Soru : İştahı azaltmak ve kontrol altına almak icin yapılması gerekenler

Cevap:
Gunluk hayatta yemek aslında basit gibi gelse de iştah ve doygunluk uzun yıllardır uzerinde araştırma yapılan ve tam anlamıyla bilinmeyen bir olaydır. Yemeğe başlamada, oğretilmiş davranışlar, vucuttan gelen uyarılar, psikolojik etkiler, besinin gorunumu, kokusu, lezzetli, sosyal ortam ve cevre değişiklikleri de etkindir ve bunun hicbirinin hormonlarla etkisi yoktur. Ve insanlar aclık hissi duymadan da yemek yiyebilir. Yemekle ilgili olan aclık, tokluk ve iştah kavramlarını tanımlayacak olursak;


İştah:
Acıklaması oldukca zor bir kavramdır. Aclık veya doğuştan gelen bir yeme icgudusu iştahın bir yonudur.
Aclık veya iştah vucut kimyasallarının artmasından ortaya cıkmaktadır.


Aclık:
İcten gelen besin alımını uyaran bir işarettir.


Tokluk:
Organizmanın doyma noktasına gelmesiyle besine ihtiyacın olmadığının işaretidir. Aslında yemeğe başlamamız daha cok oğrenilmiş bir olaydır. Yemeğin sonlandırılması ise hormonlarla sağlanır. Tokluk hissinde ise yemeğin iceriği onemlidir. Mesela protein iceriği fazla olan besinle tokluk hissini arttırır.



Aclık, tokluk sırasında salgılanan hormonlar insanların neden yemek yediği, bu hormonlarla ancak kısmen acıklanmıştır.İnsanlar vucut ihtiyacı duyduğu icin, psikolojik nedenlerle yemek yerler. Bircok hormon aclık ve tokluk hissi yaratmaktadır.Yapılan araştırmalarda kalın barsaktan salgılanan PYY3-36 isimli hormonun doygunluk hissi verdiği, mideden salgılanan ghrelin hormonu ise yemekten once kanda hızla artarak yemeyi başlattığını gostermiştir.İnsanların bazıları tok olsa da yemeyi devam ettirdiği gibi stresli, huzursuz, ve uzgun olduğunda da yemek yiyerek kendini mutlu hissetmektedir.



İŞTAHI AZALTMAK VE KONTROL ALTINA ALMAK İCİN NELER YAPILABİLİR VE NELER YENİR?

Yeme isteğinin kontrol altında tutulması, atıştırma krizinden kurtulmak icin sağlıklı karbonhidratlara yonelmek, bol bol su icmek, yiyecekleri iyice ciğnemek ve yemeği 15-20 dakikaya yayarak yemek gerekmektedir. Ozellikle rafine şekerlerin veya beyaz ekmek, beyaz pirinc gibi kan şekerini hızlı yukseltip insulin hormonunun salgılanmasına yol acan besinlerin yenmesi hızlı ve tekrar acıkmaya neden olur. Bu besinlerin yenmesiyle kanda yukselen insulin hormonu kan şekerini daha fazla duşurerek aclık hissi duymamıza neden olmaktadır.Bu nedenle daha cok kepekli ekmek, tam buğday ekmeği, kepekli makarna, bulgur pilavı, yulaf gibi kompleks karbonhidrat besinler tercih etmemiz gerekir. Su icmenin kişinin kendini tok hissetmesi acısından onemlidir. Birey susuz kaldığında da aclığa benzer sinyaller verdiği ortaya cıkmıştır. Bu nedenle aclıkta belli miktarda su icilerekte aclığımızı bastırılabilir. Protein iceren besinler karbonhidrat ve yağlara gore daha cok tutar. Bu sebepten protein iceriği yuksek olan besinler iştahı azaltır. Triptofan proteinlerin bir bolumunde bulunan bir ceşit aminoasittir. Triptofan vucutta seratoninin oluşmasında gorev alır ve seratonin de iştah hissini azaltır. Ozelliklede muz, avakado da bulunur. Krom mineralide insulin dengesinde onemli gorevi vardır. Krom kan şekerini dengelediği icin iştahı azaltır. Krom ihtiyacımızı karşılamak icinde fındık, ceviz gibi kabuklu yemişler yenir.