Menopoz & hormon replasman tedavisiKadınlar icin ortalama menopoz yaşı 51 yaş’tır. Bir yıl boyunca hic adet gormeyen bir kadın menopoza girmiş kabul edilir.Menopoz oncesi yıllara ise perimenopoz denir. Bu surede ostrojen seviyesi yavaş yavaş azalır ve adet duzensizlikleri başlar.Genellikle 45-55 yaş arasındaki sure perimenopozal donem olarak adlandırılsa da , bu kadından kadına değişiklik gosterebilir. Ostrojen seviyesindeki azalmaya bağlı sıcak basmaları ve uyku bozuklukları başlayabilir.Menopoz sonrası donemde ise ostrojen seviyesindeki azalma ,osteoporoz,yani, kemik kaybı riskini artırır.

Perimenopozal belirtileri gidermek icin bazı kadınlar hormon tedavisi almayı tercih edebilir.
Perimenopozal Belirtiler:
Bu belirtiler yavaş yavaş azalmakta olan ostrojen seviyelerine bağlı olup, bazı kişilerde şiddetli bazı kişilerde hafif seyredebileceği gibi, kimilerinde coğu,kimilerindeyse cok az bir kısmı gorulebilir.

• Sıcak Basmaları
Kadınların yaklaşık %75’i perimenopozal donemde sıcak basması yaşar.Sıcak basması yuz ve vucutta beliren ani bir sıcaklık duygusudur. Ciltte kızarıklık eşlik edebilir.Beraberinde terleme ya da ciltte kızarıklık olabilir. Birkac saniye surebileceği gibi dakikalar da alabilir.Gunde birkac kezden ayda birkac keze kadar sıklığı değişebilir. Gece ya da gunduz olabilir. Gece olursa uykudan uyandırabilir.

• Vajinal Kuruluk
Ostrojen azalmasına bağlı vajinada kuruluk ve incelme başlayabilir.Bu değişiklikler cinsel ilişki sırasında ağrıya yol acabilir.Vajinada enfeksiyonlara yatkınlık, kaşıntı ve yanmaya yol acabilir.İdrar yolları da bu değişikliklerden etkilenebilir.Uretrada(mesaneden idrarı dışarı taşıyan boru) incelme ve kuruluğa bağlı sık idrara cıkma, ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları gorulebilir.

• Kemik Değişiklikleri ve Osteoporoz
Menopoz sonrası ostrojen azalmasına bağlı kadınlarda hızlı bir kemik kaybı olur.Bu surec son adetten bir yıl once başlayıp menopoz sonrası uc yıl kadar surer.Yaşlanmanın kemikler uzerindeki etkileri de bu kayba katkıda bulunur.Bu değişiklikler belli bir duzeye ulaşınca osteoporoz adını alır.Osteoporozda kemikler zayıflar ve daha kırılgan hale gelir.
[h=3]Hormon Tedavisi[/h]Hormon tedavisi ostrojen ve pek cok hastada progesteron hormonu almak anlamına gelir.Ostrojen tek başına alındığı zaman endometrium kanseri (rahim ic duvarı kanseri) riskini artırır.Bu etkiyi azaltmak icin beraberinde progesteron ile kullanılır.Eğer cerrahi olarak rahim alındıysa ostrojen tek başına verilebilir.

• Sistemik Tedavi
Hormon tedavisi sistemik veya lokal olabilir.Sistemik tedavide hormonlar kana karışarak ihtiyac olan dokulara ulaşır.Sistemik ostrojen formları haplar, cilde uygulanan flasterler, jeller , spreyler ve vajinal halkalardır.Progesteron da hap, flaster,jel veya rahim ici arac şeklinde uygulanabilir.Kombine tedavide iki hormon hap ya da flaster icerisinde uygulanabilir.Kombine tedavi iki şekilde uygulanabilir:

a) Siklik tedavi-ostrojen hergun alınırken, progesteron ayın belirli gunlerinde verilir.
b) Surekli tedavi-ostrojen ve progesteron her gun verilir.

Kombine tedavi ile ilk birkac ay duzensiz kanama gorulurken, coğu kadında bir yıl icerisinde kanama durur.Menopoz sonrası donemde kanamanız varsa mutlaka doktorunuza bildirmelisiniz. Coğu zaman hormonun yan etkisi olabileceği gibi, endometrium kanseri belirtisi de olabilir.Menopoz sonrası tum kanamalar doktor tarafından değerlendirilmelidir.

