Oğrencilerin ceşitli bahanelerle okula gitmek istememesi, okulda huzursuz olması ve bazı hastalık belirtileri gostermesine ‘okul fobisi’ deniyor. Genellikle anneye cok bağımlı bir cocuğun aniden ayrılmasıyla ortaya cıkan bu durum, cocukta mide bulantısı, karın ağrısı ve baş donmesine neden olur.
Bu şikayetler genellikle pazar akşamı yatmadan once ve pazartesi sabahı gorulmektedir. Ebeveynlerin cocuğun bu durumu karşısında endişelenip okula gondermemesi durumunda alışkanlık haline gelerek, tablo pekişebilir.
Okul korkusuna bağlı olarak cocukta uyku problemleri ve alınganlık gorulebilir. Boylelikle cocuk bir sure sonra okula gitme ve odevlerini yapma konusunda umursamaz tavırlar sergileyebilir ve hatta ilerleyen donemde okul fobisi ağırlaşarak depresyona donuşebilir.
Anne ve babadan ayrılma korkusu cocuğun okula başlama isteğini azaltıyor
Okula başlama, cocuklar icin aileden uzun sureli ilk ayrılma ve aynı zamanda cocuğun dış dunya ile ilk karşılaşma donemi olması acısından oldukca onemlidir. Cocukların buyuk bir coğunluğu okula uyum surecini sağlıklı bir bicimde atlatırken, bazı cocuklar icin okula gitmek surekli bir kaygı kaynağı olmaktadır.
Dolayısıyla cocukların anksiyete ve somatik yakınmalarına eşlik eden ve korku yoğunluğu nedeniyle okula devam etmek istememe ve gitmeme durumu olarak tanımlanan okul fobisi cok faktorlu bir semptomdur.Okul fobisinin oluşumunda ceşitli risk faktorleri rol oynamaktadır. Travmatik ruhsal yaşantılar risk faktorlerini oluşturur.
Aile ici huzursuzluklar okul fobisine zemin hazırlıyor
Ailedeki zorlu ayrılık yaşantıları ve yoksunluklar, anne ya da babanın yineleyici hastane yatışları, cocuğun bakılamama nedeniyle evden uzaklaştırılması (bakıcı, akraba yanı v.b.), boşanmanın varlığı, evlilik catışmaları, olum, ekonomik gucluk, kalabalık aile ve ailede psikopatoloji, okul fobisinde onemli faktorlerdir.
Okul fobisinin ortaya cıkmasında genetik, yapısal ve cevresel faktorler icinde aile icindeki etkileşim durumları ve psikopatolojinin yanısıra, okul ortamı ve oğretmenin rahatsız edici tutumu da risk oluşturmaktadır. Okul korkusunun nedeni anne ve bebek arasında kurulan guvenli bağlanma ilişkisine kadar uzanmaktadır.
Anne ve cocuk arasındaki bağlanma duzeyinin, ne derece sağlıklı kurulduğu ilk resmi ayrılık olan okula başlama ile test edilebilir.
Anne ve babanın cocukla olan ilişkisinin aşırı bağımlı olmasının okul korkusunun nedenlerinden biridir. Cocuğun surekli endişe duyan bir aile icinde yaşaması, her istediğinin yapılması ve surekli huzursuz bir aile duzeninde yaşaması okul korkusuna sebep olan başlıca nedenlerdir.
Kaygı ve endişe cocuğunuzu depresyona girmesine sebep olabilir
Okul fobisi her yaş grubunda ortaya cıkabilir, ancak belli geciş donemlerinde ozellikle 5-6 ve 10-11 yaşlarında gorulme sıklığı artar. Yapılan bir calışmada 51 okul fobisi olgusunun %49’unda kaygı bozukluğu, %31.4‘unde sosyal fobi, %19.6’sında basit fobi, %9.8’inde aşırı kaygı duyma bozukluğu, %7.8’inde panik bozukluk ve/veya agorafobi, %3.8’inde OKB tanımlamaktadır. Aynı calışmada depresyon gorulme sıklığı %32’dir.
Okuldan kacma durumunda oğrenci okul korkusu duymaz, herhangi bir şikayet belirtmez, fakat saldırgan tavırlar sergiler. Bu tip oğrencinin oğrenme potansiyeli de duşuk olabilir. Aile icerisindeki huzursuz ortam ve aşırı baskıcı aile kurallarının olması ve okuldaki eğitmen tutumu oğrenciyi olumsuz etkilemektedir. Okuma isteğinin olmaması ve yanlış arkadaşlıkların varlığı da okuldan kacma konusunda diğer sebeplerdir.
Aşırı baskı altında buyuyen cocuk okula gitmeyi reddediyor
İletişim ve davranış kontrolu annelerin sık yakındığı ailedeki sağlıksız işlevlerdir, iletişim sorunu, aile uyeleri arasındaki yetersiz, maskelenmiş ya da yeri değişmiş bir iletişimin gostergesidir. Davranış kontrolu aile uyelerinin davranışlarına standart koyma, disiplin sağlama becerisi konusunda yetersizliğini gostermektedir. Bu iki alanda gorulen sağlıksız fonksiyonların birbirini destekleyebileceği duşunulebilir. Disiplin sorunu olan bir ailede rollerin karışması olasıdır. Disiplin sorunu olan bir cocuğun disiplinli bir ortam olarak duşunulen okulu reddetmesi beklenebilir.
Cocukların okul korkusu yaşaması durumunda kesinlikle şiddet ve baskı uygulanmamalıdır. Oğrenci, okul eğitiminin faydaları hakkında acıklayıcı bilgiler verilerek ikna edilmelidir. Aile icindeki bireylerin cocuğa bu konuda yardım etmeli. Anne ve babanın cocukla ilişkisinde aşırı bağımlı bir tutum sergilememesi, cocuğun birey olması icin ortak davranışlar icine girmesi gerekir. Okula giderken anne ve babanın endişelenmesinin cocuğu daha da korkutur. Ebeveynler, cocuğun okul arkadaşları ile daha fazla zaman gecirmesine yardımcı olmalıdır.
Dr. Mehmet Yavuz
Noroloji Uzmanı


[h=2]İstanbul Noroloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]