Cocuklarda cinsel eğitimCocuklarda cinsel ilgilerin cok kucuk yaşlarda başladığı Sigmund Freud tarafından ilk olarak ortaya kondu ve bize cinsel duygu ve eğilimlerin kişilik gelişiminde sandığımızdan da etkin ve onemli olduğunu gosterdi. Freud bununla da kalmadı, cocuklukta cinsel duygulara bağlı catışmaların ve saplantıların ruhsal gelişmeyi yolundan saptırdığını da ruh cozumleme (psikanaliz) yontemiyle kanıtladı.
Genellikle uc yaşında cocuklar, soru ve davranışlarıyla cinsel konulara ilgilerini belli ederler. İki, uc yaşında erkek cocuk, ortalıkta cıplak ya da donsuz gezer veya sıkılmadan pipisini eline alır, inceler. Cinsel konuda ilk karışmalarda bu sırada başlar. Anne cocuğa “ayıp, ayıp” diyerek kızabilir, hatta kimi evlerde gosterilen tepki oyle serttir ki cocuk sucunu kavrayamaz.
Uc yaşına doğru, cocuklar kız erkek ayrılığını sezip, incelemeye koyulurlar. Doktorculuk ve evcilik bu durum icin bulunmaz fırsatlardır.
Uc yaşından sonra ise cocuklar, bebeklerin nereden geldiğini sormaya başlarlar. Genellikle toplumumuzda bu sorulara “Hastaneden getirdik, carşıdan aldık, leylekler getirdi” gibi cevaplar verilir. Ancak doğrusu bebeğin anne karnında buyuduğunu soylemektir.
Şu unutulmamalıdır ki yanıtlanmayan sorular cocuğu daha meraklı ve araştırıcı olmaya iter. Anne babanın odasına baskınlar vererek ya da anne-babayı banyoda gozetleyerek kendince yanıtlar arar.
Kimi ana-baba cocuğun cinsel konularda hic soru sormadığını iddia eder. Boyle bir cocuk genellikle sorularına yanıt bulamadığı icin susan cocuktur. Bu cocuk, meraklarını sozle değil, davranışlarıyla belli eder. Evcilik ya da doktorculuk oynayarak veya odasına oynamaya cağırdığı komşu kızın eteklerini kaldırıp, gerceği gozleriyle gormek ister. Oğlunu sucustu yakalayan anne ne yapacağını genellikle bilemez. Boyle bir durumla karşılaşan annenin gostereceği tavır şoyle olabilir:”kız cocukların neden senden değişik olduğunu merak ediyorsun. Sorsan ben sana anlatırdım” dedikten sonra acıklamasını yapar ve sonra da kesin bir dille herkesin bedeninin kendine ozel olduğunu belirtir.
Cocukların ana ve babanın yatağında yatması cocuğun merakını daha da kamcılar, cocuk gereksiz yere uyarılır. Ozellikle cinsel ilişkiye tanık olmak cocuklar icin cok urkutucudur. Dort, beş yaş cocukları cinsel ilişkiyi babanın anneye saldırması olarak yorumlayabilir. Ana babanın odasında yatan cocukların her zaman uyumadıklarını anımsamak yerinde olur!
Cinsellik Nedir?
Cinsellik dendiği zaman ilk akla gelen, anatomik cinsiyetimizdir. Oysa biyolojik olarak cinsel organlar ve hormonlarla belirlenen cinsiyet, cinselliğin sadece bir parcasıdır. Cinsel organlar ve hormonlarla ilişkili olan ureme, cinselliğin diğer bir parcasını oluşturur. Cocukluk doneminde gelişmeye başlayan cinsel kimlik, cinselliğin onemli bir bolumudur. Ayrıca cinselliğin amaclarından biri haz almaktır. Bedensel temasın getirdiği haz duygusu da cinselliğin icindedir.
Cinsellik, kişinin fiziksel yapısını, kendisi ile ilgili olan yargılarını, secimlerini, diğerleri ile ilgili olarak neler duşunduğunu ve tum bunların yaşadığı cevre icerisinde ne anlama geldiğini kapsamaktadır. Yani, cinsellik kişinin kadın ya da erkek olmasından ve seksten daha cok şeyi ifade eder.
