşeceğine inanıyoruz. Mevcut yatırımlarını artırma eğiliminde olacak olanlar ve yeni girecek olanlar var. Yakın zamanda dış yatırımlarda buyuk bir ivme goreceğiz." ifadelerini kullandı.
Deprem felaketi sonrası oluşan ihtiyaclar ile memur ve emekli maaş duzenlemeleri nedeniyle butce dengesinin onemine işaret eden Bolat, "Korkunc bir deprem yaşadık. Hazine ve Maliye Bakanlığı raporuna gore, 103 milyar dolarlık kaynağa ihtiyac var. Bu kaynak 4 yıla yayılan surede tamamlanmış olacak. Cok ciddi butce acığı ortaya cıkacak ve kamunun borclanma limiti aşılmış olacaktı. Bu gercekten hareketle deprem icin bir Milli Dayanışma Paketi adı altında bu program hazırlandı. Ek butce cıkarılması kararı alındı. Ek butce de 1,1 trilyon lira civarında." diye konuştu.
İhracatcıların doviz yukumluluklerinin esnetilip esnetilmeyeceğine ilişkin soru uzerine ise Bolat, yapılan ihracatın dovizinin ulkeye gelmesinin onemine işaret etti. Bolat, Merkez Bankası ile Hazine ve Maliye Bakanlığının bu konuları calıştığını belirtirken "Bize de gelen bu talepleri paylaşıyoruz. Ulke ve ekonomi icin doviz dengesi icin olması gereken neyse o yapılacak, onu rahatlıkla soyleyebilirim." yanıtını verdi.
- İhracatcının finansman kanalları acılıyor
Bolat, Merkez Bankasının politika faizini artırması sonrasında bankaların kredi musluklarını acmaya başladığına işaret ederek "Merkez Bankamızla gecen hafta bir toplantı yaptık. İhracatcıların finansmana erişimindeki sıkıntı ve kaygılarını ilettik. Orada da oldukca pozitif, olumlu bir bakış acısı gormekten memnunuz. İhracatcılarımız kaygı duymasın, finansman kanalları acılıyor." değerlendirmesinde bulundu.
- "Turkiye-AB ilişkilerini hızlandırmayı planlıyoruz"
AB ile ilişkiler ve Gumruk Birliğinin guncellenmesi surecine ilişkin de bilgi veren Bolat, şunları kaydetti:
"AB'den bircok liderin secim sonunda Turkiye ile yeniden calışma konusunda istekli olduğunu gozlemledik. Onumuzdeki surecte orta vadede Gumruk Birliği'nin guncelleme muzakerelerinin hızla başlatılıp bir sonuca varması talebimiz var. En son AB'nin 10 gun onceki Liderler Zirvesi'nde liderler, AB Komisyonu'na gorev verdiler, 'Turkiye ile AB ilişkilerinde değerlendirme raporu hazırlayın' diye. Bu da onemli bir gelişme. Yakında o rapor cıkar. Biz de Ticaret Bakanlığı olarak bu konuda istekliyiz. Onumuzdeki gunlerde Bakan Yardımcım Mustafa Tuzcu Bey Bruksel'e gidecek. Ben de AB'nin Genişlemeden Sorumlu Başkan Yardımcısı ile goruşme niyetindeyim. En azından gerginliğin ortadan kalktığı donemi proaktif yaklaşımla eyleme donuşturerek Turkiye-AB ilişkilerini hızlandırmayı, guclendirmeyi planlıyoruz."
Son 4 yıl icinde dunyada ve bolgede yaşanan salgınlara, savaşlara, ham madde ve enerji krizlerine rağmen ihracatcıların, takdire şayan bir performans gosterdiğine işaret eden Bolat, son 21 yılda uygulanan doğru ve etkili politikalarla ihracatta rekorlar kırıldığını soyledi. Bolat, "2002'de 36,1 milyar dolar olan mal ihracatımızı 2022 sonunda 7 katına cıkardık, yine bu donemde dunya ihracatımızdan aldığımız payı yuzde 0,5 duzeyinden yuzde 1,02'ye yukselttik. Ocak-haziran doneminde ihracatımız 123,4 milyar dolar oldu ve yıl sonunda 265 milyar dolara ulaşmayı hedefliyoruz." diye konuştu.
Bolat, "Uzak Ulkeler İhracat Stratejisi" ve "İslam Ulkeleri İle İhracatı Geliştirme Stratejisi" ile ihracatta pazar ve urun ceşitliliğini sağlamayı hedeflediklerini vurgulayarak "Turk Eximbank ile ihracatcılarımıza 2022 yılında 45 milyar dolarlık ve 2023 yılı ilk 6 ayında toplam 19,6 milyar dolar destek sağladık. Mujde olarak ilk defa paylaşıyorum. İhracatcılarımıza ilave kredi destekleri sağlayabilmek icin Turk Eximbank'ın sermayesi, 3 gun once 6,8 milyar lira artırımla 20,6 milyar liraya cıkarıldı. Boylece Turk Eximbank kaynaklarından ilave yaklaşık 70 milyar liralık finansman kaynağını ihracatcılarımıza sunacağız. Hazine ve Maliye Bakanlığımıza ve BDDK'ye teşekkur ediyoruz." ifadelerini kullandı.
Hizmet ihracatına verdikleri oneme de dikkati ceken Omer Bolat, 2002 yılında 14 milyar dolar olan hizmet ihracatının, 2022 yılında 6,5 katı artışla 90,5 milyar dolara ulaştığını soyledi. Bolat, 2023 yılı hizmet ihracatı hedefinin ise 120 milyar dolar olduğunu belirtti.
