Cocuklarda utangaclık
UTANGACLIK
TANIM:
Cocuklar iki doğal utangaclık devresi gecirirler, (18-26 haftadan sonra ve 2 yaşına doğru) cocuğunuz bu doğal devreleri gecirmiş olmasına rağmen henuz utangaclığını uzerinden atamamış ise bu durum uyum problemi olarak duşunulebilir.
Cocuğunuz duşunce ve duygularını acıkca dile getirmiyor ve haklarının ihlal edilmesine izin veriyorsa girişken değil pasif olarak adlandırılır. Utangac davranışlar coğunlukla sinirli ya da gereksiz bir guluş, goz kontağı kurmaktan kacınma ile birlikte gorulur.


NEDENLER:
· Araştırmalar cocuklardaki utangaclığın, zayıf benlik kavramı, başarısızlık duyguları ve olumsuz ic konuşmalarla sıkı bir ilişkisi olduğunu gostermektedir.
· Cocuklar girişkenlikte dahil olmak uzere diğer toplumsal becerileri cevrelerindeki insanlardan oğrenirler, dolayısıyla ana-babanın davranışları bu konuda da belirleyicidir.
· Cocukların erken yaşlardan itibaren kısıtlı sosyal yaşantı gecirmeleri,
· Ana babanın cocuklarının utangaclığını olumlu yada olumsuz bir tutum olarak algılamaları,
· Anne babanın cocuğun kişilik ozelliklerini değiştirmeye cabalamaları ve sevgilerini bu iş icin kullanmaları,
· Cocuklarda bağımlı, urkek ve ozguveni olmayan davranış kalıpları geliştiren aşırı koruyucu ana baba tutumları,
· Cocuğun kardeşi yada başka cocuklarla karşılaştırılması,
· Cocuğun başkalarının yanında sık sık utandırılması veya kucuk duşurulmesi,
· Cocuğun kişilik ozellikleri, toplumsal ilişkilerdeki durumu,
· Okuldaki başarısızlığı,
· Cocuklar bazen yaşıtlarıyla nasıl arkadaş olabileceklerini bilmedikleri icin, bazen de bu beceriyi bildikleri fakat kullandıklarında neler olacağını kestiremedikleri icin utangac olabilirler.


BELİRTİLER:
Okulda · Her zaman eziliyor yada istemediği halde başkalarının isteklerine boyun eğiyorsa,
· Yapmadığı bir şey yuzunden başı derde girdiğinde bu konuda konuşmak istemiyorsa,
· Oğretmenle yada arkadaşlarıyla konuşurken goz kontağı kurmuyorsa,
· Sınıfta soru sormuyorsa, gonullu olarak cevap vermiyor ya da yardım onermiyorsa,
· Sınıf oyunları yada grup calışmalarında karın yada baş ağrısı gibi fiziksel
rahatsızlıklardan yakınıyorsa,
· Surekli olarak bireysel calışmayı tercih ediyorsa,
· Okul dışı sosyal etkinliklere hic katılmıyor ve toplumsal ilişkilerde hic rahat değilse,
· Oğretmen cağırdığında aşırı kaygılanıyor, yuzu kıpkırmızı oluyorsa
· Liderlik rolu alma konusunda surekli direnc gosteriyorsa,
· Girişken bir cocukken surekli yalnız kalmak istemeye başlamışsa.
Okul Dışında · Arkadaş toplantıları ve diğer sosyal etkinliklerde genellikle rahat değilse ve kendini baskı altında hissediyorsa,
· Başkaları ile birlikte iken konuşacak uygun konuları bulmakta gucluk cekiyorsa,
· Yeni girdiği bir ortamda utangaclığını kırmak uzun zaman alıyorsa,
· Tanımadığı kişilerle konuşmak guc geliyor, yeni tanıştığı insanlara doğal davranamıyorsa,
· Yetkili bir kişi ile konuşurken isteği yada itirazını belirtmekte zorlanıyorsa,
· Sosyal yeterliliği konusunda kuşkuları varsa,
· Karşı cinsten kişilerle birlikte iken daha utangac oluyorsa,
· Başkalarının yanında hata yapmaktan cekiniyorsa,
· Birilerinden bir şey odunc isterken yada odunc verdiği şeyi geri isterken zorlanıyorsa,
· Topluluk onunde konuşmakta gucluk cekiyorsa,
· Başkalarına duygularını acmakta gucluk cekiyorsa sorunun varlığından şuphe edilebilir.


ONERİLER:
· Utangaclığın ne kadar devam edeceği, cocuğa gosterilen tutuma bağlıdır. Onu rahat bırakarak, yavaş yavaş dengesini bulmasına fırsat verilebilir.
· Utangaclığını azaltmak icin, bu davranışına ilişkin yorum yapmak veya tepkide bulunmak cocuğu her gun biraz daha sıkılgan yapabilir ve cocukta, gozden duşme ve sevgiyi kaybetme korkusu oluşturabilir.
· Cocuğu hatalı davranışları karşısında ayıplayarak utandırmak, ozelliklede başkalarının yanında bunu yapmak utangaclığı daha da arttıracağı icin bu konuda cok dikkatli olunmalıdır.
· Konuşması veya yaşıtlarıyla oynaması konusunda ısrar etmeyin. İstediğini ve hoşlandığı bir şeyi yapma konusunda serbest bırakmak cocuğu rahatlatır.
· Cocuğunuz kendisini korkutan, sizin bilmediğiniz olaylarla karşılaşmış ve bunun sonucunda da cekingen bir tavır almış olabilir. Ona karşı sabırlı ve cesaret verici bir tutum almalısınız.
· Onun sıkılgan, neşesiz ve utangac oluşuna uzulmeden kararlı ve soğukkanlı olarak ona daha fazla yardımcı olabilirsiniz.
· Diğer cocuklarla sizden ayrı olarak oynaması ve arkadaşlık kurması iyi sonuclar verecektir
· Onu herhangi bir iş karşısında cesaretlendirmek icin elinizden geleni yapın ama onu ikna etmekte aşırıya kacmamaya ozen gosterin.
· Ona sevginizin surekliliğini gostermek icin oyunlarına katılmaya calışın. Boylece sevginize ve surekliliğine inanacaktır.
· Canı sıkıldığı icin bir takım hoşa gitmeyen davranışlarda bulunuyorsa, cocukla oynamak, konuşmak, dikkatini başka bir şeye cekmek iyi sonuclar verecektir.
· Onu sık sık sevdiğiniz dostlarınızın ziyaretlerine goturmek, onun gunden gune insan icine cıkmaya alışmasına ve yabancılara duyduğu urkekliğin azalmasına yardımcı olabilir.
· Yapmak istediği şeylerin listesini beraber yapın; orneğin bir arkadaşıyla oynamak ya da ev odevini belli bir arkadaşıyla yapmak gibi arkadaşını oyuna nasıl davet edeceğini ya da birlikte calışmayı nasıl teklif edeceğini birlikte oynayarak canlandırıp, karşı tarafın verebileceği cevapları birlikte gozden gecirebilirsiniz.
· Topluluk onunde hissettiği kaygı duzeyini azaltabilmek amacıyla sınıfta yapacağı sozlu sunusunu rahatca anlatana kadar once size sunması rahatlatıcı olabilir.
· Once cok buyuk bir grup yerine bir arkadaşıyla grup calışması yapmasını ayarlayın. Bu kişiyle toplumsal bir ilişki kurmanın faydasını yaşayacaktır.
· Ozellikle iyi olduğu becerilerde başka bir cocuğa yardımcı olması icin oğretmeniyle goruşun. İyi bildiği bir konuyu başkasına anlatabilecek bir konumda olmak, başkalarıyla konuşma becerisini arttıracaktır.
· Tahtayı silme, bitkileri sulama, panoya resim yerleştirme gibi sınıf ici sorumluluklar verilmesi kendini ortama ait ve işe yarar hissetmesini sağlayacaktır.
· Kendini bilgili hissettiği bir konuda oğretmen tarafından sınıfta soru sorulması, cevaplarsa sınıf onunde takdir ve tebrik edilmesi kendine guven duymasına yardımcı olur.
· Aşırı utangac bir cocuk icin okul rehber oğretmeni ile işbirliğine gidilmesi zorunludur. Bu aşamada her gun birkac dakika gercek yaşamında yapmakta zorlandığı şeyleri yapabildiğini hayal etmesi oğretilir. Orneğin; Bir grupta konuşmak, gulmek, soru sormak, sınıfın onunde bir odevi anlatabilmek, hic caba harcamadan soruları cevaplamak, dikkatleri uzerinde tutmak, acık ve net bir şekilde konuşmak icerikli hayaller kurması sağlanabilir.

[h=2]Ankara Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]