KADIN GENİTAL SİSTEM ANATOMİSİ : ORGANA GENITALIA FEMININAE
İnsan neslinin surekliliği ureme fonksiyonu ile sağlanır. Bu fonksiyonu gercekleştirmek amacıyla şekillenmiş olan ureme organları, ureme işinde erkek ve dişinin işlevlerine paralel olarak şekil, konum ve yapı bakımından her iki cinste cok farklıdır. Kadının uremedeki rolu, erkekten cok daha komplekstir. Kadın zigotun oluşumu icin zorunlu olan ovumu (yumurtayı ) uretmekle kalmaz, zigotun iletimi, Uterus’a (Rahime ) tutunması (yuvalanması) , embriyonal ve foetal yaşamın surdurulmesi ve yavrunun doğurulması fonksiyonlarını da ustlenmiştir.
Kadın Genital ( Ureme ) Organları iki grup olarak incelenir.
KADIN İC GENİTAL (UREME ) ORGANLARI ( ORGANA GENİTALİA FEMİNİNA İNTERNA ) :
Kadın İc Genital (Ureme ) Organları : Ovarium (yumurtalık ) , Fimbria Ovarica , tupler sağ ve sol ductus Fallopia ( tuba Uterina , oviduct , salpinx ) , Uterus (Metra : Rahim ) ve Vagina (vestibulum vaginae ) den ibarettir.
KADIN DIŞ GENİTAL (UREME) ORGANLARI ( ORGANA GENİTALİA FEMİNİNA EXTERNA ) :
Kadın Dış Genital (ureme ) Organları ; Vulva, Mons pubis, Labia majora, Labia minora, Clitoris, Vagina girişi , Hymen , Bulbus vestibuli ve Glandula vestibularis majoris den oluşur. Vagina girişinin hemen uzerinde bir ureme organı olmayan (orificium urethralis externa ) : idrar deliği de yer alır.

KADIN İC GENİTAL (UREME ) ORGANLARI :

Ovarium ( Yumurtalık ) :

Ovariumlar (Yumurtalıklar ) Uterus’un ( rahimin ) her iki yanında yaklaşık 3.5×2x1 cm buyukluğunde, uzeri girintili cıkıntılı iki organdır.Ovariumlar, kadında temel genital ( ureme ) organları olup, kucuk pelvisin dış yan duvarlarındaki fossa ovaricalara otururlar. Sağ ve sol’da olmak uzere bir cift organ olan ovariumlar erkekteki testislerin homologudurlar. Ovariumlar, seksuel yonden olgun bir dişide, dişi ureme hucreleri olan ovum (yumurta) lar ile dişi seks hormonları olan ostrojen ve progestronu uretirler.
Ovarium, bir periton plikası olan mesovarium aracılığı ile lig. lata uterinin arka yuzune, lig. ovari propria aracılığı ile ductus fallopia’nın ( tuba uterinanın ) tutunma yerine yakın olarak Uterusun (Rahim : Metra ) yan duvarına bağlanır.
Mesovariumun iki yaprağı arasında, hilum ovariye ulaşan arter, vena ve lenf damarları ile sinirler bulunur. Ovarium, pelvik duvara lig.suspensorium ovari ( infundibulopelvik bağ ) ile bağlanır.