Cocuklar icin cinsellik hakkında bilgi edinmek onemlidir. Cocukların, kendilerini sağlıklı olarak tanımlayabilmek icin kız ya da erkek olmanın değerli olduğunu bilmeye ihtiyacları vardır. Ebeveynler cocuklarıyla vucutları ve cinsellikleri hakkında duygu ve davranışlarını konuştukları zaman cocuklar, cinselliğin ebeveynleri ile konuşabilecekleri bir konu olduğunu oğrenirler.
Coğu kez cocuklarla cinsellik konusunda konuşmadığımızı ve onları yonlendirmediğimizi duşunuruz. Oysa fark etmeden soylediklerimiz ya da yaptıklarımız, cinselliğe bakışımızı ve değerlerimizi onlara yansıtır. Bazı cocuklar ebeveynlerinin ya da diğer erişkinlerin, farklı cinsiyeti aşağıladıklarını ya da dalga gectiklerini gorurler. Bu bile cocuğun kendisini kız ya da erkek olduğu icin mutsuz hissetmesine ya da karşı cinsten korkmasına, nefret etmesine neden olabilir.
Cinselliği Konuşmak Neden Zordur?
Anne-babaların cinselliği konuşmakta zorlanmalarının temelinde utanma duygusu ve nasıl konuşacaklarını bilememeleri yatar. Cinselliği konuşmakta coğu anne baba hazırlıksızdır ve hazırlıksız olmak kaygı yaratır.
Ana-babaların cinsellik konusunda konuşmaktan cekinmesinin en onemli nedenlerinden biri, bu konudaki bilgilerinden emin olmamaları ve yanlış şeyler soylemekten korkmalarıdır. Bu nedenle oncelikle yapılması gereken bilgileri gozden gecirmektir.
Konuşabilir Ebeveynler Olmak Neden Onemlidir?
Konuşma mutlaka cocuğun gelişim duzeyine uygun olmalıdır. Onun bu konudaki bilgisini anlamak onemlidir. Yargılamadan, anlamaya calışarak yapılan konuşma etkili olacaktır. Beden diliniz, kullandığınız dil kadar onemlidir. Cocuklara sorarak, anlatılanları farklı kelimelerle tekrarlayarak, doğru anlayıp anlamadıkları kontrol edilmelidir. Cocuklarla konuşurken onların sorularını dinlemek gerekir. Sorusu size anlamsız gelse de anlamaya calışın. Cocuğunuza sorular sorarak neler bildiğini kontrol edin. Onemseyen, acıklama yapan, konuyu doğru ele alan, kendini anlamaya calışan, dinleyen, kabullenen ve guvenilir olan bir ebeveyn, doğru konuşmayı yapabilir. Soru sormaları korkulacak ya da kacılacak bir durum değil, aksine fırsattır. Cocuk merak ettiği soruların yanıtlarını ebeveynlerinden oğrenemezse, arkadaşlarından ve TV’den oğrenmeye calışacaktır. Cinsellik bir kez konuşulup bitecek bir konu değildir. Kucuk yaştan itibaren yaşına ozgu ve kendinde oluşan cinsel değişimleri anlayabileceği şekilde konuşmalar surmelidir.
Cocuklarla Cinsellik Konuşmanın Onemli Kuralları Nelerdir?
En temel kural kendi cocuğumuzu tanımaktır. Cocuğun yaşına ve gelişim donemine gore konuşmalarımızın zamanlamasını ve iceriğini ayarlamalıyız.
Cinsellik sadece beden ile ilgili değildir: Cocuklar cinselliğin sadece bedenle ilgili olmadığını oğrenmelidirler. Burada cinsellikle birlikte sevgiyi de anlatmak gerekir. Cocukların cinselliği aynı zamanda sorumluluk, yakınlık ve sevgi ilişkisi olarak oğrenmesi onemlidir. Cinselliği bu şekilde oğrenmek cocuğa gelecek deneyimleri icin olumlu zamanlama ve doğru eş secimi yapabilme şansı verir.
