İdeal Bir İstihbarat Personelinde Bulunması Gereken Ozellikler


Bu makalede ikili bir yaşantısı olan ve farklı yerlerde farklı kimlikler taşımak zorunda olan istihbarat personelinin kendi gercek kimliklerinin bundan nasıl etkilendiği, bir catışma yaşayıp yaşamadıkları ve bu mesleğin meydana getirdiği alt kulturun sosyolojik ve psikolojik boyutu ele alınıp incelenecektir. Ulkemizde bilimsel calışmalar maalesef tahdit edilmiş alanlarda yapılmaktadır. Hal boyle olunca “Guvenlik” ve “İstihbarat” konuları Universitelerde ve Bilimsel Araştırma Merkezlerinde doğrudan bir isimlendirme ile akademik calışmalar kapsamına dÂhil edilememiştir. Bunun tabii sonucu olarak bu konuya ilişkin yayınlar ya yetersiz kalmış ya da bilimsel olarak analiz edilemeyen ve tartışılamayan basmakalıp duşunceler toplumda yer tutmuştur. Bu noktada polisiye alanda olduğu gibi istihbarat alanında da anı niteliğindeki eserler ve bazı gazetecilerin yapıtları haricinde yazılmış bilimsel nitelikli eserlerin azlığı dikkatleri cekmektedir. Dokunulmaz alanlardan birini teşkil eden istihbaratın, universitelerde master programı haline getirilerek, kamuoyu onunde tartışılmaya acıldığını gormek ulkemiz adına sevindirici bir gelişme olacaktır.

İngiliz gazeteci Charles Wighton istihbaratı; “dunyanın en eski ikinci mesleği” olarak değerlendirmektedir.[1] Elbette gecmişten gunumuze kadar yontemler ve araclar tamamıyla değişmiştir. Ama değişmeyen tek şey istihbaratın son aşamada bir beyin tarafından değerlendirilerek sonuc cıkartılması ve alınacak bir karara temel teşkil etmesidir. Bu noktada istihbaratta en onemli unsurun insan kaynağı olduğunu soyleyebiliriz. Sonucta bilgiye ulaşan sentezleyen ve anlamlı sonuclar cıkartan insan gucudur. İhtirasları, kıskanclıkları, zaafları ve zayıflıkları ile insan… Makine gibi kontrol edemezsiniz. Bu kadar onemli bilgiyi bir gun kendisi icin kullanmayacağını kim garanti edebilir?

İstihbarat hizmetlerindeki başarının iyi bir organizasyona sahip olması kadar, bu organizasyonu yuruten elemanlarının kalitesi ile de doğru orantılıdır. İstihbarat gibi onem arz eden ve idarecilerin kararlarını etkileyen ve yonlendiren sağlıklı karar alınmasında onemli rol oynayacak bir faaliyetin sağlıklı yurutulmesi icin iyi eğitilmiş personele ihtiyac vardır. Bu nedenle istihbarat birimleri eleman temininde daha secici davranmak durumunda oldukları gibi surekli eğitim ile mevcut gelişmelerin uzağında kalmamaları icin gerekli eğitim calışmalarını da yaptırmak zorundadırlar.[2] Kendilerine ait ozeli, ulkeye ait genelin arkasına atmayı iclerine sindirebilmiş kişilerin zaman zaman bu onemli goreve talip olmaları ulke icin cok buyuk talihsizlik olacaktır. Şoyle ki gelecekteki hedefleri kendisine iyi anlatılamamış ya da bu ortak geleceğin vazgecilmez bir parcası olacağı duşuncesi ile buluşması sağlanamamış kişilerin icini bugunu koparabilmenin paniği kaplayacak, toplumsal tasalar yerine gundelik bireysel guc ve cıkar catışmaları egemenliğini kurarak, devletin bolunmez butunluğu suratle deformasyona uğrayacaktır.. Bu mesleğin sadece ulusa hizmet yolunda ve her turlu “kişisel olanak ve ikbal beklentilerinin” cok uzerinde bir uğraş olduğunun istihbaratcılar tarafından bu goreve dahil olacak kişilere net olarak algılatılması gerekir.

