Merhaba, değerli arkadaşlar. Bugun artırılmış guvenliklerle calışan bazı ucakların ozel ic sistemleri uzerinde durmaya calışacağım.

Bir otomobille havada ucan bir ucağın ani bir ic arıza oluşması durumlarında karşılaştıkları riskleri eşit değildir. Arabanızdan istenmeyen bazı ic arıza seslerini duyduğunuzda, onu durdurup bir sığınma cebine cekip bu arızasına cok yakından bakma ve otomobilden yeterli olcude de anlıyorsanız basit arızaları o anda giderebilme şansınız her zaman bulunur.

Ancak bir ucağın herhangi bir sistemi havada iken bu kritik arızayı yaptığında, bu ucağı bir kenara cekip kaputunu acıp havada iken ona bakma şansınız hicbir şekilde bulunmuyor. O zaman tek yapacağımız işlem ucak ic sistemlerindeki guvenliğini daha fazla artırabilmek veya en ust seviyeye cıkarabilmektir.

Ucak sistemlerinde kullanılan elektroniğe “aviyonik sistemler” deniliyor. Normal elektronik sistemlerden devre yapılarında guvenliği aşırı artırılmış lehimleme teknikleri kullanıldığı ve işcilik kalitesi de her zaman en ust seviyede tutulabildiği icin ucak elektroniği normal elektronik sistemlerden cok daha hassas işcilik, kontrol, olcme ve test işlemlerinden sonra ucuş guvenliği % 100 sağlandığı gorulerek onaylanırsa ancak o zaman bu ucak elektronik sistemi (aviyonik sistemi) olmaya hak kazanabilir.

THK ’nin envanterinde bulunan C-160 Transall (turboprob) ve C-130H Hercules (turboprob) ağır nakliye ucaklarındaki motor ve hidrolik sistemlerindeki artrılmış guvenlikli sistemlerinden bir olcude bahsedeyim.

Bu ucaklarda kullanılan hidrolik sistemler tek bir hidrolik sistemi değil, 4 ayrı sistem olarak kullanılmaya surekli hazır olan sistemlerdir. Mavi, kırmızı, yeşil ve sarı sistemler olarak 4 ayrı hidrolik sistemi vardır. Orneğin mavi (1.) hidrolik sisteminde arıza olduğunda kırmızı (2.) , o arızalanırsa yeşil (3.) ve en son olarak o da arızalanıp calışmadığında sarı (4.) bir hidrolik sistemi, bu ucağın orneğin iniş takımlarının sadece bir el pompasıyla elle pompalanarak ucağın guvenle yere indirilmesini sağlayabilir. Bir veya 2 hidrolik sistemine guvenilmeyip bu ağır nakliye ucaklarının guvenliği icin 4 ayrı sistem standby ’da calışır durumda ucakta bekletilmekte.

Hidrolik sistemlerden sonra en krtik motor parcalarından birisi de hava soğutmalı turboprob yıldız tip motorlarda kullanılan yakıtı (ucak benzinini) ateşleme bujileridir. Hava soğutmalı arac veya motosiklet motorlarında sadece bir adet olarak kullanılan bujiler bu ucaklarda ise 4 adet kullanılır. Bu sayıda kullanılmasının asıl sebebi, yine kolayca tahmin edebileceğiniz uzere ucaktaki turboprob motorlarını en ust guvenlikle calıştırma şartı veya ust guvenlikli şeklidir. Cunku sadece bir adet bujisinin tutukluk yapıp calışmaması ihtimalini, o anda calışamayan 3 adet bujiye kadar cıkarıp, bu ucunun calışmayıp (cakmayarak) sadece birinin (4.sunun) kıvılcım uretebilmesiyle, turboprob yıldız tipli motorun yine hicbir tekleme (guc duşumu) yapmadan bu ucağı başarıyla ucurabilecek ve cok guvenle yere indirebilecek olabilmesi beklenir ve istenir.

Ucak hidrolik sistemiyle birlikte, iniş esnasında iniş takımlarındaki en kritik parcalardan biri otomobillerde de olduğu gibi ucak lastik ve jantlarıdır. Cunku iniş esnasında cok daha buyuk ağırlıklara ve acısal darbelere, bazı ağır şoklara maruz kalarak bunu iyi kompanse (bloke) edebilmesi icin otomobil lastik ve janlarından daha farklı yapıda veya daha guvenlikli calışması istenir.

Prima yetkilisi, ucak lastiklerindeki jantların otomobilde kullanılanlara gore buyuk farklar olduğuna da işaret ederek, ''Ucak jantı uzerinde emniyet aksesuar parcaları ve 180 veya 300 derece ısıda bile devreye girebilen termik tapalar var. Bu tapalar yuksek ısıda devreye girip lastiğin icindeki basıncı dışarıya doğru vererek, azaltıyor. Bu aynı zamanda lastikleri yuksek ısıdan dolayı patlamasını, yarılmasını engellemiş oluyor.

Ucak lastik ve jantlarında boyle bir guvenlik sistemi bulunuyor.'' diye konuştu. İlgili şirket, havayolu şirketlerinden gelen yıpranmış lastikler once jantlarından ayrılarak en kucuk parcalarıyla birlikte son derece teknik işlemlerle tekrar kullanılır hale getiriyor. Kendilerine gelen lastik ve jantı ozel makine ile birbirinden ayırdıklarını dile getiren Aşık, jant ve parcalarını kirlerinden ayrıldıktan sonra metal yorgunluğu ve catlaklara karşı hassas cihazlarla kontrol edildiğini bildirdi. Aşık, ''Ucakta kullanılan jantlar belirli zamanda periyodik bakıma gelir. Fren blokları ve jantlar 'floresan penetran' tekniğiyle uzerinde catlak, malzeme yorulması var mı yok mu diye kontrol edilir. Sıfır catlak istenir. İniş takımlarındaki bu tip kompenentler belirli periyotlarla mutlaka bu işlemlerden gecirilir. Olumlu sonuc cıktıktan sonra ucaklarda kullanılır. Aksi halde hurda haline gelip cope atılır.'' dedi.

Son paragraflar (Ucak jant ve lastikleri) alıntıdır. Ucak Lastikleri, Yanmaması İcin Nitrojen Gazıyla Dolduruluyor (Ozel)

Kolay gelsin. Saygılarımla.