• Lokal Tedavi
Vajinal kuruluk ya da incelme gibi belirtileri olan hastalara vajinal krem ,halka ya da tablet şeklinde ostrojen lokal olarak uygulanabilir.Ostrojen vajinanın doğal kalınlık ve elastikliğini duzelterek,kuruluk ve iritasyonu azaltır.Genellikle tablet ya da kremler başlangıcta her gun ,sonrasında haftada iki ya da uc kez uygulanır.Vajinal halkalar uc ay boyunca etkilidir ve cinsel ilişki sırasında cıkarılmasına gerek yoktur.
[h=3]Hormon Tedavisinin Yararları ve Riskleri[/h]2002 yılında ABD’de NIH(Ulusal Sağlık Enstitusu) tarafından yapılan WHI calışması (bilimsel araştırması) sonucları acıklandıktan sonra postmenopozal kadınlarda ostrojen veya kombine hormon tedavisi ile ilgili riskler konusunda endişeler baş gosterdi.Bu calışmadan sonraki yıllarda, calışmanın bulgularını netleştirmeye yonelik diğer calışmalar devam etmektedir.Aşağıda hormon tedavisiyle ilgili son bilgiler ozetlenmiştir:

Yararları
• Gerek kombine gerekse yalnız ostrojen tedavisi perimenopozal semptomların tedavisine en etkili yontemdir.

• Gerek kombine gerekse yalnız ostrojen tedavisi menopozun erken doneminde oluşan hızlı kemik kaybını onlemeye yardımcıdır.

• Duşuk doz lokal ostrojen tedavisi vajinal kuruluk ve iritasyonu azaltır

• Tek başına ostrojen tedavisi ( ancak kombine tedavi değil), meme kanserinden olme ya da meme kanseri gelişmesi riskini azaltıyor gibi gorunmektedir.

Riskleri
• Kombine hormon tedavisi meme kanseri, inme (felc) ,derin ven trombozu(toplardamarda pıhtı oluşması),safra kesesi hastalığı ,idrar inkontinansı ( idrar kacırma) riskini artırmaktadır.Eskiden sanıldığı gibi kalp hastalığı riskini azaltmadığı gorulmuştur.

• Tek başına ostrojen tedavisi endometrium kanseri riskini artırmaktadır.

• Tek başına ostrojen tedavisi inme, derin ven trombozu(toplardamarda pıhtı oluşması),safra kesesi hastalığı ,idrar inkontinansı ( idrar kacırma) riskini artırmaktadır.Eskiden sanıldığı gibi kalp hastalığı riskini azaltmadığı gorulmuştur.

Araştırmacılar hala bu calışmanın sonuclarını irdelemektedir.WHI Calışmasına katılan kadınların yaş ortalaması 64’tur.Ancak bu yaş ortalama menopoz yaşından cok sonradır.Pratikte perimenopozal belirtileri yaşayan ve hormon tedavisi alan kadınlar ortalama 40-50 yaşlarındadır.Halen hormon tedavisiyle ilgili risklerin gercekte tedavinin ne zaman başladığı,ne kadar kullanıldığı ve hangi yolla uygulandığı ile ilişkili olup olmadığıyla ilgili calışmalar devam etmektedir.
[h=3]Guncel Oneriler[/h]• Eğer derin ven trombozu ya da akciğer embolisi oykunuz varsa, yakın gecmişte kardiyovaskuler hastalık ( inme ya da kalp krizi gibi kalp -damar hastalığı)gecirdiyseniz,karaciğer hastasıysanız, tanısı konmamış anormal vajinal kanamanız varsa hormon tedavisi almamalısınız.

• Eğer sağlıklıysanız, hormon tedavisini perimenopozal belirtilerin yoğun olduğu donemde ve osteoporozun onlenmesi icin kullanabilirsiniz.

• Hormon tedavisi eskiden olduğu gibi kalp hastalığı riskinin azaltılması icin onerilmemektedir.

• Minimum etki dozu , mumkun olan en kısa sure boyunca kullanmalısınız.Surekli kullanımda yıllık kontrol gereklidir. Bazı kadınlar menopoz semptomlarını cok uzun sure yaşadıkları icin daha uzun sure ilac kullanmak zorunda kalabilir.

• Ozellikle tedavi sırasında anormal kanamanız olursa yıllık kontrolu beklemeden doktorunuza başvurmalısınız.
[h=3]Diğer Alternatifler[/h]Aşağıdaki alternatif tedavi secenekleri oncesinde de doktorunuza danışmanız gereklidir

• Bazı antidepresan ilaclar ve anti-epileptik gabapentin sıcak basmalarını azaltmak icin onerilebilir

• Vajinal lubrikanlar ağrılı cinsel ilişkiyi azaltmak icin kullanılabilir,ancak hormon icermediklerinden vajinal elastisite kaybı ve incelmeyi duzeltemezler.

• Bitkisel urunler menopoz semptomlarını hafifletmek icin kullanılmaktadır. Ancak uzerinde bitkisel etiketi bulunan her urun guvenlidir anlamına gelmez.Coğu Sağlık Bakanlığı tarafından onaylı değildir ve uretim standartları oluşturulmamıştır.Ustelik bilimsel calışmalarda etkinlikleri kanıtlanmamıştır.

[h=2]Ankara Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]