İstihbarat elemanlarının secilmesi, eğitilmesi ve gerektiğinde ozel gorevler icin calıştırılması maksimum gizliliği gerekli kılmaktadır. Bu tur gorevlerde maksimum fayda sağlamanın en tabii yolu hic şuphesiz sosyal cevresinde tanınmayan, hatta polis olduğu bilinmeyen kişilerin bu gorevler icin kullanılmasıdır. Ancak Aytekin GELERİ’ye gore bunun etkin bir şekilde uygulamaya gecirilmesi ulkemizde cok zordur. Cunku polis olarak herkesin, yasal zorunluluk gereği Polis Meslek Yuksek okullarında veya Guvenlik Bilimleri Fakultesinde belirli bir sure eğitim gormesi şarttır. Bu surec icerisinde herkes aile, sosyal ve iş cevresinde polis olarak tanınmaktadır. Bu durumda bir polis gorevlisinin meslek yaşantısının belirli bir doneminde, yuksek gizlilik icerisinde, istihbarat ve gizli gorevli olarak calıştırılması oldukca risklidir. İstihbarat faaliyetlerinde resmi gorevlinin orgutlu sucların icine gizlice sızması suretiyle yurutulen soruşturma yontemi yasal ve pratik bazı zorluklar nedeniyle uygulamada pek başvurulan bir yontem değildir. Gizli gorevlinin orgut elemanları tarafından tespit edilmesi ve ortaya cıkarılması guvenlik birimleri adına calışan bilgi kaynağının tespit edilmesinden daha kolaydır. Boyle bir durum yurutulen operasyonun başarısızlıkla sonuclanmasına ve personelin guvenliğinin tehlikeye atılmasına da yol acabilir.’[3]. peki bu durumda istihbarat personeli ne yapılmalıdır? ideal bir istihbarat personeli bu durumda bilgi kaynaklarının temininde cok secici davranmalıdır. Kural olarak bilgi kaynağı belirli bir menfaat karşılığında polis adına bilgi toplama faaliyetinde bulunan kişidir. “Bilgi kaynakları ceza adalet sistemi icin cok onemli kişiledir. Bu onem onların cok iyi birer insan olmaları anlamında değil, bu kişilerin sucla mucadelede sağladıkları bilginin onemli ve değerli oluşundan dolayıdır.”[4]

Devlete, guvenlik kuvvetlerine olan sevgi ve saygısı nedeniyle cok onemli sayılabilecek bilgilerle ortaya cıkan bir bilgi kaynağına sıradan para icin calışan duşuk karakterli bir bilgi kaynağı muamelesi yapmak ne kadar hatalı ise aynı şekilde sadece para icin bu işi yapan birine gereğinden fazla onem vermek, devlet, millet, hak ve adalet hislerine hitap eden bir anlayışla o kişiye yaklaşmak da o derece hatalı bir yontem olduğu unutulmamalıdır.[5]

Bu nedenle profesyonel bir istihbarat elemanı;


1 Bilgi kaynağını başka yollardan bilgi edinmenin cok zor ve tehlikeli olduğu durumlarda kullanması gerektiğini gayet iyi bilir.

2 Bilgi kaynağının cift taraflı calaşıyor olabileceği ihtimalini her daim goz onunde bulundurur.

3 Bilgi kaynağının soruşturmanın seyrini farklı zeminlere cekmek icin yalan soyleyebileceğini her daim goz onunde bulundurur.

4 Bilgi kaynağına asla gerektiğinden fazla guvenilmemesi gerektiğini bilir ve onun vasıtasıyla gelen bilgilerin bir şekilde teyit edilmesi icin gerekli calışmaları yapar.

