Kuresel petrol talebinde 3. ceyrekte tarihi rekor bekleyen uzmanlar, OPEC+ kesintileri ve en buyuk tuketici Cin'de ekonomiyi teşvik adımlarıyla Brent'in yıl sonuna 100 dolar/varil duzeyine yaklaşacağı goruşunde. Rus petrolunde indirimlerin 5 dolar azaltılması ise Turkiye'nin petrol faturasını 19,2 milyon dolar artıracak. Batı'nın yaptırımları kapsamında G7 ulkelerinin 60 dolar tavan fiyat uyguladığı ve Avrupa Birliği'nin (AB) tamamen ithalat yasağı getirdiği Rus petrolu Turkiye gibi indirimli Rus petrolu alan ulkeler icin 5 dolar pahalanacak. Petrol İhrac Eden Ulkeler Orgutu'nun ve muttefiklerinin (OPEC+) devam eden arz kesintileri ve Cin'de ekonomik buyume icin hukumetin sağlayacağı desteklerle 3. ceyrekte petrol talebinde rekor bekleniyor. Bu da aralarında Goldman Sachs'ın da bulunduğu bazı finans kuruluşlarına gore petrol fiyatlarını yıl sonuna 90 dolar/varil duzeyine yaklaştıracak.
Petrol 5 gunde yuzde 5 yukseldi
Arz tarafında devam eden kesintiler ve Cin'den gelen teşvik acıklamalarıyla Brent petrolun varil fiyatı son 5 gunde yuzde 5 yukselişle en son nisan ayında gorduğu 83 doların da uzerine cıktı. WTI da son 5 gunde yuzde 5'in ustune yukselerek 5 ayın zirvesi olan 79,74 duzeyiyle 80 dolar sınırına dayandı.
Rusya Maliye Bakanlığı ulkenin petrol ihracatlarının vergilendirilmesinde uyguladığı 25 dolar/varil duzeyindeki indirimi 20 dolara indirilmesinin planlandığını duyurdu. AB'nin ise şimdilik Rus petrolune uyguladığı 60 dolar tavan fiyatını revize etme planı bulunmuyor.
Rusya'nın indirimi azaltması Turkiye'nin petrol faturasını 19,2 milyon dolar artıracak
Rus Maliye Bakanı Anton Siluanov Argumenty i Fakty web sitesinde salı gunu yayınlanan roportajında "Şu anda Brent'in varili başına 25 dolar indirim uygulanıyor. Bu indirimi 20 dolara duşurmeyi planlıyoruz. Petrol ihracatının vergilendirilmesi konusunda başka adımlar da atmayı değerlendiriyoruz". Bu adımların detayına ilişkin vermeyen Siluanov, Brent'in mevcut 80 dolar seviyelerinden bakanlığın 2023 yılında 8 trilyon ruble (88,5 milyar dolar) gelir elde etmeyi ongorduğunu aktardı. Rusya'nın merkezi butcesi icin kritik onem arz eden petrol ve doğalgaz gelirleri yılın ilk altı ayında onceki yıla gore yuzde 47 duştu. Bunun bir nedeni bakanlığın fi yatlarda indirime gitmesi, bir diğer nedeni ise doğalgaz ihracatının azalmış olması. Turkiye son donemde 'dost ulke' olarak Rusya'dan petrol alımlarını artıran bir ulke. Refinitiv verilerine gore, Turkiye'nin Rus petrolu alımları Ağustos-Ekim 2022 doneminde ayda 1,3-1,4 milyon ton (1 ton Rus petrolu = 7,28 varil)9-10 milyon varil ile tarihi rekor duzeye ulaştı. Bunun 700 bin tonu STAR rafinerisine gidiyor. Haziran 2023 itibariyle Rus petrolu ithalatı 530 bin ton duzeyine gerilemiş durumda. Rus petrolunun 5 dolar pahalanması Turkiye'nin ithal petrol faturasını nisandaki duzeylerden hesaplandığında 19.3 milyon dolar artıracak.