Ovariumun serbest dış yuzu, peritonun mezoteliumu ile uzanan epithelium superficiale(germinal tabaka-Waldeyer tabakası) ile sarılmıştır. Bu ortunun altında kompakt bir bağ dokusundan yapılı olan tunica albuginea bulunur. Tunica albugineanın altındaki ovarium dokusu , dışta corteks ovari (zona parankimatosa ) icte medulla ovari (zona vasculosa) den yapılıdır. Korteks ovarinin parankimatoz dokusu icersinde gelişim ve dejenerasyonun ceşitli aşamalarındaki folikuller bulunmaktadır.Bu folikuller primordial, primer, sekonder ve tersiyer(graaf folikulu )olmak uzere dort aşamada bulunurlar. Tersiyer folikulun ileri aşaması olgun folikul-Graaf folikulu olup ovulasyon (yumurtlama ) ile atılır. Ovulasyondan sonra atılan graaf folikulunun yerinde Corpus luteum (sarı cisim) oluşur. Corpus luteum, gecici bir endokrin bez niteliğindedir. Atılan yumurta dollenip gebelik gercekleşirse mensturasyon meydana gelmez ve Corpus luteum kaybolmaz, tersine buyur. Buna Corpus luteum graviditatis denir. Ve gebeliğin devamını sağlayan Progesteron (gestagen ) hormonunu salgılar. Eğer gebelik gercekleşmemiş ise Corpus luteum 2 hafta progesteron salgılayarak gorevini bitirir. Bu yapıya Corpus luteum cylicum (menstruationis : Adet dongusu : adet cevirimi ) denir. Gerilemeye başlayan Corpus luteum, Corpus luteum regressum olarak adlandırılır. Boylece, sarı cisim zamanla bağ dokusunca işgal edilir ve nonfonksiyonel bir yapı olan korpus albicans adını verdiğimiz beyaz oluşum meydana gelir.
Doğumda bir ovariumda 100.000-400.000 adet primordial folikul bulunur. Erginliğe kadar bunların buyuk bir bolumu dejenere olduğundan bu donemde ancak 10.000-20.000 adet primer folikul mevcuttur. Kadının ovulasyon periyodunda bunlardan ancak 400 tanesi ovum (yumurta ) oluşturacak duzeye erişir.Ergenlik (Adolesan ) cağının başlaması ile birlikte, her ay bunlardan bin kadarı dollenmek icin yola cıkar, ancak coğu kez bir tanesi olgunlaşır ve yumurtalık dışına cıkarılır. Atılan bu yumurta fimbria tarafından yakalanıp ductus fallopia icerisine alınır.. Daha ender olarak birden cok yumurtanın uretilmesi ve dollenmesiyle birbirinden farklı bebekler oluşturmak uzere coğul gebelikler de oluşabilir. Buna en iyi ornek cift yumurta ikizleridir.
Ductus Fallopia : Tuba Uterina : Salpinks : Oviduct : Tupler :
Tuba uterinalar, uterus fundusundan ovariumlara doğru uzanan 10-12 cm uzunluğunda bir cift muskuler borudur. Sağ-sol her bir fallop borusu(ductus Fallopia ) , lig.latum uterinin ust kenarı boyunca, onun iki yaprağı arasında yer alır. Lig.latum uterinin tuba uterinaya komşu olan bolumune mesosalpinks denir. Tuba uterinanın ovariumla direkt bağlantılı olmayan dış yan ucundaki, karın boşluğuna acılan deliğine ostium abdominale tubae uterinae, uterus boşluğuna acılan deliğine de ostium uterinum tubae denir.
Ovariumdan ovulasyon(yumurtlama) ile atılan ovum(yumurta) ostium abdominaleden tuba uterina boşluğuna girer. Ovum, tuba uterinanın peristaltik dalgaları ve mukozasındaki silliaların yardımı ile uterus lumenine doğru iletilir.
Tarifsel amaclar icin tuba uterina 4 bolume ayrılır.
a. infundibulum: ovarium tarafındaki, huni şeklinde olan 2 cm. lik bolumdur.burada ostium abdominale tubae etrafında fimbriae tubae denen sacaklar vardır.
b. Ampulla: tuba uterinanın en uzun, ince duvarlı orta bolumudur. Ovum spermiumlar tarafından genellikle burada dollenir.
c. İsthmus: uterusa yakın olan dar bolumdur.
d. Pars uterina : tuba uterinanın, uterus duvarı icinde kalan 1 cm. uzunlukta bolumudur. Ducus Falopia (Tuba uterina) nın gorevi yumurtalıktan atılan yumurta hucresini Fimbria ovarica dını verdiğimiz huni bicimindeki vantuz yardımıyla yakalayarak , kendi icinde yumurtanın sperm tarafından dollenmesini sağlamak ve dollenmiş yumurtayı Uterus (rahim) icine taşımaktır.
Uterus : Rahim : Fecondation ( Dollenme ) sonrası dollenmiş yumurtanın yerleştiği ve gebeliğin oluştuğu yerdir. Foetus’un anne (materna ) karnındaki gelişimi burada olur. Kas ve bağ dokusundan oluşur. Normalde 8 cm. uzunluğunda , 5 cm genişliğinde ve 2.5 cm kalınlığında tersine duran bir armuta benzeyen bu organ, gebelik (graviditas ) sırasında foetus’ u , foetus’ un plasentasını ve foetus cevresindeki sıvıları ( Corion , Allantois ve Amnion adını verdiğimiz 3 sıvıyı icinde barındırıp, foetus ‘un buyumesine izin verecek şekilde genişler ve tum karın boşluğunu kaplar. Doğumdan sonra 6 hafta icinde yeniden gebelikten onceki şekil ve buyukluğune doner.(Uterus’un Envolution’u ) Uterus’un ( Rahimin ) ic yuzu ince bir doku (endometrium) ile ortuludur ve her ay foetus’ un yerleşmesi icin hormonların etkisiyle kalınlaşır, oluşacak gebeliğin (graviditas ) en baştaki hali olan dollenmiş yumurta veya embriyonun yerleşmesi, sağlık ve guven icinde buyumesi icin gerekli yataklığı yapar, besin maddelerini hazırlar. Eğer gebelik olmazsa adet kanaması şeklinde dışarı atılır.
Vagina : Kılıf : Hazne : Uterus ( Rahim ) ile dış ortam arasındaki bağlantıyı sağlayan boru şeklinde, esneme yeteneği cok gelişmiş bir organdır. Cinsel ilişki bu bolgede olur.(Vestibulum vaginae adı verilen bolgede ) Doğumda bebek buradan gecerek dunyaya gelir, doğum sonrası cok hızlı bir bicimde eski halini alır. Vagina dokusu cok katlı epithel dokudan meydana gelmiştir . cok esnek bir dokudur ve esneyerek bebeğin doğum kanalından gecişine izin verir . Doğumdan sonra ise eski halini alır.