İyi bireyler yetiştiremeyen toplumların, yeterli sayıda iyi istihbaratcılara sahip olma şansı da yoktur. Asli gorevi dışında kullanılmaya başlanan istihbarat orgutleri, toplumda guvenilirliklerini kaybetmeye başlarlar. Ozellikle İstihbarat orgutleri icinde politikacılara yaranmak icin bilgi taşımaya meraklı ve eğilimli insanlar hemen elimine edilmelidir.

Değişik kimliklerle faaliyet gosterme hemen hemen tum guvenlik orgutlerinde rastlanan bir uygulamadır. Takip ve izleme yapan tum istihbaratcılar hedef kişileri daha rahat izleyebilmek icin zaman zaman de-maske olurlar, yani kılık değiştirirler. Universite yıllarının değişmeyen sohbet konuları arasında „sivil polis veya MİT’ci simitci“ ozel bir yere sahipti. 1960’ların başında hız kazanan oğrenci eylemlerine karşı kimi zaman devletin govde gosterisi kimi zaman da basit bir istihbarat yonetimi olarak kullanılan ’simitcilik‘, sahadan istihbarat toplamanın onemli bir ayağı oldu. Yıllardır bir dizi tartışmaya da sebep olan ’simitcilik‘ kamuflajı bugune kadar devletin resmî gorevlileri tarafından ne doğrulandı ne de yalanlandı Ancak gectiğimiz aylarda ilk kez bir istihbarat gorevlisi ’simit‘ olayını doğrulayan bir kitap yayımladı. Emekli MİT gorevlisi Yılmaz Tekin, gorevi sırasında yaşadıklarını mizahi bir dille anlatan „Simitci mi? MİT’ci mi?“ kitabında bu tartışmalara acıklık getirdi. Millî İstihbarat Teşkilatı’nda (MİT) 24 yıl calışan gorev yapan Yılmaz Tekin, gorev icabı birkac kez simitci olduğunu itiraf ediyor. Unlu bir kacakcıyı izlemek icin simitci kılığına giren Tekin, istihbarat terminolojisinde ‚de-maske‘ faaliyeti olarak tanımlanan kimlik gizlemenin yollarından biri olarak değerlendirdiği simitciliğin zor olduğunu dile getiriyor. Gizli faaliyetler yuruten bir orgutte hizmet ustlenecek kişi olağan yaşamının dışında bir hareketin icinde olacağından cift kişilik sahibi olması gerekir belki de bircok kişi icin cok ayıp, hakaret edici ve istenmeyen şekil ve roller ile sokağa cıkma durumunda olan istihbarat personeli bu ornekten de anlaşılacağı uzere kendisine hizmetin gereğine uygun olarak bir maske hazırlanmalıdır. Bu maske kişinin doğumundan başlayarak halen bulunduğu hali ve geleceğini kapsayan ve araştırıldığında ise doğrusunun kanıtlanması mumkun olmayacak şekilde duzenlenmiş bir yalanlar dizisidir.

“Unlu duşunur ve matematikci Descartes, zihnin yetkinliği icin geniş ve iyi anımsayan bir bellek, cabuk ve kolay kavrayan bir duşunce acık ve seckin bir hayal gucunun başarı icin ve yeter koşulları oluşturacağını ileri surmuştur”.[6] Her olayı kendi şartları icinde değerlendirecek olursak cizilen bu şablonun bazen istihbaratcıları başarıya goturme konusunda yetersiz kalabileceğini soyleyebiliriz. Şoyle ki İyi bir istihbaratcı gorevi boyunca, neticede ciddi bir sonuc alacağına dair herhangi bir garanti olmamasına rağmen, yeri geldiğinde saatler hatta gunlerce tek başına olma ve bekleme konusunda kendini teskin eden kişidir. Operasyon sonunda hicbir şeyin elde edilememesinin, butun cabaların boşa gitmesinin de bazen mumkun olabileceğini gayet iyi bilir. Elbette incelediği temel konuyla ilgili temel bilgileri ve gelişmeleri bilen bu zemin uzerinde, gozlemlerinden de yararlanarak analizler gercekleştiren, sentez ve cozumlere ulaşan bir istihbaratcının başarılı olamaması gibi bir durum soz konusu olamaz. İncelenen konunun butun parametreleri ve etkenleri goz onune alınmalı bunların aralarında ki cok boyutlu etkileşim iyice etut edilmeli ve model; aranılan cozumu bulunması istenilen temel değişken kabul eden bir anlayış ile oluşturulmalıdır. Bu aşamaya kadar cok onemli gayretler sarf edilmiş olabilir ama bu hicbir zaman elde edilen sonucların sorunun gercek cozumu olması gerektiğini kanıtlamaz.