Goldman Sachs ve IEA rekor arz acığı bekliyor
ABD'li yatırım bankası Goldman Sachs, 3. ceyrekte petrol talebinde tum zamanların rekorunun goruleceğini ve Brent'in varilinin yıl sonuna 86 dolara ulaşacağını ongoruyor. Bankanın petrol araştırmaları direktoru Daan Struyven oilprice.com'da yer alan habere gore petrolde arz acığının rekor talep ve arz kesintileriyle birlikte 3. ceyrekte gunde 2 milyon varile ulaşacağını soyledi. ABD'de petrol uretiminde kayda değer bir artış olsa da, Stuyven'e gore 2023'te yaşanan yavaşlama ile ABD'deki arz buyumesi de sadece 200 varil/gun duzeyine yavaşlayacak. Commerzbank ise temmuz ayında paylaştığı ongorude Brent icin yıl sonunda 85 dolar seviyesi ongordu. Avustralya merkezli yatırım bankası ANZ ise Brent icin yıl sonu 100 dolar tahminini koruyor. İsvicre merkezli UBS ise mayıs ayında Brent'in yıl sonuna 95 doları gorebileceği ongorusunu paylaşmıştı. Uluslararası Enerji Ajansı da kuresel petrol talebindeki artışın 2023'te 2022'deki artışı da gecerek 2,4 milyon varil/gun duzeyine ulaşacağını ongormuştu. Genel Sekreteri Joseph McMonigle da yılın ikinci yarısında Hindistan ve Cin'den gelecek 2 milyon varillik artışın bu rekor talepte etkili olacağını soyledi. ABD Merkez Bankası'nın (Fed) dun acıklayacağına kesin gozuyle bakılan faiz artırım kararı normalde ekonomik buyumeyi yavaşlatarak petrol talebini de duşuren bir gelişme. Ancak Powell'in sıkılaşma dongusunun sonunun geldiğini işaret etmesi durumunda dolarda olası bir duşuş de petrol fi yatlarını destekleyecek bir gelişme.
Kesinti, Suudi Arabistan'ın petrol gelirini %37,7 duşurdu
Dunyanın en buyuk petrol ureticisi Suudi Arabistan ise OPEC+ kararları doğrultusunda yaptığı uzlaşılan ve gonullu kesintilerin etkisiyle mayıs ayında yıllık bazda yuzde 37,7 duştu ve 19,2 milyar dolarla Eylul 2021'den bu yana en duşuk duzeye geriledi. Brent'in ortalama 113 dolar/varil duzeyinde olduğu Mayıs 2022 yılında Suudi Arabistan'ın petrol gelirleri 30,8 milyar dolardı (115,5 milyar riyal). Ayrıca şimdi ulke OPEC+ kesinti kararına ilaveten gonullu olarak gunde 1 milyon varil kesintiye de gidiyor. Petrol ihracatının ulkenin toplam ihracatındaki payı da Mayıs 2022'deki yuzde 80,8 duzeyinden Mayıs 2023'te yuzde 74,1'e geriledi.
Kuveyt petrolle butce acığını fazlaya cevirdi
Petrol fiyatları son bir yılda yuzde 17'ye yakın duşmuş olsa da, son 6 ayda arz kesintileriyle yuzde 13'un uzerinde yukselmiş durumda. Bu da Kuveyt gibi Suudi Arabistan kadar kesinti yapmayan petrol ihracatcısı ulkelerin petrol gelirlerini artırdı. Kuveyt'in ticaret fazlası Maliye Bakanlığı'ndan carşamba gunu yapılan acıklamaya gore ulke 31 Mart ile biten 2022/23 mali yılında 6,37 milyar dinar (20,76 milyar dolar) butce fazlası kaydetti. 2021/2022 yılında Kuveyt'in 4,34 milyar dinarlık bir butce acığı bulunuyordu. Kuveyt hukumetinin yaklaşık yuzde 93'u petrol gelirlerinden oluşuyor ve hukumetin petrol gelirleri 2022/23 mali yılında onceki yıla gore yuzde 64,7 artışla 26,71 milyar dinara yukseldi. Mali yılda petrolun ortalama fi yatı 97,1 dolar/varildi. Kuveyt Korfez genelinde ekonomisini petrolden farklılaştırma sureci en yavaş ekonomilerden biri.
HİLAL SARI / Ekonomim