Gunumuzde bircok anne babanın ortak sorunudur cocuklarına ‘hayır’ demek. Hayır demekle olumsuz sonuclara yol acacağından korkan ve zaman zaman nasıl davranacağını bilemeyen anne babalarla karşılaşıyoruz. Oysa anne babalık cocuğun her dediğine ‘hayır’ demek olmadığı gibi her dediğine ‘evet’ demek de değildir. Anne babalık cocuğu olumlu motivasyon oğelerini kullanarak disiplin kuralları icinde yetiştirme becerisidir. Olumlu motivasyon ve olumsuz motivasyon konusu ise oldukca onemlidir. Zira bizim ulkemizde genel olarak uygulanan olumsuz motivasyondur. Sadece cocuklara karşı değil biz yetişkinlerin birbirimize olan tavrı da hep olumsuz motivasyon odaklıdır. Sahip olduğumuz olumlu ozellikleri, başarıları, yetenekler değil, yapamadıklarımızı, cok yeterli olmadığımız alanları vurgularız. Cocuklarımıza da aynen bu tutumu belirlediğimiz icin cocuklarla kurduğumuz iletişimde de hep kopukluklar oluyor, bir turlu sağlıklı iletişim oluşturamıyoruz. Cunku cocuklar bizi dinlemiyor, ebeveynlerinden gelen uyaranlara tepki vermiyor.
Oncelikle cocuklara 'hayır' diyerek kotu anne babalar olmayacağımızı vurgulamak isterim. Cocuklar sınırlarını bilmeye ihtiyac duyarlar. Buyume aşamalarında ise nerede duracaklarını, sınırlarını zaman zaman hatırlatmak gerekir cunku toplumsallaşma aşamasında cocukların yaşadıkları asıl sıkıntı tam da bu noktada ortaya cıkar. Onlar talepkardır, her şeyi isteyebilir, her şeyi hak gorebilirler. Ancak onlara sağladığınız abartılı kolaylık ve konfor, mutluluktan cok mutsuzluk getirir. İstediklerini bu kadar kolay elde etmeye alışan bir cocuğun kendi kendini motive etmek, isteklerini ertelemek, beklemek, başka insanlara ve haklarına saygı gostermek konusunda hep sorunlar yaşadığı gorulur. Dışarıdaki hayat boyle değil cunku. Toplum hayatı icinde onun her istediğini yapmaya hazır bireyler, arkadaşlar, işverenler, calışma arkadaşları yok. Her konuda caba gostermesi, hak etmesi gerekecek. İşte anne baba olarak asıl vermemiz gereken yeterlilik bu olmalı. Kendi ayakları uzerinde durma becerisi. Oncelikle cocuklara ‘hayır’ dediğiniz alanları doğru belirlemek gerek. Neye hayır diyorsanız bu haklı bir gerekceye dayanmalı. ‘Hayır’ dediğiniz konu neyse bir daha ‘evet’ olmamalı, o nedenle ‘hayır’ demeden once doğru yerde bu kelimeyi kullandığınızdan emin olmalısınız. Uzun uzun ikna etmeye calışmak uzun acıklamalar yapmak cocuğun bu kararınızın değişeceğini duşunmesine yol acar. Kızıp bağırmadan sakin bir ‘hayır’ her zaman daha etkilidir. Kurallar konusunda asla pazarlık yapılmamalıdır. Evet ve hayır kavramları pazarlıklar sonucu yer değiştirirse bir daha asla disiplin sağlayamazsınız ve durum hep catışmaya donuşur. Yetişkin olanın, son karar merkezinin siz olduğunu ve kuralları biz yetişkinlerin belirleyeceğini unutmayın. Bu konuda en ufak esneklik karar ve kurallarınızın asla uygulanmayacağı anlamına gelir. Bir kez ‘hayır’ dediğinizde bundan rahatsızlık duymayın, ‘hayır’ınızı başka konularda abartılı esnek davranarak telafi etmeye calışmayın. ‘Hayır’ dediğiniz icin cocuğunuzun sizi yıpratmasına, gozunuzun onunde şov yapmasına izin vermeyin. Her tur tavrı ve tepkisi icin odasına gonderin. Siz seyirci durumuna duşmeyin. Hicbir somuruye alet olmayın, hassasiyetleriniz konusunda sizi somurmesine hoş goru gostermeyin. Elbette ki cocuklar, zaman zaman isteklerini elde etmek icin her yolu deneyecekler, onemli olan sizin istikrarlı bir anne baba tutumu sergilemenizdir.
Dikkat edilmesi gereken nokta, cocuğunuza ‘hayır’ dediğinizde gercekten yapılmaması gereken bir konuda ‘hayır’ dediğinizden ve onun merak ve keşif duygularını koreltmediğinizden emin olmaktır. Bunun dışında bir de cocuklara ‘hayır’ demeyi oğretmek var. Bu ikisi aslında birbirinden ayrılamaz derece onemli ve ilişkili. Cocuklar toplumsallaşmayla beraber ‘hayır’ demeyi ve kendilerine de ‘hayır’ denebileceğini oğrenirler. Biz anne babalar bu konuda cocukların kafasını karıştırıyoruz. Cocukların kime, ne zaman ve ne durumda ‘hayır’ demeleri gerektiğini tam olarak anlatamıyoruz. Acıkcası biz yetişkinler de bu ‘hayır’ kelimesini kullanma konusunda sıkıntı yaşıyoruz. Bu konuda cok net bir acıklama var aslında. Cocuklarınıza ozellikle arkadaşlarıyla olan ilişkilerinde kendisine istemediği bir şeyi yapan, ya da yaptırmaya calışan, zorlayan arkadaşlarına ve yetişkinlere ‘hayır’ demekten cekinmemesini soylemelisiniz. Bu son yıllarda sıklıkla gundeme gelen tacizi onlemeye yarayan bir adımdır aynı zamanda. Cunku maalesef artık sadece yabancıların tacizi değil, aile icinden tanıdık, bildik insanların tacizinden bahsediyoruz.
Son aylarda gundeme gelen taciz, şiddet ve tecavuz olaylarının neredeyse tamamı aileye yakın kişiler tarafından gercekleştirildi. Ve bu nedenle cocuklar guvenerek saldırganla ya da tacizciyle gittiler. Zor olan kısım da burası. Bu konuda nasıl bir guvenli alan oluşturabiliriz konusunu defalarca yazmak, konuşmak, gundemde tutmak ve onlemleri konuşmak zorundayız.
Doğru yerde kullanılan ‘hayır’ın pek cok sorunu daha başından ortadan kaldıracağını unutmayın.*

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]