Ait olduğu butunden itina ile koparılmış kısmı ve cercevelenmiş doğrular eğer butunu tasvir etme iddiasındalar ise pekÂl yanıltıcı olabilirler. Bu gercekliği cok iyi kanıksamış olan iyi bir istihbaratcı hakikatin kendisinden başka hicbir şeye peşinen iltifat beslemez. Biz zamirinin butun esirgeyici ruşvetlerine rağmen grup ve zumre dayanışmasına değil ferdiyetin yakıcı ama şerefli sorumluluğunu ustlenmeyi tercih eder. Biz demeden evvel ben demenin gerekliliğine inanır. Aynı zamanda iskeletinin de kuvvetli bir şahsiyetin ağırlığını taşıyacak olcude sağlam ve metin olması da şarttır.bilgi hamalı değildir istihbaratcı “Her gorevli sadece kendi gorev alanına giren konulara vakıf olabilir ve başkalarının gorevi ile ilgili olarak bilgilendirilemez Buradaki amac istihbarat personeline olan guvensizlik değil herkesin taşıyabileceği kadar bilgi sahibi olmasını sağlamaktır. İstihbaratcı (4H): Her şey+herkes+her yer+her zaman konularına azami derecede ozen gostermelidir

İstihbarat personelinde mutlaka bazı ozellikler aranmalıdır zira “ İstihbaratcılığın belli bir zek duzeyi gerektirdiği muhakkaktır cunku istihbaratcılık aynı zamanda bir yanıltma faaliyetidir dolayısıyla bir akıl oyunudur ve istihbarat butun yanıltmaların cok ciddi yapıldığı bir kuresel zek yarışıdır”[7]. İzlenen kişinin izlendiğini bilmemesi hatta boyle bir sezgiye kapılmaması işin olağan gereğidir. Onun icin izleyicilerin izlenenin yapacağı hareketleri onceden takip edip ona gore harekÂt etmesi gerekir. Diğer bir anlatımla izleyicilerin akıllı ve zeki oldukları kadar kuvvetli bir onsezi sahibi olmaları da lazımdır. Bazı durumlarda ise bunun tam tersi metotlara başvurulabilir, hedef şahsın izlendiğini bilmesi veya hissetmesi onun eskisi gibi hareket etmesini engelleyecektir İyi bir istihbarat personeli hedefini tedirgin ederek onun hata yapmasını kolaylaştırır. Şoyle ki takip altında tutulan hedefin kendisi hakkında yurutulen operasyonun farkında olması ve bunu hissetmesi hedef şahsı sinirlendirecek ve eskisi gibi akılcı davranmasını engelleyecektir. boyle bir ruh yapısı altında bulunan hedefin hata yapması da kolaylaşacak ve boylece polisin yurutulen soruşturma ile ilgili olarak ihtiyac duyulan bilgi ve belgelere de ulaşma yolu da acılmış olur

İdeal Bir İstihbarat Personelinde Bulunması Gereken Temel Vasıflar


●Muhatabı konuşurken asla başka şeye odaklanmaz.

●Aşırı ilgili gorunmez, aksi takdirde kendisine soru sorulacağını gayet iyi bilir.

