Trendyol e-pazar yerinde satış yapan ucuncu taraf satıcıların verilerini kullanarak haksız avantaj sağlayıp rekabete zarar verme gerekcesiyle Rekabet Kurulu'ndan ceza aldı. Kurul, cezaya ilişkin yaptığı acıklamada, Trendyol'a yerine getirmesi gereken maddeleri sıralayarak, maddelere uyulmadığı takdirde yargı yolunun acılacağını belirtti. Rekabet Kurulu Başkanı Birol Kule, Trendyol'un rekabet ihlallerine devam etmesi halinde gunluk para cezasıyla karşı karşıya kalabileceklerini soyledi. SABAH Gazetesi yazarı Dilek Gungor Trendyol'a verilen 61.3 milyon liralık rekabet cezasıyla ilgili Kule ile yaptığı roportajı kaleme aldı. İşte Gungor'un yazısı...
Rekabet Kurulu Başkanı Birol Kule, Trendyol'un rekabet ihlalelerine devam etmesi halinde gunluk para cezasıyla karşı karşıya kalabileceğini soyledi. Trendyol'a verilen 61.3 milyon liralık rekabet cezasıyla ilgili SABAH'ın sorularını yanıtlayan Kule, "Yukumluluklere uyulmaması durumunda gunluk nisbi para cezaları da gundeme gelebilecek. Taahutlere uyulmadığı zaman teşebbuslere her gun icin bir onceki yılın cirosunun onbinde 5'i kadar idari para cezası verilebiliyor. Dolayısıyla para cezası verdik bitti demiyoruz, surecin takipcisiyiz" dedi.
Trendyol'a idari para cezası uygulanması buyuk yankı uyandırdı. Gerekceleriniz nelerdi?
Trendyol hakkında yurutulen soruşturma, muhtelif şikayetler uzerine başlatıldı. Ancak yerinde incelemelerden elde edilen bulgular ile soruşturmanın konusu genişledi. Trendyol'un yoğun reklam harcamaları yaparak kendisi kadar reklam harcaması yapamayan rakiplerini zor durumda bıraktığı, platformda faaliyet gosteren satıcıların rakip platformlarda da faaliyet gosterebilmesini engellendiği, guclu konumuna dayanarak sitesinde urun satanlara haksız sozleşme şartları dayattığı, kullandığı algoritmalarla Trendyol markalı urunleri kullanıcı onune daha cok cıkaracak şekilde mudahale ettiği, yine pazaryerinde satış yapan ucuncu taraf satıcıların verilerini kullanarak faaliyetine haksız olarak avantaj sağladığı hususları incelendi. Yaklaşık iki yıl suren bir incelemeden bahsediyoruz. Surecte, bizde soru işareti bırakan bazı rekabet karşıtı endişeleri, pazardaki rekabeti daha hızlı tesis edebilmek, rekabet dinamiğine doğrudan nufuz edebilmek adına Trendyol'un bize taahhut ettiği bazı kalemleri cozume kavuşturduk. Bununla birlikte, algoritmaya mudahale ederek ve pazaryerinde satış yapan ucuncu taraf satıcıların verilerini kullanarak kendi faaliyetine haksız olarak avantaj sağladığı delillerle ispatlandığından ve bu davranışın pazardaki etkileri ortaya konulduğundan Trendyol'un hakim durumunu kotuye kullanması sebebiyle yaklaşık 61 milyon idari para cezası uygulandı. Para cezasına ek olarak kapsamlı bir tedbir paketine hukmedildi.
Bazı iddiaları taahhutle neticelendirdik dediniz, nedir bunlar?
2020'de kanunumuzla yapılan değişikle birlikte kurulumuz, teşebbusler talep ederse ve bu talep uygun gorulurse taahhut sureci yurutulmesine karar verebiliyor. Boylece teşebbuslere sebep olduğu rekabet sorunlarını hızlı ve somut bir şekilde coz, elini taşın altına koy diyebiliyoruz. Teşebbusler de bazı yapısal, davranışlar mekanizmalar getireceğini taahhut ederek bir projeksiyon sunuyor ve bu projeksiyon faydalı bulunursa hemen uygulamaya koyuyor. Faydalı olup olmayacağı konusunda takdir yetkisi Rekabet Kurulu'nun. Bunun icin cok detaylı analizler yapılıyor, sektor paydaşlarının goruşleri alınıyor. Trendyol da soruşturma surecinde boyle bir yonteme başvurmak istedi ve sebep olduğu endişeleri giderebilmek amacıyla bazı taahhutler sundu. Bu taahhutlerden bir kısmı kabul edildi, bir kısmı ise reddedildi. Reddedilen kısımlar icin soruşturma sureci devam etti ve surecin sonunda idari para cezası uygulandı.
Kabul edilen taahhutler neydi?
Trendyol rakiplerini zor durumda bırakan ve cok yuksek seyreden reklam harcamalarına belirli bir ust sınır getirdi, pazaryerinde faaliyet gosteren satıcılarla akdedilecek sozleşmelerde munhasırlık hukmune yer verilmeyeceğini, ayrıca satıcı paneli uzerinden tum satıcıların satış yapabilecekleri kanalları serbestce secebilecekleri ve satıcıların satış kanallarına ilişkin olarak herhangi bir sınırlama getirilmediği hakkında acıkca bilgilendirileceğini taahhut etti. Satıcıların erişebildiği arayuzler, finansal durum gostergeleri, satıcı uyarı ve puanlama sistemleri, termin sureleri gibi ceşitli konularda iyileştirmeler yaptı.
Verilen ceza kamuoyunda duşuk algılandı. Oyle mi gercekten?

