Cocuklarda spor ve egzersizin buyumeye etkisiSporun buyume ve gelişmeye olan etkilerini ortaya cıkarmak icin cocuklarda bircok calışma yapılmış ve duzenli yapılan sportif aktivitenin cocuğun boyuna ve vucut ağırlığına etkisi araştırılmıştır. Sportif başarı amacıyla spora başlama yaşının giderek duşmesi nedeniyle antreman veya egzersizin kaslar, buyumeyi uyaran hormonlar ve henuz kapanmamış olan buyume plakları uzerindeki etkilerine ilişkin tartışmalar guncelliğini korumaktadır.
Duzenli fiziksel aktivite, spora katılım veya antrenmanın, ulaşılan boy uzunluğu, boy uzama hızının zamanı ve boy uzama hızını etkilediği henuz tam olarak gosterilebilmiş değildir. Ancak yuzme, tenis, basketbol ve kurek gibi spor turleriyle uğraşan cocukların yaşıtlarından daha uzun ve ağır oldukları gozlenmektedir. Bu durum bazı spor turlerinin avantajlı olabileceğini duşundurmektedir. Futbol, yuzme ve kurek gibi spor turlerinde erken olgunlaşma ozellikle erkekler; cimnastik, paten gibi spor turleri ve bale gibi sanat dallarında gec olgunlaşma ozellikle kız cocukları icin avantaj oluşturabilmektedir. Bu nedenle spora bağlı secimler yapılırken antrenmanın olgunlaşma uzerine olan etkilerinin dikkate alınmasında yarar vardır. Uluslararası organizasyonlarda performans yaşının bazı spor turlerinde giderek duştuğu gorulmektedir. Bu durum spora daha erken yaşlarda başlanmasına neden olmaktadır. Kucuk yaşta antrenmana başlamanın olumsuz psikolojik etkileri ile ilgili calışma sayısı azdır. Psikolojik etkilerin yanında fiziksel anlamda da tek yonlu ve ağır antrenmanlar uygulanmadıkca bir sorun olmamaktadır. Uzun sureli dayanıklılık calışmaları hem psikolojik hem de kas, tendon ve eklemlerin tekrarlayan zorlanmalar altında kalmaları nedeniyle uygun olmayabilirler. Cocukların mekanik verimlilikleri iyi olmadığı icin aynı işi yaparken daha cok oksijen tuketir ve daha cabuk yorulurlar. Bu yaşla birlikte gelişme gosterecektir. Yine de antrenmanlar cok uzun tutulmamalı ve sık dinlenme aralıkları verilmelidir. Ayrıca yarışma ortamından cok oyun icerikli calışmalara yer verilerek o sporun temel ozellikleri oğretilmeye calışılmalıdır. Fiziksel gelişim sırasında boyun uzaması kemiklerin epifiz adı verilen buyume plaklarından sağlanmaktadır. Aşırı fiziksel yuk ve buyume plaklarına gelen darbeler, bu bolgelerin erken kapanmasına neden olabilmektedir. Okul cocukluğu doneminde sağlık toplarıyla calışmalar ve zamanla vucut ağırlığıyla yapılan calışmalara da yer verilmesi onerilirken ek ağırlık calışmalarının 15-16 yaşlara kadar ertelenmesi gerekmektedir.
Sporun, cocukların gelişimi uzerinde yarattığı etkiler uzerine bircok araştırma yapılmıştır. Bazı araştırıcalara gore ise, fiziksel aktiviteler organizmada azot tutuluşunu ve protein sentezini arttırmakta, sonuc olarak lateral buyumeyi uyarmaktadır.
Sporsal aktivitelerin kemik gelişimi uzerine etkisi uzerinde yapılan araştırmalar sınırlı stresin kemik buyumesine faydalı olduğu gostermiştir. Hareketsizlik kemik buyumesine zararlı sonuclar verirken, aşırı ve şiddetli stres de kırıklara neden olabilir. Bazı cocuklar icin atma, atlama veya kaldırma kemik dokularda istenmeyen sonuclar yaratırken, diğer cocuklarda durum boyle olmayabilir. Egzersiz kemik genişliğini ve mineralizasyonunu arttırıken, hareketsizlik azaltır. Optimal bir sure ve şiddette yapılan egzersiz kemiklerin epifiz denen buyume ile ilgili kısmına buyumeyi uyarıcı etki yaparken, uzun sureli şiddetli egzersiz buyume uzerine fayda yerine zarar verebilir. Sonuc olarak; bilincli olarak yapılan, belli sureleri aşmayan ve şiddeti cocuğun yaş grubu ile uyumlu olan fiziki egzersizler buyumeyi uyarıcı etki yaparlar.