●Celişkili cevaplar asla vermez.
●Bulunduğu cevrenin ozelliklerini gayet iyi bilir ve lehcesini cevreye gore uyarlar.
●Lehce farkını cozemediği durumlarda İstanbul Turkcesini kullanması gerektiğini gayet iyi bilir.
●Beden dilini iyi kullanır, muhatabı sozlerinden cok hareketlerine odaklandığında otokontrolunu kullanarak hareketlerini sınırlamasını gayet iyi bilir.
●İyi bir analist ve iletişim uzmanı olması gerektiğini gayet iyi bilir.
●Konuşurken belli periyotlarla cevresini izler, sıra dışı olan hareketleri hafızana işler
●Bir mekÂnda bulunuyorsa oradaki her turlu uyumsuzluğu izler, lokantada yemek yemeyen ama uzun suredir orada oturan muşteriye şupheyle bakmasını gayet iyi bilir.
●Muhatabının kendisini yonlendirmesine asla musaade etmez.

●Kendisiyle ilgili bilgi vermesi gerektiğinde maske hikÂyeler kullanır, hikÂyelerinin tutarlı olmasını her zaman goz onunde bulundur.
●Olabildiğince az maske hikaye kullanır, Cunku her maske hikaye, devam ettirmesi gereken bir yalandır, konu uzadıkca daha fazla yalan soylemek zorunda kalacağını gayet iyi bilir
●Muhatabının guvenini kazandığını duşunduğu an daha ileri gitmez.
●Bir goruşmenin en onemli anı son dakikalarıdır, yaptığı tum iyi işleri tek bir sozle alt ust edebileceğini ve son dakikaya kadar tutarlı davranması gerektiğini gayet iyi bilir.
●Eğer muhatabıyla yeniden goruşme amacında değilse ikinci bir goruşme gereğini yaratacak durumlardan kacınır.
●Giyim tarzı, burunduğu kimlik ve karakterle asla tezat yaratmaz.
●Arabasında ya da cantasında daima gozluk taşıması gerektiğini gayet iyi bilir.
●Bağlı olduğu kurumun akredite listesinde kayıtlı olmayan hicbir telefon numarasını kendisine ulaşabilmesi icin muhatabına vermez.
●Goruştuğu insana ait bir telefon numarası ya da adresi mutlak suretle oğrenir.
●Karşılıklı goruşmelerde siyasi akımlar ya da uzantıları uzerine fazla konuşmaz.
●Karşılıklı goruşmelerde Yakın tarih uzerine fazla konuşmaz, konuyu tarihi olaylarla ornekleyerek ortak değerlerde uzlaşma eğilimi yaratmasını gayet iyi bilir.
●Muhatabını asla geri cevirmemesi gerektiğini gayet iyi bilir.
●Konuşmalardaki ses tonunu ortama ve konuşulan konuya gore kontrol eder, ses tonunun baskın rolunun ikna uzerinde etkisini bilir.
●Yemek davetlerinde kendisine onerilen yemeği yememesi gerektiğini gayet iyi bilir.
●Halka acık mekÂnlar da muhatabıyla goruşme yapmaz, karşılıklı oturabileceği bir mekÂn belirler.
●Bir mekÂna girdiğinde giriş kapısının dışında alternatif bir cıkışın olup olmadığına dikkat eder.
●Şehir dışında sakin bir noktada buluşma ayarlandıysa mekÂna girerken dışarıdaki aracların tiplerine dikkat eder uyumsuzlukları ve plakaları hafızana işler.
●MekÂndaki kişileri hem yuz hem de fiziksel olarak inceler, o kişilerden her birisinin kendisi icin ayrı bir tehdit olabileceğini gayet iyi bilir.
●Muhatabıyla Goruşme esnasında telefonu calarsa arayan kişiyle asla konuşması gereken şeyi konuşmaz, alakasız konulardan bahsedip goruşmeyi geciştir.
●Futbol konuşulduğunda mutlak suretle Fenerbahceli olur, Cunku uzerine en fazla yorum yapılan takımın Fenerbahce olduğunu gayet iyi bilir.
●Muhatabının kendisinin kullandığı araca binmesi gerektiğinde aracın ruhsatını mutlak suretle gozle gorulmeyecek bir yerde saklar
●Aracında kaset, CD ya da şahsına ait evrak ya da eşya bulundurmaz.
●Aracını gerektiğinde hızlı kullanmaktan cekinmez.
●Trafik de sinirlenmez, olağan dışı durumlarda tepkisini yanındaki kişilerle paylaşır.
●Gece yemeklerinde alkol almaması gerektiğini gayet iyi bilir.
●Alkol alması gerektiğinde kendi limitini bildiğini ve aşamayacağını kibarca belirtir.
●Yemek esnasında baş donmesi, terleme, dil surcmesi gibi sıra dışı belirtileri olduğu vakit cep telefonunun alarmını zil sesine alır 3 dakika sonrasına kurar ve calınca sanki biri arıyormuş gibi davranır, konuşma sonunda bir yakınının vefat ettiğini ya da rahatsızlandığını soyleyerek izin ister, kendisine eşlik edilmesine asla izin vermez.
●Buluşulan mekÂndan ayrıldıktan sonra en yakın sağlık kuruluşuna ulaşması gerekebileceğini asla unutmaz.
●Goruşmelerde zikredilen isimleri ya da numaraları unutmaması icin bu isim ve numaraları cep telefonuna anlaşılır bicimde kaydeder.
●Ucuncu şahıslar yanı başında ise asla konuşma imkÂnı vermez, ilk sozu kendisi soyler ve karşısındakiyle konuşmak istemediğini daha ilk sozunle ima etmesini bilir.
●Uzun goruşme ve mulakatlarda en cok konuşan asla kendisi olmaz.
●Başarısız olacağını anladığı durumlarda sınırları zorlamaz, bunun kendisini hataya sevk edeceğini gayet iyi bilir.
●Başarısızlıklarının bireysel calışmalarda dahi tum bir gruba mal olacağını gayet iyi bilir.
●Amirlerine olumlu ya da olumsuz gelişmeleri aktarırken konular icinde secici olmaz bu secimi ya da değerlendirmeyi yapmak amirlerinin takdiri olduğunu gayet iyi bilir.
●Var oluş amacının kutsal değerlere dayandığı gerceğini her an hatırlar.
●Fevri davranışlarının grup ya da gruplarca telafi edilmesine sebep olmaz, tek kişilik yaşar tek kişilik iş gorur

Sonuc


İyi bireyler yetiştiremeyen toplumların, yeterli sayıda iyi istihbaratcılara sahip olma şansı da yoktur.. Kendilerine ait ozeli, ulkeye ait genelin arkasına atmayı iclerine sindirebilmiş kişilerin zaman zaman bu onemli goreve talip olmaları ulke icin cok buyuk talihsizlik olacaktır. Şoyle ki gelecekteki hedefleri kendisine iyi anlatılamamış ya da bu ortak geleceğin vazgecilmez bir parcası olacağı duşuncesi ile buluşması sağlanamamış kişilerin icini bugunu koparabilmenin paniği kaplayacak, toplumsal tasalar yerine gundelik bireysel guc ve cıkar catışmaları egemenliğini kurarak, devletin bolunmez butunluğu suratle deformasyona uğrayacaktır.. Bu mesleğin sadece ulusa hizmet yolunda ve her turlu “kişisel olanak ve ikbal beklentilerinin” cok uzerinde bir uğraş olduğunun istihbaratcılar tarafından bu goreve dahil olacak kişilere net olarak algılatılması gerekir.Bu acıdan bakıldığında cok tehlikeli donem ve olaylar icerisinde bulunan, kendi asıl kişiliğinin dışında suni ve sahte bir kişiliğe burunen başarılı olmak icin butun gucunu kullanan ve başarısız olma durumunda yaşamını kaybetme riskini her an hisseden bu kişilerin temininde daha secici davranılması izahtan varestedir.


Alıntıdır.

__________________