[h=1]Gulme ve Estetik Analizi Bolum 1[/h]Gulme yuz kaslarını kullanarak meydana gelen yuz ifadelerinin en onemlilerinden biridir. Gulme duyguların dışa vurumu olduğundan cok onemlidir. Gulme yuzun denge ve uyumun en onemli tamamlayıcısıdır. Kendine guven duygusunun ilk anahtarı, sozcuklerin duyguyla birleşimi, benliğin yansıması, ifade yeteneğinin mukemmel buyusu gulme ile başlar. Yuz yapıları ile uyumlu, dengeli, etkileyici ve sevimli guluş toplumda kişiler arası ilişkilerde kabul ettirici rol oynar. Estetik olmayan bir guluş ise tam tersine itici bir gorsel algı sayılmakta ve kişinin mutsuz, huysuz, asabi biri olarak algılanmasına yol acmaktadır. Gulumsemenin kişinin sosyal hayatında yadsınamayacak bir konumu vardır. Genellikle kişilik değerlendirmede ilk bakış ilk ulaşılan kanının cıkış noktasıdır.
Gulumseme estetiğine dair yapılacak bir değerlendirmede sonuc bakan kişinin subjektif kararını icerse gulmenin objektif estetik analizleri yapılabilmektedir. Bu analizler yuzun on, oblik acı ve yan değerlendirimelerinde hem statik hemde dinamik oğeler uzerinde yapılmaktadır ve bazı parametrik olcumler kullanılmaktadır.
Bu parametrik olcumler; gulme genişliği, ust dudak yuksekliği, gulme sırasında gorulebilir dişler ve diş eti, ust kesicilerin alt ve ust dudak ile ilişkisi, negatif boşlukların genişliği vb. Gulme sırasında tum yuz mimik kaslarının aktif olması ile birlikte yuzun alt 1/3 kısmı estetik olarak daha on plana cıkmaktadır.
Gulme sırasında alt ve ust dudaklar ile cevrelenen “gulme alanı” ortaya cıkmaktadır.
Gulme sırasında ortaya cıkan bu alanda dişler ve dişetleri gorunur olmaktadır. Gulme alanının yumuşak doku beliryicileri dudak kalınlığı, dudak koşeleri arasındaki genişlik, dudaklar arası aralık , gulme indeksi yani dudak koşeleri arasındaki genişlik/ dudaklar arası aralık(genişlik ve yukseklik) ve dişeti dokusudur.
Gulme alanının dış kısımlarında sağ ve sol ağız koşeleri bulunmaktadır. Ağız koşelerinin ic ve dış bolumler olarak algılanmasında en onemli faktor ışık ve golgedir. Ancak ışık ile bunlar koşeden daha cok ic ve dış koşeler olarak algılanır. Gun ışığında yapılan fotoğraf cekimlerinde ağız koşesi karanlık koridoru oluşmaktadır. Buna “bukkal koridor yada negative boşluk” denilmektedir. Burası ışıklandırma altında fotoğraflandırıldığında daha karanlık ve belirgin olmaktadır. Estetik bir gulumseme icin uyumlu bir dental orta hat ,dar ama kaybolmamış bukkal koridorlar , simetrik yumuşak ve sert dokular gereklidir.
Gulumseme sırasında ortaya cıkan anatomik tanımlamalar
B buccal(yanak) koridoru, OC ağız koşesinin dış kısmı, ICağız koşesinin ic kısmı, G diş etleri, UL ust dudak vermilion, LL alt dudak vermillionu
Gulumsemenin tarzına gore dişleri ve dişetinin gorunum miktarı gulumsemenin değerlendirme kriteridir. Gulme sırasında ust dudağın yukarı cekilmesi ile ust on dişler ve diş etlerinin kenarı hafif gorunur hale gelmektedir. Ancak bazı vakalarda artmış gorunen dişeti miktarıda kabul edilmekte ve de daha genc goruntu sunmaktadır.