KADIN DIŞ GENİTAL ( UREME ) ORGANLARI :

Labia majora : Buyuk Dudaklar : Kadın Genital (ureme ) organının en belirgin kısmını oluştururlar. Her iki yanda birer tane olmak uzere yukarıdan aşağı uzanan, iclerinde bol miktarda ter ve yağ bezleri, kan damarları ve sinirler bulunan, iki deri kıvrımından oluşmuştur. Ust kısımları daha cok olmak uzere kıllarla ortuludur. Buyuk dudaklar dış ureme organlarının dış sınırını yapar. Kucuk dudaklara gore daha etli ve kalındır.Ergenlikten sonra uzeri kıllarla kaplanır. İc ureme organlarının korunmasını sağlar
Labia minora : Kucuk Dudaklar : Buyuk dudakların hemen altında vagina girişini cevreleyen yaprak biciminde iki kucuk deri kıvrımıdır. Kıl ve deri altı dokusu bulunmaz. Ancak kan damarları ve sinirler acısından zengindir. Kucuk dudaklar, buyuk dudakların ic kısımda yer alır ve buyuk dudaklara gore daha incedir. Genişliği kadından kadına değişebilir. Hazne girişini kapatacak şekilde onden arkaya doğru uzanır.
Klitoris (bızır) : Kadın cinsel organının ust bolumunde kucuk dudakların bittiği yerde (frenulum’da ) bulunur. İki kucuk dudağın ust tarafta birleştiği yerde bulunur. Duğme şeklindedir. Cinsel uyarılmaya karşı en duyarlı organdır.
Erkekteki penise benzer şekilde cinsel uyarı ile sertleşir ve buyur.
Cinsel ilişki sırasında sertleşir. Erektil bir organdır . dışında preaputium clitoridis adını verdiğimiz bir deri vardır. Erkek erektil organı penis’ten tek farkı icerisinden Urethtra ‘nın (sidik kanalı ‘nın ) gecmeyişidir. ve cinsel duyarlılığı sağlar. Cinsel İlişki sırasında Kadının zevk ( cinsel haz ) alma organıdır.
Hymen: Kızlık Zarı : Vagina girişinden hemen sonra bağ dokusu ve damarlardan oluşan ince bir deri kıvrımıdır (zardır ) . Zarın ortası, adet kanamasının dışarı atılmasını sağlayacak bicimde acıktır. Ender olarak tumuyle kapalı olabilir.Vagina girişini bir miktar daraltacak şekildedir ve genellikle ilk Cinsel İlişki ile yırtılır. İlk cinsel ilişki sırasında zarda zedelenme ve acılma olur ve her zaman olmasa da bir miktar kanama gorulur. (Defloratio ) Ancak bazı hymenler ( kızlık zarları ileri derecede esnek olur ve cinsel ilişkiye rağmen kanama olmaz .Bu durumun Bir Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Hekim ( Jinekolog Operator Doktor ) tarafından muayene olunarak aydınlatılması mumkundur. Hymen ( Kızlık Zarı ), Bisiklete , Ata binme , duşme ve benzeri durumlarda zedelenmez.
Urethra : İdrar kanalı : Kadınlar idrarlarını erkekler gibi cinsel organlarından değil ayrı bir kanaldan yaparlar.İdrar kanalının cıkış deliği haznenin hemen ustundedir. Bu deliğe Orificium urethralis externa adı verilir . Bu delik mesaneden (sidik kesesinden ) sidiğin dışarı atılmasını sağlar. Bayanlar da Erkeklere oranla kısadır bu yuzden Bayanlar da Sistit oluşumu cok daha kolay başlamaktadır.
İdrar Kesesi : Mesane : Vesica Urinaria : Ureme organı değildir. Boşaltım organıdır. İcerisinde idrar birikir. Biriken idrar, idrar kanalıyla dışarı boşaltılır.