Cevapları olabildiğince basite indirgeme: Cocuk soru sorduğunda kısa ve basit bir şekilde cevaplayın. Acıklama yaparken cocuğun yaşı goz onunde bulundurulmalıdır. Cocuklar cevaplarını istedikleri soruları sorarlar, onlara sorduklarından fazla bir şey soylemeye gerek yoktur. Cocuk gebe kalmayı sormuşsa ona ayrıntılı bir cinsel ilişkiyi anlatmaya gerek yoktur. Onun yerine basitce annedeki yumurta ve babadaki tohumlardan bahsetmek yeterli olacaktır, daha fazla bilgi yuklemeye ihtiyac yoktur. Daha fazlasını oğrenme ihtiyacı olduğunda, daha fazla soru soracaktır. Gelişiminin ustunde acıklamaların onu korkutması yuksek olasılıktır. Zamanından once ve yaşı ile uyumsuz acıklamalar, cocuğun gereksiz yere uyarılarak, erken ve sağlıksız deneyimlere yol acabilmektedir.
Cocuğa dokunmanın turlerini anlatmak: Cocuk sarılmanın hoş bir davranış olduğunu bilmelidir, ama ebeveynlerine ve arkadaşlarına ne şekilde dokunması gerektiğini de oğrenmesi gerekir. İstediği icin annesinin memesine dokunmak isteyen dort yaşındaki bir cocuğa izin vermek, onu tersleyip, utandırmak kadar yanlıştır. Ona, annesini sizi sevdiğini bildiğinizi, ama annelere onun yaşındaki cocukların sevgilerini farklı şekilde gostermeleri gerektiğini soylemek uygun olur. Dokunmanın oneminin yanı sıra, birinin dokunuşları onu rahatsız ediyorsa buna izin vermemesi ve bu kişiyi nasıl durduracağını oğretmek gereklidir. Boyle bir şey olursa ortamdaki diğer buyuklerden yardım istemesini bilmesi gereklidir. Ancak cinsellik eğitimi verirken, cinselliğin riskli yonlerine fazla odaklanmak ceşitli riskleri de beraberinde getirir.
İnandıklarınızı ve duşundukleriniz cocuğa oğretin: Cocuklar değerleri erken yaşta oğrenir. Kadınların ve erkeklerin birbirlerine nasıl davranmaları gerektiğini anlatın. Kendi duşuncelerinizi onunla paylaşın, ancak cocuğun kendi duşuncelerini oluşturması icin zaman tanıyın. Kişiselliği, cıplaklığın ve cinselliğin ozelliğini ve sınırlarını bilmeyen cocuk risk altındadır.
Diğer kaynakların kontrolu: Evin icinde cocuğun ulaşabileceği denetimsiz yayınlar cocukta ona sizin aktardığınızdan fazlasını yanlış olarak aktarabilir.
Cinsellik hakkında konuşma konusunda kendi tutumlarımız: Cocukla acık şekilde konuşmak ve onu dinlemek, onun yuksek riskli davranışlar gostermesi olasılığını azaltır.
Sakin ve rahat olun: Cocuk en tuhaf soruyu sorduğunda bile sakin olmaya calışmak ve cocuğu yargılamadan merakına saygı duymak gerekir. Boyle bir soruyu her iyi ele alışınızda, sizin de cocuğun da kaygısı biraz daha azalacaktır. Eğer bu tur konuşmalar karşısında cocuğu susturur veya onunla konuşmaktan kacınılırsa, cocuk bu konuda sizin değil arkadaşlarının ya da etrafındaki yazılı ve gorsel kaynakların yargılarını oğrenecek, onları benimseyecektir.
Soruyu tam anlayın: Cocuk bir soru sorduğunda hemen uzun bir konuşmaya başlamayın. Once cocuğun sorduğu şeyi tam olarak anladığınızdan emin olun, gerekirse onun sorusuna bir soru ile karşılık verilebilir.