Normalde gulumseme olmadan sut dişlerin 1/3 alt kısmı ust dudak altında gorunur olabilmektedir( 2.5 -3 mm gibi). Kişiye ardı ardına M harfini soylerken , bir ara dudaklarını kısmen serbest bırakması istenir. Bu esnada gorulen diş miktarına bakılır. Minimum gorunme miktarı kişinin yaşına gore değişiklik gosterebilir. Genc bireylerde maksiler keserlerin kesici kenarı 2-4 mm gorunurken , yaşlandıkca gorunur diş kalmayabilir. Bazı bireylerde yaşlanmayla birlikte alt keser dişlerin kesici kenarları gorunmeye başlayabilir. Bu nedenle bu pozisyonda gorunen diş miktarının iyi ayarlanması hastanın yaş olarak gorunumunde etkili olmaktadır.
Ayrıca hastalardan E harfi abartılarak telaffuz edilmesi istenir ve dudakların maksimum gerilimi yakalanır. Boylece sınır durumlarında da gorunen doku miktarı tespit edilmiş olunmaktadır.
Bunun fazla ve az olması estetik olmayan gulumseme olarak kabul edilmektedir. Bu beli bir oranda olmalıdır. Buna Morley oranı denilmektedir.
Normal Morley Oranı
Artmış Morley Oranı
Azalmış Morley oranı
Gulme estetiğinin değerlendirilmesinde kullanılan onemli bir cizgi; Gulme Cizgisi
Ust kesici dişlerin dişeti kenarından gecen yatay cizgiye gulme cizgisi denilmektedir. Gulme cizgisi her iki gozun pupillasından gecen cizgiye paralel olmalıdır. Gulme esnasında , ust dudak kenarı bu cizginin uzerinde yer alıyorsa yuksek gulme cizgisi adını alır ve pozitif (+)olarak değerlendirilir. Eğer ust dudak kenarı bu cizginin altında yer alıyorsa duşuk gulme cizgisi adını alır ve negatif (-) değer alır.Yapılan araştırmalar sonucu bayanlarda gulme cizgisinin erkeklere oranla ortalama 1.5 mm daha yukarda yeraldığı saptanmıştır. Yuksek gulme cizgisine bayanlarda daha cok rastlanırken; duşuk gulme cizgisine erkeklerde daha cok rastlanmaktadır.
Gulme estetiğinin değerlendirilmesinde Gulme Arkı
Gulme arkı ust on dişlerin kesici kenarları tarafından oluşturulan eğridir. Bunun alt dudak eğrisi ile paralel olması estetik bir guluş icin aranan bir ozelliktir.
Gulme estetiğini etkileyen faktorler;
1. Yuz estetiği; yuz estetiğini oluşturan kaslar ve diğer dokular kişiye ozgudur. Fotografik analizlerle kişinin dudak ve cevre yumuşak dokularının yapısı ,bunların gulmeyi nasıl etkilediği ve konuşma,gulme ve kahkaha esnasında nasıl pozisyonlandıkları tesbit edilebilir. Yuz estetiğinde gulmenin ideal estetiğine ulşmak icin diş-dudak ilişkisi olcutleri duzenli kullanılmalıdır ve benimsenmelidir.
2.Diş eti estetiği; etkili bir guluş icin dişeti dokusunun sağlığı cok onemlidir. İltihaplı bir dokunun olumsuz goruntusunun yanı sıra dişeti kenarlarının asimetrik yapıda olması da bu etkiyi yaratır.
3.Dişlerin estetiği; dişlerin anatomik yapıları ve pozisyonları ile ilgilidir. Dişlerin renk, formve boyut olarak hastanın yuz yapısı ve yaşıyla uyumlu olması gerekir. Ozellikle on dişler ve bunları cevreleyen dokular arası ilişkilerde estetik olmalıdır.
4. Gulme arkı ile alt dudak eğrisinin ilişkisi: Estetik bir guluş icin bu iki eğrinin mumkun olduğunca birbirine paralel olması istenir. Ceşitli araştırmalarda yapılan fotoğraf testlerinde ,estetik acıdan en yuksek puanları alan guluşlerde bu oranın 1-1.25 civarlarında olduğu gozlenmiştir.Tersi durumlarda estetik olumsuz etkilenecektir.
