[h=1][/h]Gozun on kısmında şeffaf bir yapı olan kornea, arkasında goze rengini veren iris dokusu ve iris dokusunun arkasında goz ici lensi bulunur. İrisin ortasındaki potansiyel boşluğa pupilla denir. Kornea ile lens arasında mevcut olan potansiyel boşluk iris tarafından ikiye bolunur. Kornea ile lens arasında kalan bolgeye on kamara, iris ile lens arsında kalan bolgeye arka kamera denir. Lensin arkasında saydam jelatinoz bir yapıya sahip vitreus bulunur. Vitreusun dışında gozun sinir tabakası (retina), retinanın dışında damarsı doku koroid ve koroidin dışında gozun iskelet dokusu olan sklera mevcut. Skleranın uzerini damarsı zar olan tenon ve tenonun uzerini konjiktiva dokusu kaplar.
Lens ekvatoruna uzanan retinanın uc noktasındaki cıkıntılara siliyer cisim denir ve humor akoz denilen goz ici sıvısı bu bolgeden salgılanır. İris koku ile korneanın birleşim noktasında goz ici sıvısının dışarı akışını sağlayan trabekuler ağ isimli doku bulunur. Buradan gecen goz ici sıvısı toplayıcı kanallar aracılığıyla gozun dışına taşınır.
Goz ici sıvısı siliyer cisimden salgılandıktan sonra lensin on yuzunden ve pupil aralığından on kamaya gecer, on kamaradan trabekuler ağ aracılığıyla gozun dışına taşınır.
GLOKOM
Goz ici sıvısının fazla salgılanması veya dışarı atılması aşamasında trabekuler ağda oluşan dirence bağlı olarak goz ici basıncı artar. Goz ici basıncının normal değerleri 10-20 mm Hg dır. Bu değerlerin uzerinde ki artışlar anormal kabul edilir. Ancak goz ici basıncındaki her artış glokom anlamına gelmez. Goz ici basıncındaki artışa rağmen gorme siniri ve gorme alanında değişiklik olmaması durumunda okuler hipertansiyondan bahsedilir ki bu durumda tedavi gerekli değildir. Glokom ise goz ici basıncındaki artışla birlikte gorme siniri ve gorme alanında oluşan hasarı tanımlar ve tedavisiz bırakıldığında geri donuşumu olmayan gorme siniri hasarına ve gorme alanı kaybına neden olur. Ayrıca goz ici basıncı normal olduğu hallerde gorme siniri ve gorme alanı bozukluğu yapan durumlar var ki bunlara normal basınclı glokom denir. Gkokomlar başlıca acık acılı ve dar acılı olmak uzere iki ana gruba ayrılır.
GLOKOMDA RİSK FAKTORLERİ NELERDİR?
Yaş: Artan yaşla birlikte glokomun sıklığı 2-4 kat artmaktadır.
Irk-Etnik Koken: Afrikalılarda acık acılı glokom sıklığı beyazlara oranla yaklaşık 4 kat fazladır. Cinlilerde acı kapanması (dar acılı) glokom sıklığı diğer ırklara gore daha fazladır.
Goz ici basıncındaki artış: Goz ici basıncı yuksekliği glokom olasılığını artırır. Orneğin 23 mmHg seviyesinde %10 glokom olasılığı varken 27 mmHg seviyesinde glokom olasılığı %50’dir.
Kırılma Kusurları: Miyopide glokom riski daha fazladır. Yuksek dereceli hipermetropi acı kapanması glokomu icin risk faktorudur.
Şeker Hastalığı: Goreceli risk faktorudur.
Sistemik Hipertansiyon: 60 yaşın altıda sistemik hipertansiyonu olan olgularda glokom sıklığı normal topluma gore daha azdır. Cunku bu olgularda kucuk tansiyon yuksektir. Kucuk tansiyonun geceleri duşmesi gorme sinir başı beslenmesini bozarak hasarı arttırır. Ozellikle 70 yaş uzeri olgularda tansiyona bağlı damar sertliği oluşur. Esneme yeteneğini kaybeden damarlar geceleri kucuk tansiyonun duşmesine bağlı oluşan sinir başı beslenme bozukluğunu duzeltemedikleri icin gorme siniri başında hasar oluşur. Ozellikle geceleri kucuk tansiyondaki duşuş glokom hasarı riskini arttırır.