Sorularını yargılamayın: Cocuğun sorusu ne olursa olsun, bunu nereden oğrendiğini sorgulamayın ve yargılamayın. Cocuğun gerceği ararken kafası zaten karışıktır ve siz onun en guvenilir kaynağı olmalısınız. Sorgular ve yadırgarsanız size soru sormaktan cekinecektir.
Mahremiyeti oğretin: Cocuğa insanların ozel zamanlara ihtiyac duyduğunu anlamasını sağlayın. Kapınız kapalı olduğunda girmeden once vurması gerektiğini oğretin. Siz de odasına girerken onun kapısını calın.
Cinsel organların isimlerini değiştirmeden, biyolojik isimleriyle kullanın: Uc yaşından sonra ebeveynler cinsel organların doğru anatomik isimlerini kullanmalıdır. (Orneğin penis, vajina gibi)
Konuşma fırsatlarını kullanın: (mesela cevrenizde gebe bir arkadaş varsa cocuğun nereden geldiğini anlatmak gibi).
Onlarla gizliliği konuşun: Cocuklar sınırlarını bilmeye ihtiyac duyarlar. Nerede cıplak ve nerede giyinik olmaları gerektiğini bilmelidirler.
Cinselliği konuşmaya erken başlayın: Cocuğa burnunun ağzınız yerini oğretirken, “bu senin penisin” şeklinde cinsel organlarının da yerini oğretin. Buyudukce uzerine bilgi eklemek kolaylaşır.
Bir sonraki donemi acıklayın: Cocuklarla cinsellik hakkında konuşurken, bir sonraki gelişim donemiyle ilgili de kısaca konuşun. Cocuklar vucutları hızla değiştikce kaygılanırlar. Bu yuzden, onları bekleyen değişiklikler hakkında konuşmak, gelecek donemi guvenli bir bicimde beklemelerine yardımcı olacaktır.
Aile Yapıları ve Cocuğun Cinsel Eğitimine Etkileri Nelerdir?
İki ebeveynli aile: Okul oncesi donemde hem kız, hem de erkek cocukların bedenlerini tanımaya ve bebek oluşumuna ilişkin soruları, cinsiyet farkı gozetmeksizin her iki ebeveyn tarafından da cevaplanabilir. Ancak daha sonraki gelişim donemlerinde bilgiler aynı cinsten olan ebeveyn tarafından verilmelidir.
Tek ebeveynli aileler: Boşanma, evlat edinme ve yardımcı yollarla bebek sahibi olma gibi durumlar nedeni ile tek ebeveynli aileler artmaktadır. Tek ebeveynli ailelerde, cocuğun kendi cinsiyetinde ozdeşim modelini nasıl bulacağı ve cocukla ilgili konuşmaları kimin yapacağı sorunları ortaya cıkmaktadır.
Eğer sağlıklı bir boşanma olmuşsa, yani anne baba, ayrılığa rağmen cocukları icin ilişkilerini belli bir duzeyde surdurebiliyorsa ve cocuk her iki ebeveynini de gorebiliyorsa, cinsel bilgilerin verilmesi sorun olmayacaktır. Boşanmış ebeveynler arasındaki duzeyli ilişki, ergenlik icin koruyucu olacaktır.
Ancak diğer ebeveyn yoksa, cocuk onu gormuyor ya da goremiyorsa, o zaman cinsellikle ilgili konuşmaları cocukla yakın olduğu aynı cinsten birinin yapması doğrudur.
Evlat edinilen cocukların olduğu aileler: Cinsellikle ilgili surecler aynı olacaktır, ancak cocukların dunyaya nasıl geldiklerine ilişkin soruları farklı yanıtlanmalıdır. Daha onceki yaşlarda cocukla yapılan konuşmalarda “sen bizim cocuğumuz olduğunda, sen evimize geldiğinde” gibi cumlelerle kulak dolgunluğu sağlanan cocuğa, diğer cocuklara olduğu gibi bebek oluşumu ve doğum anlatılmalıdır.
