Anayasa Mahkemesi 16/2/2023 tarihinde E.2021/27 numaralı dosyada, 7261 sayılı Turkiye Cevre Ajansının Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 28. maddesiyle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 3. maddesinin (j) bendine eklenen ".depozito yonetim sisteminin kurulması ve işletilmesi faaliyetlerine ilişkin olarak Turkiye Cevre Ajansının yapacağı mal ve hizmet alımları," ibaresinin Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir. İhalelerde Saydamlık, Hesap Verilebilirlik, Fırsat Eşitliği ve Ongorulebilirlik İlkelerini Guvenceye Almayan Kuralın Anayasaya Aykırı Olduğu
Anayasa Mahkemesi 16/2/2023 tarihinde E.2021/27 numaralı dosyada, 7261 sayılı Turkiye Cevre Ajansının Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 28. maddesiyle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 3. maddesinin (j) bendine eklenen ".depozito yonetim sisteminin kurulması ve işletilmesi faaliyetlerine ilişkin olarak Turkiye Cevre Ajansının yapacağı mal ve hizmet alımları," ibaresinin Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir.
Dava Konusu Kural
Dava konusu kuralla, acil mudahale planlarının hazırlanması ve bir olay meydana geldikten sonra kirliliğe mudahale ve acil mudahale planlarının icrası icin acil olarak ihtiyac duyulabilecek hizmet alımı ile arac, gerec ve malzeme alımı, depozito yonetim sisteminin kurulması ve işletilmesi faaliyetlerine ilişkin olarak Turkiye Cevre Ajansının (Ajans) yapacağı mal ve hizmet alımlarının ceza ve ihalelerden yasaklama hukumleri haric 4734 sayılı Kanun'a tabi olmadığı ongorulmuştur.
İptal Talebinin Gerekcesi
Başvuruda ozetle; dava konusu kuralın depozito yonetim sisteminin kurulması ve işletilmesi faaliyetlerinde keyfiliğe neden olacağı, bu kapsamdaki alımlara ilişkin herhangi bir objektif olcute yer verilmediği, bu suretle idareye depozito yonetim sisteminin kurulması ve işletilmesi faaliyetlerine ilişkin olarak yapacağı mal ve hizmet alımları konusunda sınırsız bir takdir yetkisinin tanındığı, bu durumun kamu harcamalarının denetimsiz bir şekilde yapılmasına neden olacağı, kuralın kamu yararı amacı taşımadığı, temel ilke ve esasların kanunla belirlenmemesinin ayrımcı ve ongorulemez uygulamalara neden olarak teşebbus ozgurluğunu sınırladığı, kural kapsamındaki mal ve hizmet alımları dolayısıyla hakları ihlal edilenlerin hak arama ozgurluğunu ve etkili başvuru haklarını kullanmalarının mumkun olmadığı, Ajansın yapacağı bu turden alımlar icin rekabetci piyasa koşullarının hazırlanamamasının tekelleşmeye ve Ajansın mali bakımdan zarara uğramasına neden olacağı belirtilerek kuralın Anayasa'ya aykırı olduğu ileri surulmuştur.
Mahkemenin Değerlendirmesi
Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri kural olarak 4734 sayılı Kanun kapsamında yurutulmektedir. Mal ve hizmet alımı ihaleleri ile ilgili olarak anılan Kanun'da saydamlık, rekabet, eşit muamele, guvenirlik, gizlilik ve kamuoyu denetimi ilkeleri esas alınmıştır. Kamu ihalelerinde bu Kanun'un uygulanmasını zorunlu kılan bir Anayasa hukmu bulunmadığından, kanun koyucunun kamu ihaleleri yonunden farklı usuller benimsemesinde anayasal acıdan bir engel yoktur. Bununla birlikte kanun koyucunun belirleyeceği usullerin saydamlık, hesap verilebilirlik ve fırsat eşitliği ilkelerini temin etmesi anayasal bir zorunluluktur.
Dava konusu kuralla ongorulen istisna depozito yonetim sisteminin kurulması ve işletilmesi faaliyetlerine ilişkin olarak Ajansın yapacağı mal ve hizmet alımlarıdır. Kuralın anayasallık denetiminde değerlendirilmesi gereken asıl mesele, Ajansın hangi usul ve esaslar cercevesinde ihale yapacağının, mal ve hizmet alımlarında hangi kanuni hukumlere bağlı olacağının ve ongorulen usullerin saydamlık, hesap verilebilirlik ve fırsat eşitliği ilkelerini temin ettiğinin belirli olup olmadığıdır. İncelenen kuralda soz konusu mal ve hizmetler 4734 sayılı Kanun'dan istisna tutulmakla birlikte buna ilişkin herhangi başka bir usul de duzenlenmemiştir. Ajansın mal ve hizmet alımlarında hangi usul ve esaslar cercevesinde ihale yapacağı, hangi kanuni hukumlere bağlı olacağı belirli değildir. Bu durumda istisna getirilen alana ilişkin ihalelerde saydamlık, hesap verilebilirlik, fırsat eşitliği ve ongorulebilirlik ilkeleri guvenceye alınmamıştır.

Anayasa Mahkemesi acıklanan gerekcelerle kuralın Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir.