Kadınlarda premensturel sendromuErgenlik donemi gerek erkek gerekse kızlar icin bedensel ve ruhsal değişimin bir diğer adıdır. Ve bu cifte değişim her iki cins icin de bircok zorluğa gebedir. Bu zorluklar erkekler icin ergenlik doneminin bitmesiyle buyuk olcude son bulsa da kadınlar icin yaşadıkları sıkıntılar cok daha uzun yıllar devam edebilmektedir. Cunku kadın, ergenlik donemi ile birlikte uzun yıllar boyunca yaşayacağı bir rutin ile tanışır. Soz konusu rutin kadının her ay yaşayacağı “mensturasyon” halk arasında bilinen tabiriyle “adet kanaması” dır. Premensturel donem olarak adlandırılan adet kanamasının oncesindeki donemde, kadınlar cok sayıda sıkıntılı belirtiyle başa cıkmaya calışır. Oyle ki bu belirtiler kimi zaman “premensturel sendrom” olarak adlandırılan rahatsızlığı da beraberinde getirir.
Ergenlik ve Değişimler
Ergenlikteki cinsel değişim iki şekilde yaşanır. Birincil cinsel değişme olarak adlandırılandeğişim,ureme organlarındaki değişmeleri icerir. İkincil cinsel değişme olarak adlandırılan değişim ise beden yapısındaki değişiklikler, sesteki değişme, sivilcelerin artması, vucuttaki tuylenme, ter bezlerinin calışmasındaki artış vb. gibi cinsel değişiklikleri kapsar.
Kızlarda cinsel gelişimi sırasında ergenliğe gecişin en onemli işareti olarak adet kanaması (mensturasyon) kabul edilir. Mensturasyon yaşı kız cocuğunun genetik yapısı, beslenme ve sosyokulturel yapısı ile ilişkilidir. Ortalama olarak 9 ile 16 yaş arasında olabilir. Kız cocuğunun ilk adet kanamasını yaşamasını takiben pek cok bedensel ve duygusal değişim yaşanır. Bu duygusal değişimin bir kısmı bedenle ilgili algı ve duşuncelerin, bir kısmı hormonel değişimlerin, bir kısmı da aile ve sosyal ilişkilerin etkisiyle yaşanır ve kişilik oluşumunda onemli bir etkiye sahiptir.
Kız cocuğu bir taraftan bedenindeki hızlı değişime ayak uydurmaya calışırken bir taraftan da hormonel değişimlerin yarattığı ruhsal gelgitlere adapte olmaya calışır. Tum bunlarla alışmaya calışırken bir taraftan da ailevi ve sosyal tutumlardaki değişimler “bir kız cocuğu” olmaktan “bir kadın” olmaya giden yolda onu daha da zorlar.
Kız cocuklarının mensturasyonun başlamasına ilişkin gosterdiği duygusal tepkiler dikkate alınması gereken bir konudur. Yaşadıkları bu değişime ilişkin anlamlandırmaları nedeniyle pek cok kız cocuğunda ilk adet gorme donemi sorunlu gecebilmekte ve bu donemin etkileri kız cocuğunun yetişkin donem cinselliğini, sosyal- kişiler arası ilişkilerini ve duygusal durumunu olumsuz yonde etkileyebilmektedir. İlk adet kanamasını yaşayan kız cocuklarının gosterdiği olumsuz duygusal tepkiler şoyle sıralanabilir;
- reddetme
- inkar etme
- nefret etme
- saklamaya calışma
Bu duygusal tepkiler sonucu pek cok duygusal problem yaşanabilmektedir. Bu tepkilerin oluşmasında hormonel etkinin olduğu ancak bunun yetişkin ureme cağındaki kadınlarda gorulen pre-menstrual donemdeki etkiye kıyasla cok duşuk olduğu soylenmektedir.
Premensturel Sendrom
Premenstruel sendrom (PMS) kadınların yaşadığı ve adet kanaması oncesi donemde başlayan ruhsal veya fiziksel bazı belirtiler ile kendini gosteren bir durumdur. Bu ruhsal ve fiziksel belirtiler sıklıkla adet kanamasının başlamasına 6 ila 10 gun once ortaya cıkar ve adet gorulmesiyle birlikte birkac gun icerisinde kaybolur ya da hafifler.