Gay ve lezbiyen aileler: Ulkemizde henuz sık gorulmese de, gay ya da lezbiyen ebeveynlerin sayısı artmaktadır. Ebeveynlerin cocuklara, kendi secimlerinden bağımsız olarak ve duygularından arınarak eğitim vermeleri sağlıklıdır. Sadece bu cocuklara aile ceşitleri ve eşcinsellik konusunda diğer cocuklardan daha once bilgi vermek gerekecektir.
Zihinsel Ozurlu Cocuklarla Cinselliği Konuşmak Nasıl Olmalı?
Zihinsel ozurlu cocukların gelişim donemlerinde diğer cocuklara gore gerilik, davranışlarında uyumsuzluk gozlenir. Her cocuğa cinsel eğitim verirken gelişim duzeyini belirlemek ve ona uygun konuşmak şarttır.
Zihinsel ozurlu cocukların cinsel gelişimi diğerleri ile aynı sırayı izler, ancak zihinsel gelişim duzeyine gore daha yavaş ve geriden gider. Bu sebeple anne babaların bu konuda eğitilmeleri onemlidir. Ozrunun derecesine gore anlaması zorlaşacağı icin, anlatılan her şeyin birkac kez tekrarlanması ve cocuğun anladığından emin olunmaya calışılması gerekir. Eğer yaşlarından ve gelişim duzeylerinden daha fazla bilgi verilirse, cinselliğe olan ilgileri aşırı derecede artabilir. Bu cocuklara cinsel eğitim verilmesi, kendilerini cinsel istismara uğramalarını, hamile kalmalarını ve cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanmalarını onlemeye yardımcı olduğundan oldukca gereklidir.
Aileler cinsel bilgi verirken bu bilgilerin cocuğu uyarabileceğini duşunebilirler. Zihinsel ozurlu cocukların, diğer cocuklardan daha fazla cinsel icerikli davranış gosterdikleri kanısı yaygındır. Bu gercek değildir. Sadece o cocuklar nerede ve nasıl davranacaklarını bilmedikleri icin, davranışlarını kontrol edemedikleri icin bu şekilde algılanmaktadırlar.
Cocuklarda Masturbasyon
Cocukların herhangi bir şekilde genital bolgelerini uyarmaları ve bu sırada terleme, kızarma, nefes nefese kalma gibi bulguların olmasına cocukluk masturbasyonu denir. Masturbasyon, bebeklik doneminden itibaren cocukların gevşemek icin keşfettikleri parmak emme, tırnak yeme gibi davranışlardan cok farklı değildir. Bebekler genellikle altları temizlenirken, genital organlarının uyarılmasından haz aldıklarını fark edebilmektedirler. Bazen cocuğun kendisini yoksun hissetmesine yol acan, az ilgi, memeden kesme, bakıcı değişimi, kardeş doğumu, aile ici sorunlar gibi durumlar masturbasyona yonelmesine yol acabilir. Bazen elini kullanan cocuklar, bazen de bir yere surtunurler ya da başka nesneler kullanabilirler. Ailelerin sık uyarması ve utandırıcı, kızgın sozleri cocuğu o an icin durdursa da tekrarı ve ailenin gormediği yerlerde yapmayı onleyememektedir. Bazı cocuklarda sadece uykuya dalma sırasında gorulurken, bazılarında boş ve yalnız kaldıkları her yer ve zamanda gorulebilir. Endişe edilecek bir durum değildir.
Bu davranışın ne zamanlar daha cok olduğu gozlendiğinde, onceden cocuğa daha iyi secenekler sunmak yararlıdır. Eğer o sırada fark edilirse kızıp “yapma” demek yerine dikkatini başka yone ve şeylere cekmek doğru davranıştır. Uykuya dalma oncesi masal anlatmak, ellerini, sacını okşayarak rahatlatmak yararlı olur. Uc yaşından sonra, diğer ozel şeyleri oğretirken sosyal ortamlarda yapmaması gerektiğini de oğretmek gerekir. Bunu bağırmadan ve suclamadan yapmak uygundur.

[h=2]Bursa Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]