Bolat, ithalat politikasında da oncelik olarak, yatırım, uretim ve ihracat zincirini destekleme stratejisine odaklandıklarını bildirdi.
Yurt dışı muteahhitlikte 50 yılda 480 milyar dolarlık proje ustlenildiğini aktaran Bakan Bolat, "133 ulkede 11 bin 800 proje kazanıldı. Turkiye, dunyada toplamda yuzde 5 paya sahip. 2023 yılı icin hedefimiz 20 milyar dolar, 2028 yılı icin ise hedef 600 milyar dolar." dedi.
Bolat, gumruklerde, 700 milyar dolar ve 400 milyon tonluk hacme ulaşan dış ticaret işlemi yapıldığını belirtirken, yılda 9,5 milyon arac, 7,7 milyon konteyner ve 130 milyonun ustunde yolcunun sınırlardan giriş-cıkış yaptığını ve toplam vergi gelirlerinin yuzde 30'unun gumruklerde tahsil edildiğini soyledi.
Bolat, gumruklerde 2022 yılında 11,9 milyar lira ve 2023 yılı ilk beş ayında 7,2 milyar lira değerinde yakalama gercekleştirdiklerini de bildirdi.
Fahiş fiyat artışı ve stokculukla kararlılıkla mucadele ettiklerini de vurgulayan Ticaret Bakanı Bolat, ayrıca Rekabet Kurumu tarafından acılan soruşturmalar sonucunda 6,22 milyar lira idari para cezası kesilerek tuketici refahına 113,6 milyar liralık katkı sağlandığını ifade etti.
Bolat, elektronik ticarette gecen yıl yasalaşan kanunla haksız rekabet ve tekelleşmenin onune gecerek rekabetci bir piyasa oluşturacaklarını belirtirken "Bu konuda ana muhalefet tarafından Anayasa Mahkemesine iptal davası acılmıştı. Yakında Anayasa Mahkemesi bir karar verecektir. Biz de 6 Temmuz'da goruşumuze başvurulmak uzere davet edildik. Bu konudaki gorumuzu yuce mahkeme uyelerine aktardık." değerlendirmesinde bulundu.
Bakanlığının 2028 yılı Vizyon Belgesi'ndeki hedeflere ilişkin de bilgi veren Bolat, sozlerini şoyle surdurdu:
"Ticaret Bakanlığı olarak, Turkiye Yuzyılı hedeflerine ulaşabilmek icin onumuzdeki donemde yeni reformlar ve enstrumanlara cok daha fazla calışacağız. 2028 vizyonu kapsamında yepyeni proje ve faaliyetlerimizle mal ihracatımızı 400 milyar dolara, hizmetler ihracatımızı 200 milyar dolara cıkarmayı hedefliyoruz. 2028 hedefi olarak, kuresel mal ihracatından aldığı payı yuzde 1,2'ye, kuresel hizmet ihracatından aldığı payı yuzde 1,5'a yukselteceğiz.
Yuksek ve orta-yuksek teknolojili urun ihracatımızın payını yuzde 50'ye yukselteceğiz. KOBİ'lerin ihracattaki payını yuzde 40'a cıkaracağız. Turkiye e-ihracat platformu ve e-kolay ihracat platformu gibi kanallarla e-ihracatın toplam ihracattaki payını yuzde 10'a cıkaracağız. 1 milyar doların uzerinde ihracat gercekleştiren il sayımızı 40'a, 5 milyar doların uzerinde ihracat gercekleştiren il sayımızı 15'e, 10 milyar doların uzerinde ihracat gercekleştiren il sayımızı 10'a yukseltmeyi hedefliyoruz."
AB ile yakın ve orta vadede Gumruk Birliği'nin guncellenmesi goruşmelerinin başlamasını hedeflediklerini belirten Bolat, "İslam ulkeleri ile yatırım ve ticareti geliştirmek, ihracatımızda İslam ulkelerinin payını yuzde 26'dan yuzde 30'a cıkarma hedefimiz var." dedi.
- "Helal urun kapsamındaki uretim tesisi sayısını 1500'un uzerine cıkaracağız"
Bolat, serbest bolgelerin sayısını 25'e cıkararak, bolgelerin yuksek teknolojili urun ihracatını artıracaklarını da aktarırken şunları kaydetti:
"Ureticimizi, sanayicimizi, ciftcimizi ithalat baskısına ve haksız rekabete karşı daha etkin şekilde koruyacağız, teknolojik ve modern bir altyapıya sahip gumruk kapılarımızla calışmalarımıza hız kesmeden devam edeceğiz. e-ticaret sektorunde haksız rekabet ve tekelleşmenin onune gecerek rekabetci bir piyasa oluşturacağız. Gıda perakendeciliği ve otomotiv sektoru denetimlerinde etkinliğin artırılması icin ozel ekipler oluşturacak, sebze ve meyve ticaretinde; paydaşlarımızın işbirliği ile kayıt dışılığı sonlandıracağız. 'Guvensiz urune sıfır tolerans' prensibiyle yuzde 1,7'ye duşen tuketici urunlerindeki guvensizlik oranını daha da aşağıya cekeceğiz. Helal Akreditasyon Kurumunu daha da geliştirerek helal urun kapsamındaki uretim tesisi sayısını 1500'un uzerine cıkaracağız."