Hiperkolesterolemi-Lipidemi: Risk faktorudur.
Genetik Risk Faktorleri: Ailevi glokom olguları %13-45 oranındadır.
Sigara: Sigara icilmesi ile glokom arasında doğrudan bir ilişki yoktur. Sigara dumanındaki kimyasal maddelerin damarlar uzerindeki etkisine bağlı olarak glokoma bağlı hasar oluşur.
Alkol Alımı: Arasında bir ilişki bulunamamıştır.
GLOKOM CEŞİTLERİ
Acık Acılı Glokom: En sık gorulen glokom tipidir. Sıklıkla ileri yaşlarda gorulur. Nedeni goz ici sıvısının trabekuler ağdan dışarı akışı sırasında karşılaştığı direnctir. Oluşan direncin kesin nedeni bilinmemektedir. Hastalık sinsi seyirli olduğu icin belirti vermeden ileri derece gorme siniri ve gorme alan hasarı oluşturur. Yuksek goz ici basıncı, ileri yaş, gun icinde goz ici basıncın da 10 mmHg’nın uzerinde olan değişimeler, yatma ve baş aşağı olma hali, siyah ırk, genetik nedenler, miyopi, gorme sinir başı hassasiyeti acık acılı glokom icin onemli risk faktorleridir. Tedavide amac hastalığın ilerlemesini durdurmaktır. Yeterli doz ilac alınmasına rağmen goz ici basıncı kontrol altına alınamayan olgulara lazer tedavisi veya glokom ameliyatı uygulanır.
Normal Basınclı Glokom: Normal goz ici basıncı olmasına rağmen gorme siniri ve gor alanı hasarı mevcuttur. Goz ici basıncı normal olduğu halde glokomatoz hasarın nedeni gorme sinirini besleyen damarların rahatsızlığıdır. Sistemik hipertansiyonlu hastalarda gece kan akışındaki azalmaya bağlı olarak gorme sinirinde hasar ortaya cıkar. Tedavide amac goz ici basıncını %30 azaltmaktadır. Tedavide kullanılan ilaclar goz ici basıncını duşurme etkisi yanında optik sinirde kan akımını arttıran ilaclar arasından secilmelidir.
Acı Kapanması Glokomu: Ailesel gecişi mevcuttur. Sıklıkla Asyalılarda ve hipermetroplarda gorulur. Siyah ırkta daha az sıklıkta gorulur. Karanlıkta uzun sureli televizyon izlenmesi, yuzustu yatma, ilac ve strese bağlı goz bebeğinde genişleme acıda kapanmaya neden olarak glokom krizi oluşturur. Başlangıcta zaman zaman olan bu durum zamanla kalıcı hale gelebilir. Tekrarlayan ataklara bağlı olarak goz bebeğinde kalıcı hasar ve/veya katarakt oluşabilir. Acı kapanması glokumu şiddetli baş ağrısı, bulantı ve kusma, gorme azalması, kızarık goz, korneada sıvı toplanması gibi bulgulara neden olur. İlac tedavisiyle goz ici basınc acil olarak duşurulmelidir. Goz ici basıncı kontrol altına alındıktan sonra lazer ile iki taraflı iriste acıklık oluşturulur (iridektomi). Korneanın bulanık olduğu ve goz ici basıncının yeterli miktarda duşurulemediği durumlarda ameliyat onerilir.
Pigmente Glokom: Sıklıkla erkeklerde, miyoplarda ve 20’li yaşlarda gorulur. Bu hastalarda iris lense yakın olduğu icin hareket sırasında iristeki pigmentler serbestleşerek lens uzerine ve kornea arka yuzeyine yapışır. İleri donemlerde goz tansiyonu artabileceği icin hastaların periyodik takibi yapılmalıdır.
Eksfolyasyon Glokomu: İleri yaşlarda kepeksi materyal lens yuzeyi, iris yuzeyi ve sinir tabakasının uc noktalarında birikir. Bu materyallerin acıyı tıkaması sonucu glokom ortaya cıkabilir. Glokom ortaya cıktığı zaman hızlı şekilde tedavi edilmelidir. Aksi taktirde gorme alanı ve gorme sinir hasarı hızlı ve şiddetli gelişir.