Cok fazla sayıda fiziksel ve fizyolojik bulgusu olan PMS, bircok kadın icin oldukca sıkıntılı gecen bir donemi temsil eder. Kadınların % 90'ı saptanmış olan 120 ila 160 bulguyu yaşamakta iken, % 10'luk kısım ise bu bulguları cok daha şiddetli bir bicimde yaşar. Bir diğer deyişle kadınların ve genc kızların % 80'inden fazlasında PMS belirtilerinin gozlenmesine karşın, bunların sadece % 2.5'lik bir kısmı gercekten PMS'dir. PMS, yeni ergenliğe ulaşmış kızlarda daha az rastlanmakla beraber ilerleyen yaşlarda daha sık gozlenir.
PMS bulgularını diğer hastalıkların bulgularından ayıran ortak ozellikleri vardır ve bunlar mutlaka dikkate alınmalıdır. Ozellikle bulguların pek coğu adetin başlangıcından itibaren yaklaşık ilk bir hafta icinde başlaması ve menstruel akıntının (kanama) başlaması, hafiflemesi ya da tamamen durması, bu şikayetleri olan kadınların yaşadıkları durumun kaynağını ayırt edebilmeleri acısından cok buyuk onem taşır.PMS'in teşhisinin yapılabilmesi icin tek yol, PMS belirtileri olarak sıralanan belirtilerden rahatsız olan kadın ve genc kızların belirtilerini uc ay boyunca takip etmeleridir. Belirtilerin adet oncesi donemde gercekleştiğinin ve adet kanamasının gercekleşmesiyle yok olduğunun saptanmasıyla, PMS teşhisi konulabilmesi mumkun hale gelecektir.
PMS'in bağlı fiziksel belirtiler;
Karın bolgesindeki kramplar
Akne ya da ucuk yayılımı
İştah değişiklikleri, tatlı veya tuzluya aşırı duşkunluk
Bel ağrısı
Goğuslerde duyarlılık
Kabızlık veya ishal
Seks durtusunde azalma
Baş donmesi veya baygınlık
Halsizlik, bulantı, kusma
Sık idrara cıkma
Baş ağrısı
Sıvı tutulumu ve şişkinlik hissi
Kilo atışı (2.5 kg kadar)
PMS'in bağlı psikolojik / ruhsal belirtiler;
Agresyon (saldırganlık)
Kaygı / Anksiyete
Depresyon veya uzuntulu ruh hali
Azalmış seks durtusu
Duyarlılık
Duygudurum değişiklikleri
Konsantrasyon gucluğu
Kendini beğenmeme
Sosyallikten uzaklaşma
Doğal aktivitelere olan ilginin azalması
Ani olarak ortaya cıkan uzuntulu ruh hali
Gerginlik hissi
Unutkanlık
İnsanlardan uzak kalma isteği
Yakınmalarınızın kaynağının PMS olup olmadığını anlamak icin premenstruel bulgularınızı, zamanlamasını ve şiddetini gunluk olarak kaydedebilirsiniz. Eğer bulgular birkac ay boyunca sureklilik gosteriyorsa PMS' unuz var demektir.
Pek cok kadın eğitim ve yaşam tarzı değişikliği sayesinde bu bulgularla başarılı bicimde mucadele edebilir. Ancak bunun icin oncelikli olarak sağlıklı bilgi sahibi olmak ve bazı onerileri dikkate almak gerekir.
Premenstural Belirtilerle Başa Cıkmak İcin Neler Yapılabilir
Diyet
Genel beslenme cizgilerinin rehber alındığı gunluk bir diyet, PMS belirtileri uzerindeki kontrolunuzde kadınlara yardımcı olacaktır. Bir diyetisyenden de yardım alarak hayata gecirdiğiniz duzenli ve sağlıklı bir beslenme programı ile fiziksel şikayetler en aza indirilebilir.
Egzersiz
Egzersiz, sadece genel sağlığı duzeltip, iyiye gitmesini sağlamaz, aynı zamanda endorfin uretimine de yardımcı olur. Haftada en az 3 -5 kere yarım saatlik egzersizler yapmanız, cok yararlı olacaktır. Yuzme, jogging, hızlı adımlarla yurume ya da kendi tercih ettiğiniz bir sporu yapabilirsiniz. Bu, sizin vucudunuzun daha bicimli olmasına, kilonuzu daha rahat kontrol edebilmenize, vucut sağlığınızı korumanıza ve kendinize olan guveninizin artmasına yardımcı olacaktır.