ADET GORME : AYBAŞI KANAMASI : REGL : RENKLENME

Kız cocukları cocukluktan ergenliğe gecerken genellikle 12-14 (bazen soğuk ulkelerde 16 yaşa kadar uzayabiliyor ) yaş civarında adet gormeye başlar.
Adet gorme, her ay Uterus (rahim ) icini doşeyen endometriumun tabakasının zamanını doldurarak dokulmesi ve az bir kanama ile Uterustan (rahimden ) Vaginaya, oradan da Vulva’dan dışarıya atılmasıdır. Uterus (Rahim ) icini doşeyen dokunun (endometrium ) Uterus ( rahim ) duvarından ayrılması sırasında az bir kanama oluşur, adet sırasında ortaya cıkan kanamanın nedeni budur.
Overlerde (Yumurtalıklarda) her adet doneminde bir yumurta olgunlaşır. Yumurta olgunlaşması adet kanamasının ilk gunu başlar ve ortalama 14 gun surer. Olgunlaşan yumurta dışarı adet kanamasının 12-16 gunleri arasında atılır. Fimbria ovarica adını verdiğimiz Anatomik oluşum ise yumurta atılacağı zaman ovarium’ların (yumurtalıkların ) uzerine bir el gibi yapışıp vantuz gibi yumurtayı icine alır. Eğer yumurta tup icindeyken cinsel ilişki olmuşsa, kadına gecen ve Uterus’tan / rahimden ) yukarıya doğru ilerleyen spermatozoid’ler (erkek tohum hucreleri ) erkekten getirdiği genetik ozellikleri ( erkeğe ait DNA zinciri taşıyan 23 adet Kromozomu ) yumurtaya aktarır. Bu olaya Fecondation ( Dollenme ) denir. Dollenmiş yumurta bolune bolune coğalırken, ductus fallopia ‘dan Uterus’a (rahime ) doğru iner ve Uterus (rahim ) icine ulaşınca adetin ilk gununden itibaren kalınlaşan ve yumurtlamadan sonra bebeğin yerleşmesi icin ozel bir şekil alan rahmin ic yuzeyini doşeyen dokuya (endometrium) yerleşir. Uterus ( Rahim ) ic yuzeyini doşeyen dokudaki değişimler yumurta gelişirken ve atıldıktan sonra yumurtalıklardan salgılanan hormonların etkisi ile oluşur. Boylece yeni bir bebeğin oluşum oykusu başlar. Dollenmiş yumurta yerleştiği anda ceperlerinde binlerce hucre bulunan su dolu kucuk bir lastik top gorunumundedir. Daha sonra bu yapı icindeki hucrelerden bir kısmı foetus ( cenin ) oluşumunu surdururken, bir kısım hucreler de anne ile bebek arasındaki ilişkiyi sağlayan bir yapıya, halk arasında “cocuk eşi” denilen “plasenta” ya donuşur. Eğer gebelik oluşursa plasenta salgıladığı hormonlarla hem yumurtalığın işlevini ustlenir hem de Uterus ( rahim) icini bebek icin uygun ortamda tutar. Gebelik oluşmazsa plasenta oluşmayacağından yumurtalığın gorevini surdurecek hormonlar da oluşmaz. Boylece Uterus (rahim ) ic yuzeyi dokusunun beslenmesi bozulur ve adet kanaması ile atılır.
İlk adet gorme yaşı bir kızdan diğerine değişir. 12 ile 16 arasında herhangibir yaşta olabilir. Adet dongusu, bir kanamanın başlamasından, diğer kanamanın başlangıcına kadar gecen suredir. Kişiye gore değişiklik gosterebilirse de iki adet donemi arasındaki sure ortalama 28 gundur. 21 ile 35 gun arasındaki sureler normal kabul edilir. Bu doneme yeni giren genc kızlarda ilk 1 – 2 yılda adet duzensizlikleri olabilir. Daha sonra adetlerinin belli bir duzende olması gerekir. Kanama miktarı da kişiye gore değişiklik gosterir.
Adet donemleri birbirini izleyerek Adet doneminin ve yumurtlamanın sona erdiği Menopoza dek surer. Menopoz, adet kanamalarının artık olmamaya başladığı,yumurtlamanın sona erdiği doneme verilen isimdir. Ortalama olarak 45 – 52 yaşları arasında adet gorme sona erer.
Saulıklı gunler dileği ile…

Uzman Dr.Ali AYYILDIZ
Veteriner Hekimi – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr.


[h=2]Antalya Anatomi Uzmanı uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]