Neovaskuler Glokom: Retinanın damar hastalıklarına bağlı olarak sinir tabakasından salınan bazı maddeler acıda anormal damar oluşumuna sebep olur. Oluşan bu anormal damarlar acıyı tıkayarak goz ici basıncının artmasına neden olur. Bu hastalar tedaviye direnclidir. Tedavide ozellikle goz bebeğini kuculten ilaclardan kacınılmalı. Goz tansiyonu ameliyatı ile oluşturulan acıklık bu hastalarda sıklıkla kapanır. Bu yuzden klasik cerrahiye cevap vermeyen olgulara bir ucu on kamarada diğer ucu konjiktiva altındaki hazneyle bağlantılı olan eksplantlar yerleştirilir.
Konjenital Glokom: Bu hastalarda acı doğuşta mevcut olan bir zarla kaplıdır. Erkek cocukların da ve sıklıkla iki taraflı gorulur. 3 yaşından once ortaya cıkan goz tansiyonu goz kuresinde buyumeye neden olur. Işıktan rahatsız olma, sulanma sıklıkla karşılaşılan bulgulardır. Gozde sulanmaya neden olan ve konjenital glokomun ayırıcı tanısında duşunulmesi gereken diğer bir rahatsızlık da konjenital gozyaşı kanal tıkanıklığıdır. Tedavisi farklı olan bu iki rahatsızlık kesinlikle birbirinden ayrılmalıdır. Konjenital glokomun kesin tedavisi cerrahidir.
TEDAVİ
İlac Tedavisi: Glokoma ilk aşamada tek damla tedavisiyle başlanılır. Glokom tedavisinde kullanılan damlalar doktor onerisi olmadan değiştirilmemelidir. Maksimum damla kullanılmasına rağmen goz ici basıncı kontrol altına alınamıyorsa haplara gecilir. Hapların sistemik yan etkileri olduğu icin hap kullanılmaya başlanan hastalarda mumkun olan en kısa surede goz tansiyonu ameliyatı onerilmelidir.
Lazer Tedavisi
Lazer İridotomi: Acı kapanması glokomunda iriste acıklık oluşturularak goz ici sıvısının lensle iris dokusu arasında birikmesi engellenerek goz tansiyonu krizinin oluşmasına engel olunur. Lazer uygulamasından sonra yetmezliğin en onemli nedenleri yeterli acıklığın oluşmamış olması ve/veya acıklığın tekrar kapanmasıdır. Uygulama sonrası iriste kanama, goz ici basıncta artma, katarakt, retinal yanık, korneal yaralanmalar gorulebilecek yan etkilerdir.
Lazer İridoplasti: İris koku ile acı arasında oluşan cıkıntıyı duzelterek etkili olur.
Lazer trabekuloplasti: Lazer aracılığıyla trabekuler ağ uzerinde delikler oluşturularak goz ici sıvısının dışarı akışı kolaylaştırılır. İkinci bir seans lazer tedavisine ihtiyac duyulabilir. Bazen tek başına goz ici basıncını yeteri kadar duşurmeye yetmeyebilir, bu durumda kullanılan ilac sayısını azaltmak icin uygulanabilir.
Cerrahi Tedavi: Gozun renkli kısmıyla beyazının birleştiği bolgeden konjiktival zar acılır. Altındaki skleradan 3-4 mm boyutlarında parca kaldırılır. Alttaki trabekuler ağın bir kısmı cıkartılır. İris dokusundan bir kısım cıkartılarak goz ici sıvısının dışa akışı kolaylaştırılır. Goz tansiyon ameliyatıyla gormeyi arttırmak icin yapılmaz. Ancak gorme alanında bir miktar duzelme olur.
Trabekulektomiye ait sorunlar nelerdir?
Kanama
Konjiktivada delinme
Katarakt
Vitreus kaybı
On kamara daralması
On kamarada reaksiyon
Goz ici basıncının duşuk seyretmesi
Yara yerinin aşırı sızdırması
Gec donem yara yeri kapanması

[h=2]Bursa Goz Doktoru uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]