Bir dokunun hassasiyeti, buyume hızıyla orantılı olarak gelişir. Bu nedenle, cocuklar yetişkinlere oranla fizyolojik yonden doğru olmayan antreman uygulamalarında daha cok yuklenme yaralanmaları tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bu durum ergenlik cağında sıcrama donemindeki cocuklar icin daha da onemlidir cunku ortopedik olarak aşırı yuklenme tehlikesiyle karşı karşıya kalırlar.
Gelişmekte olan organizmaya tek yonlu ve hazırlık yapılmadan yapılacak yuklenmelerde hemen ya da sonra doku harabiyetleri ortaya cıkabilir. Gelişmekte olan cocuklarda omurlara fazla yuklenmekten cekinmek gerekir. Cunku aşırı yuklenmeler, omurgada şekil bozukluklarına ve kemik deformasyonlarına, buyumede duraksamaya ve hareket yeteneğinde azalmaya yol acabilir.
Buyuyen bir cocukta buyume hormonunun cok salgılanması cok uzun boylu olmaya, az salgılanması ise kısa boy ya da cuceliğe neden olur. Erişkin yaşta buyume hormonu fazla salgılanırsa “Akromegali” denen el, ayak, cene ve kafatası kemiklerinin anormal boyutlarda olması ile karakterize bir durum oluşur. Egzersizde, yapılan egzersizin şiddetinin ağırlığına bağlı olarak buyume hormonunda da artış gozlenir. Buyume hormonunda gorulen bu artışın dayanıklılık gerektiren egzersizlerde daha yuksek oluşu, buyume hormonunun serbest yağ asitlerini enerji kaynağı olarak kullanımını arttıran etkiye sahip olmasına bağlanmaktadır. Bu yuzden buyume hormonu daha cok uzun sureli submaksimal şiddette yapılan egzersizde, performansı etkileyen bir hormondur. Bu hormonun anabolik etkilerinden dolayı iskelet ve kaslarda buyume meydana geldiğinden bazı sporcular kas kutlelerini arttırmak icin doping amaclı buyume hormonunu kullanmaktadır. Yorucu bir egzersizden sonra toparlanma doneminde buyume hormonunun normale donmesi ise sporcularda daha hızlı olmaktadır.
Cocukluk doneminde duzenli egzersizin başlıca yararları:
Kilo kontrolu :
Ulkemizde fazla kilolu cocukların oranı erkek cocuklarda %11,6, kızlarda %13,2 kadardır. Bu durum hipertansiyon, zararlı kan yağlarında yukseklik, hipertansiyon, Tip 2 diyabet (Şeker hastalığı), buyume hormonu salgılama bozuklukları ve solunumsal ve ortopedik problemlerle karşılaşma riskini artırmaktadır. Cocuk obezlerin %40'ı, ergenlikte obez olanların da %70'i erişkin yaşlarda da obez olmaktadır. Bu nedenle cocukluk ve ergenlik cağında obezite ile yapılacak mucadele erişkin yaşlardaki sağlık acısından da cok onemli sayılmaktadır.
Psikolojik rahatlama :

Hasta ruhsal olarak kendini daha iyi hisseder, depresyon ve anksiyete semptomlarının azalmasını sağlar.
Kalp ve akciğerlerin kuvvetlenmesi:
Egzersiz duzenli ve bilincli bir şekilde yapıldığında kalp uzerinde kalp kaslarını kuvvetlendirici ve kalbin kontraktilitesini yani kasılabilirliğini arttırıcı etkisi meydana gelmektedir. Kalbin kasılma gucunun artması vucuda ve akciğere pompalanan kanın daha rahat dolaşıma katılmasını sağlayarak ozellikle Tip 1 Diabetes Mellitus (şeker hastalığı) gibi hastalıklarda uzun donem komplikasyonların yani yan tesirlerin oluşmasını zorlaştırır.Mikrovaskuler sistemde meydana gelebilecek hasarların engellenmesi veya ertelenmesi sayesinde ozellikle goz ve bobrek gibi organlarda hastalığın yapabileceği hasar riski azaltılmış olur.
Adolesan donemde yapılan egzersizin başkaca amacları şunlardır:
- Fiziksel egzersiz, sağlık ve kendini iyi hissetme, buyume ve gelişmeyi sağlamak
- Yetişkinlikte aktif yaşam stilini oluşturmak
- Kemik mineral yoğunluğunu arttırmak ve ilerde osteoporoz oluşma riskini azaltmak
- Aşırı kilo veya obezite insidansını ve yetişkinlikte kronik hastalıkların gorulme riskini azaltmak


[h=2]Ankara Cocuk Doktorları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]