Alkol ve kafein alımını duşurmek
Alkol ve kafein, PMS belirtilerini şiddetlendirebilir. Kafein bundan başka, goğuslerin hassasiyeti arttırabilir, endişe ve asabiyet yaratabilir. Ancak şu da unutulmamalıdır ki kafeinin tek kaynağı kahve değildir. Cayda, bazı iceceklerde, cikolatada ve sayılamayacak kadar cok ilacta da bulunur. Alkol de, PMS'in yarattığı baş ağrısı ve yorgunluğu arttırır.

Dinlenme
Coğu kimse, her gece ortalama 7 saat uykuya ihtiyac duyar. Bazı genc kızlar, ozellikle adet donemi oncesi, daha fazla uykuya ihtiyac duyabilirler. Kendinizi daha iyi hissedene kadar dinlenmelisiniz. Bu noktada bedeninize kulak vermeniz ve ihtiyacınız olan dinlenme suresini gozetmeniz yararlı olacaktır.
Stresi azaltmak
Stres, PMS'i şiddetlendirebilir. Stresi yenerek kendinizi rahatlatmak icin kullanabileceğiniz bir cok metod vardır. Meditasyon, yoga ya da egzersiz sizin stresinizi atmanıza yardımcı olacaktır. Kendinizi rahatlatıcı renklerle cevirin, yumuşak bir muzik koyun, bir banyo yapın. Ozellikle hoşlandığınız şeyleri yapmak icin zaman ayırmanız, kendinizi daha iyi ve daha mutlu hissetmenize yol acacaktır. Sizde nelerin stres yarattığını keşfetmeye bakın ve onlardan uzak durun. Ozellikle adet doneminizin son safhasında.
Duygularla başa cıkmak
PMS'in en zor bolumu, duygularınızın ust seviyeye cıkması ve bu hisleri kontrol edebilme konusunda yetersiz kalabilmenizdir. Gereksiz yere duyulan kızgınlıklar kadınları rahatsız eder. Gereğinden fazla duyarlılık ve sinirlilik hali, aile hayatı ya da arkadaşlıkları zedeleyebilir. PMS'de duygusal belirtiler, fizikselden daha onde gidiyorsa ve verdiğimiz yardım ipucları yetersiz kalıyorsa, bir psikologla goruşmenizde yarar vardır.
PMS Tanısı Nasıl Konur?
Adet donemi oncesi bazı belirtilerden şikayetci olan her kadına PMS tanısı koymak, kadının gereksiz yere bir takım tedavilere ve bunların olumsuz etkilerine maruz kalmasına sebep olabileceğinden dolayı sadece bazı onemli kriterleri taşıyan kadınlar PMS tanısı alabilir. Bu aşamada premenstruel belirtiler ile premenstruel sendrom arasındaki ayrımı yapmak onemlidir.
Bir kadının premensturel belirtileri yaşıyor olmasıyla premensturel sendromunun olması arasında onemli bir fark vardır. Kadınların bircoğu ceşitli belirtiler ve sıkıntılar yaşıyor iken bunlarla kendi kendilerine başa cıkabilir ancak PMS yaşayan kadınların mutlaka profesyonel yardım almaları gerekir. Bu yardımın en uygun hali psikologunuzun ve jinekologunuzun uyum icerisinde calışmasıyla gercekleşecektir.
PMS tanısının konulabilmesi icin aşağıdaki belirtilerin mutlaka varolması gerekir:
1-Belirtiler duzenli olarak ortaya cıkmalı ve kaybolmalıdır: adet dongusunun ikinci yarısında ortaya cıkan belirtilerin şiddeti giderek artmalıdır.
2-Adet goruldukten sonra belirtiler uc gun icinde kaybolmalıdır.
3-Her adet dongusunde en az 10 gun suren belirtisiz bir donem varolmalıdır.
4-Belirtiler arka arkaya en az uc adet dongusunde gorulmuş olmalıdır.
5-Belirtiler iş yaşamı, sosyal yaşamı ve kişisel ruhsal dengeyi etkileyecek kadar şiddetli olmalıdır.


[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]