5. Gorunen dişeti miktarı: Bu faktor gulme estetiğini en cok etkileyen faktorlerden biridir. Ust dudak yuksekliği ile ilgilidir.Gulme esnasında sadece ust on dişlerin arasındaki dişetinin gorunmesi istenir.
6. Gorunen Diş Miktarı: ust on dişlerin boyutlarının tamamı gorunmelidir. Ayrıca gorunur diş sayısı olarak ta 6 on diş ve kopek dişleri gorunmelidir. Bireyin yaşına bağlı olarak gorunen diş boyutu miktarı değişir .Yaş arttıkca maksiler anterior dişlerin gorunen miktarı azalır.
7. On ust kesici kenarları alt dudakla temas halinde olabilir veya aralarında temas olmayabilir, yada kesici kenarlar alt dudak tarafından ortulenebilir. İnsizal eğrinin alt dudağa belli belirsiz teması istenilen durumdur.
8. Yuz orta hattı; Bunun icin kullanılan pratik yontem nasion ile cupid bow dan gecen dik cizgidir. Gulmenin estetik değerlendirmesi ve gulme dizaynına buradan başlanmalıdır. Bu orta hatta gore gulmeye katılan tum anatomik yapılar orta hatta olmalı ve bu hatta gore simetrik yerleşmelidir. Orta hattın kaymış olması estetiği olumsuz yonde etkileyecektir.
9. Gulme simetrik olmalıdır.
10. Gulme esnasında ağız koşelerinin ust dudak orta cizgisinin uzerinde yer alması ,şart olan bir ozellik olmamasına rağmen estetiği artırır.
Gulmenin değerlendirilmesinde hastanın yuz on fotoğrafları alınmaktadır. Bu amacla hastanın dudaklarını kapatması istenir bu şekilde fotoğraflanır daha sonra ağız cevresi kaslarının serbest konuma gecmesi istenerek normal dudak konumu fotoğraflanır. Bu konumda ust ve alt dudak arasında hafif bir aralık gelişmektedir. Bu aralıkta sadece ust on kesiciler gorunmelidir. Bunların gornme olculeri 2-4 mm dir. Burun tıkanıklıklarına bağlı olarak ağızdan nefes alınması surekli bu konuma neden olabilmektedir.
Başlıca iki tip gulme vardır; sosyal amaclı gulme ve duygusal-zevk amaclı gulme . Bu iki tip gulme esnasında gulme alanında yer alan anatomik yapılar faklıdır. Sosyal amaclı gulme , coğunlukla selamlama amaclı , zorlamadan, ihtiyari yapılan statik bir yuz ifadesidir. Ust dudak hafif kasılarak yukarı doğru yer değiştirir ve bazende cok az bir miktar dişeti gozlenebilir. Duygusal gulme ise; daha guclu bazen kahkaha şeklinde , komik bir durum veya mutluluk karşısında gosterilen ifade şeklidir, bilincli olarak yapılır. Bu esnada ust dudak ve alt dudak fazla cekildiği icin ust ve alt dişer hatta diş etleri gorunur olabilmektedir.
Hastanın sosyal gulmesi sırasında tekrar fotoğraflanır. bu gulmede on kesicilerin tamamı ve ust diş etlerinin 1-2 mm gorunur hale gelmektedir.
Sosyal gulme sırasında on kesicilerin tamamı gorunur olmakta ayrıca ust diş etleri 1-2 mm gorunur hale gelmektedir.
Duygusal gulmede sırasında sosyal gulmeye ek olarak ust diş etleri daha gorunur hale gelmektedir.
Gulme sırasında her iki ağız koşesinden gecen hat ile her iki goz pupillasından gecen hat birbirlerine paralel olmalıdır.
Gulme stilleri
Hepimizin farklı gulme stili bulunmaktadır. Bunu belirleyen gulme sırasında yumuşak dokuların belirleyici ozellikleridir. Dudakların ve ağız koşesinin belirlenmesinde hakim olan kas grupları bunu belirlemektedir.