Hakim durumu kotuye kullanarak 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'u ihlal ettiği tespit edilen şirkete, caydırıcılığı sağlamak uzere geliriyle orantılı idari para cezası uygulanıyor. Cezai yaptırımlar kullandığımız tek yontem değil. Trendyol'a, algoritma ve kodlama aracılığıyla yapılan mudahalelerden kacınması ve pazaryeri faaliyeti kapsamında elde ettiği verileri, kendisine ait ozel markalı urunler icin kullanamamasına yonelik tedbirler de getirildi. Trendyol'a getirilen soz konusu yukumluluklere uyulmaması durumunda gunluk nisbi para cezalarının da gundeme gelebileceğini vurgulamakta fayda var. Bu da ciddi bir mueyyide... Taahutlere uyulmadığı zaman teşebbuslere her gun icin bir onceki yılın cirosunun onbinde 5'i kadar idari para cezası verilebiliyor. Para cezası verdik bitti demiyoruz, surecin takipcisiyiz.

FATURAYI RAKİBE KESMİYORUZ
Peki bundan sonra Trendyol'un pazardaki hakimiyeti son mu bulacak? Kararı nasıl anlamalıyız?
Trendyol'un Hepsiburada, N11, Amazon, Ciceksepeti, EpttAvm gibi rakiplerini geride bırakarak 2020'da hakim duruma ulaştığı tespit edildi. 4054 sayılı Kanun kapsamında bir teşebbusun hakim durumda olması rekabet hukuku bakımından tek başına bir ihlal teşkil etmiyor. Ancak mevcut soruşturmada da olduğu gibi, Trendyol'un bu konumunu ceşitli eylemleriyle kotu kullanması 4054 sayılı Kanun kapsamında yasaklanmakta. Temel amacımız adil ve yarışılabilir rekabet ortamını sağlayarak pazarda etkin rekabeti tesis etmek. Yoksa pazarda başarısız olan teşebbusleri oyunda tutmak, onları desteklemek; etkin ve verimli omayan, kendini yenileyemeyen teşebbuslerin başarısızlıklarının faturasını rakiplerine kesmek gibi bir yaklaşımımız yok, olamaz da. Biz adil ve yarışılabilir bir rekabet ortamını tesis etmekten sorumluyuz. Top oyunda. İyi olan kazansın ki, tuketiciler kazansın.

BU İLK SORUŞTURMA

Kurulun daha once bu tur ihlallere ilişkin kararları var mı?
Dijital pazarlarda platform oyuncularının hakim durumlarını kotuye kullanarak kendilerini kayırma eylemlerine Google Shopping, Google Yerel Arama kararlarımızı ornek verilebiliriz. Ama Trendyol kararı e-pazaryerleri ozelinde algoritmalara mudahale ve veri aktarımı yoluyla kendini kayırma davranışının tespit edildiği ilk soruşturma... O yuzden buyuk onem taşıyor.

AMAZON ORNEĞİNİ VERDİ
Dunyada bu kapsamda yapılan inceleme var mı?
Amazon bircok Avrupa ulkesinde hakim durumda. Onlar da hem bağımsız satıcıların urunlerini doğrudan tuketicilere satabilecekleri bir pazaryeri hem de bir perakendeci olarak bağımsız satıcılarla rekabet halinde... Dolayısıyla satıcıların faaliyetleri hakkında buyuk veri kumelerine erişebiliyor. Avrupa Komisyonu 2019'da soruşturma başlattı. Aralık 2022'de Amazon'dan bir takım taahhutler alındı. Bunlardan biri de; pazaryerindeki bağımsız satıcıların faaliyetleriyle ilgili veya bunlardan turetilen kamuya acık olmayan verileri kullanmamaktı.


E-TİCARET KANUNU TAMAMLAYICI
Yururlukte e-ticaret kanunu var. Rekabet Kurumu'nun rolu ile Ticaret Bakanlığı'nın rolu cakışıyor mu? Bu durum oyuncular acısından belirsizlik yaratır mı?
4054 sayılı Kanun uyarınca dijital piyasalarda da rekabetin korunması hususu Rekabet Kurumu'na emanet edilmiştir. Rekabet Kurumu e-pazaryerlerinin de dahil olduğu daha geniş bir perspektiften dijital pazarları inceliyor. Ancak ticaret hukuku ve rekabet hukuku arasındaki bağların, duzenlemelerin birbirlerini beslediği ve etkin uygulanabilmelerini kolaylaştırdığı unutulmamalı. Dolayısıyla e-ticaret kanunundaki duzenlemelerin bizim uygulamalarımızı tamamlayıcı bir nitelik taşıyacağını duşunuyorum.
Dilek GUNGOR