”Kazanmanın anahtarı, stres altındaki duruşunuzdur.” (Paul Brown)
Aşırı stresli olduğunuzda nasıl hissedersiniz? Gergin, sinirli, korkmuş, yorgun, huzunlu, bunalmış, endişeli, tetikte ya da dalgın... Peki bu durumla nasıl başacıkmaya calışırsınız? Bazı insanlar var olan problemin cozumune odaklanarak stresi azaltmaya calışırken; bazıları stres hakkında birşeyler yazarak ya da bu konu hakkında konuşarak kendilerini sakinleştirir. Bazıları sağlıklı olarak kanıtlanmış yollardan biri olan egzersiz yapmayı denerken; bazılarımız alkol, sigara ya da aşırı yeme gibi daha sağlıksız yollara başvurabilir.

Stres, bilim insanları tarafından fizyolojik, bilişsel ve davranışsal adaptasyon gerektiren zorluklar olarak tanımlanmaktadır. Beden stres durumlarında, butun sistemlerini harekete gecirir. Dolaşım, solunum, sindirim organları ve beyin karşılaştıkları bu zorlu duruma adapte olmaya calışır. Kan basıncı yukselir, kalp atışları artar, kan şekeri yukselir, deriye giden kan akışı kısıtlanır, midenin fonksiyonları sınırlanır, terleme artar.

Bu saydıklarımız vucudumuzun alarm evresine girdiğini işaret etmektedir. Yani kısacası bedenimiz bize "tehlikeli bir durum var, onlemini al!" demek ister. "Savaş ya da kac" tepkisi olarak adlandırılan bu surecte vucut tehlikeye karşı savaşarak ya da ondan kacarak kurtulmayı secer. Sonrasında stres devam ediyorsa ikinci aşama olan direnme evresine gecilir.

Vucut stres koşullarına uyum sağlamaya calışır ancak bu yeni duzen bağışıklık sistemini zorlamaya başlar. Enerjiye yoğun bir ihtiyac duyulur. Son olarak stres koşullarının hala devam etmesi durumunda ise ucuncu aşama olan tukenme evresine gecilir. Vucut artık tamamen yorgun duşmuştur. Psikiyatrik ya da psikosomatik hastalıklar ortaya cıkabilir.

Peki stres sadece olumsuz mudur?

Stres kavramı, bircok boyutu kendi icinde barındıran bir duzeneğe sahiptir. Gercek bir fiziksel tehlike ya da boşanma gibi onemli olayları kapsadığı gibi; daha gunluk olayları da, okulda sınava girmek ya da aşık olmak gibi, kapsayabilir.

Un kazanmak, işte terfi almak, ev satın almak gibi olumlu sayılabilecek olaylar da stres sebebi olabilir. Stres, kişide olumsuz duygular uyandırsa bile tamamen kotu değildir; hatta yaşam icin gerekli bir durumdur.

Bircok adımı atabilmek icin belirli duzeydeki stresin guduleyici etkisinden faydalanırız. Dolayısıyla sonucunda kazanc veya keyif sağlayan durumlar oluşur; başarı sağlamak, işe girmek gibi...

Stresin vucudumuzda ne gibi olumsuz etkiler ortaya cıkardığına daha detaylı bakalım. Bedensel acıdan incelediğimizde yorgunluk, gerginlik, ağrılar, kramplar, uyku ile ilgili sorunlar, iştahsızlık ya da aşırı yeme, sindirim sorunları bunlardan bazılarıdır. Stresin kronikleşmesi halinde bu belirtiler tansiyon, kalp, mide rahatsızlıkları gibi hastalıklara donuşebilir. Ayrıca bağışıklık sistemimizi de olumsuz etkileyerek farklı hastalıkların oluşmasına zemin hazırlayabilir. Psikolojik boyutu ele aldığımızda ise stres neticesinde tedirginlik, kaygı, korku, alınganlık, cabuk ofkelenme, isteksilik, yaşamdan keyif alamama, durgunluk, unutkanlık, dikkat dağınıklığı, odaklanma gucluğu, işleri yarım bırakma gibi durumlar soz konusudur ve sonrasında depresyon, kaygı bozuklukları, davranış bozuklukları, uyku bozuklukları gibi rahatsızlıklar ortaya cıkabilir.

Son donemdeki araştırmalarda bilim insanları, her fiziksel rahatsızlığın, zihin ve beden etkileşiminin birer urunu olduğunu belirtmektedir. Stresli anlarımızda zihnimizin olayı nasıl yorumladığı ve bedenimizde nasıl oluşumlar yarattığını iyi gozlemlememiz gerekir. Bu acıdan ele aldığımızda stresle başa cıkma tekniklerini iki kategoride inceleyebiliriz.
İlki, bedeni gevşetmeye yonelik bazı teknikler;

-Egzersiz: duzenli yapılan spor ve yuruyuşun stres duzeyini azalttığı kanıtlanmıştır.
-Gevşeme: stres anındaki gerginliği azaltmak icin vucudumuzdaki gergin bolgenin kasıp gevşetilmesiyle gercekleştirilir.
-Nefes alıp verme: stres anında vucut bir tehditle karşı karşıya olduğunu duşunur ve alarm sistemini devreye sokar, bu da nefes alış verişimizi duzensizleştirebilir. Bunu kontrol altında tutmak ve sakinleştirici sistemi devreye sokmak adına diyafram nefesi egzersizleri onerilir. Kısaca; nefes alırken karın bolgemize nefesin dolmasını sağlamaktır. Nefes alıp verirken sakin ve yavaş hareket etmek onemlidir.
-Doğru beslenme
-Duzenli uyku vb.
İkincisi ise zihnimizin yarattığı etkiyi azaltmaya yonelik bazı teknikler;
-Farkında olmak
-Bilişsel carpıtmalardan uzak durmak; olumsuz olayları genellemek, iki uclu duşunmek, felaketselleştirmek gibi
-Duygularımızı ifade etmek ve paylaşmak
-Sosyal ilişkilerden destek sağlamak
-Nesnel, gercekci ve esnek olmaya calışmak
-Profesyonel destek almak...
Stresi daha sağlıklı yonetebileceğimiz gunler dileğiyle...

[h=2]Ankara Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]