Belirlenmiş uc gulme stili vardır
1. Kuspid gulme;
Kuspid yada ağız koşeleri ile gulme % 67 oranı ile toplumda en cok gorulen gulme tipidir. Ağız koşeleri oncelikle yukarı kalkar , dışarı acılırve ust dudak kasları kasılıp yukarı hareket etmekte ve ust dişlerin gorunumu ile devam etmektedir.
2. Kompleks gulme; % 2 oranı ile en az gorulen gulme stilidir. Ust ve alt dudak ile ağız koşesi kasları eş zamanlı kasılır ve uyumlu olarak alt ve ust dişlerin tamamı gorulur.
3. Mona Lisa stili gulme; toplumda %31 oranı ile ikinci sıklıkla gorulen gulme stilidir. Dudak şekilleri baklava dilimi gibi gorulur. Oncelikle ust dudak yukarı ceken kaslar calışır ve on ust kesici dişler gorunur daha sonra ağız koşeleri dudakları yukarı ve dışarıya dogru taşır ancak bu gulmede ağız koşeleri kuspid gulme kadar dış yukarı doğru hareket etmez.
Gulme tiplerinden bahsederken son olarak dişeti guluşune (gummy smile) de değinmek gerekir. Dişeti guluşu adından da anlaşılacağı uzere gulme cizgisinin dişeti uzerinde yer almasıdır. Yani gulme esnasında dişeti dokusu olması gerekenden bir hayli fazla gorunmektedir.
Kadınlarda Etkileyici ve cekici gulmenin ozellikleri
1. On ust dişler gorunmelidir.
2. Ust dudak gulme sırasında yukarı doğru hareket etmektedir.
3. Gulme sırasında alt dişler gorunmez yada hafif gorunur.
4. Gulme sırasında dudakların sınırladığı alana gulme alanı denilmektedir ve bu alanın genişliği yuksekliğinden fazla olmalıdır.
5. Ust diş etleri hafif gorunmektedir. Bunun oranı yaşla birlikte değişmektedir.
6. Gulme sırasında ağız koşelerinde “Buccal koridor” olarak tanımlanan hafif bir boşluk gorunmelidir.
7. On ust dişlerin gulme sırasında alt sınırları bir ark oluşturmaktadır. Buna gulme arkı denilmektedir. Bu ark gulme sırasında estetik olarak gorulmeli ve alt dudağa paralel olmalıdır.
1. resimde ideal bir gulme ile diş diş etleri ilişkisi gorulmektedir. 2. resimde gulme ile ust on dişlerin ve diş etlerinin gorunurluğu fazladır. 3 resimde ise ust on dişler hic gorunmemektedir.
Gulme estetiği ve burunun etkisi
Gulme sırasında burun ucu aşağı ve geriye doğru hareket etmektedir. Bu hastanın normal ve gulerken cekilecek fotoğrafları ile değerlendirilebilmektedir.
Bunun dışında ister burun ustunde olsun, isterse yuzde olsun bircok kasların kasılmaları ile burun şeklinde değişmelere neden olmaktadır. Orneğin, gulerken burun ucu belirgin olarak aşağıya rotasyon gostermekte, burun ucu ust kısmı yuvarlaklaşmakta ve burunun gecici olarak uzun gorunmesine yol acmaktadır. Gulerken burun ucunun hareketi ve deformitesi depressor septi nasi kasına bağlıdır. Ayrıca gulme sırasında ağız cevresi kası Orbicularis oris ust dudağı kısaltır, mimik hareketlerle burun ucunun projeksiyonunu azaltabilir.
Gulme ifadesi olmayan hastalar
Sık olmamakla birlikte ciddi bir yuz deformitesidir. Ve bu hastalar gulme sırasında normalde gozlenen ağız cevresi değişimi bu hastalarda gozlenmemektedir. Bu hastalarda gulme sırasında ust dudaklar yukarı az hareket etmekte ve ust on dişler az yada hic gorunmemektedir. Bunun ortaya cıkması ust dudak, on ust kesiciler ve ust cene anatomisinden, yumuşak dokulardan kaynaklanmaktadır.

[h=2]İstanbul Dermatolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]