Cocuklar neden yalan soyler? Ya da ‘Ne zaman yalan soyler’ diye soruyu duzeltmek daha doğru olur sanırım.Yalan soylemek bir ceşit savunma mekanizmasıdır aslında.Kişi ic dunyasını tehdit eden dış etkenlere karşı kendisini savunmaya gecer.
Cocukta ise savunma mekanizmaları daha farklı işler.Cocuklar ic dunyalarında biz yetişkinler kadar donanımlı olmadığından daha sık savunma davranışlarına başvururlar.Korktukları, kardeşlerini kıskandıkları, okulda başarısız hissettikleri ya da ya da herhangi bir stres sonrası travmatize olduklarında ozbenliğini koruyabilmek icin yalan soyler cocuklar.Bazen de sadece anne babasının dikkatini cekmek istediğinde yalan soylerler.
Neler cocukları yalan soyleme davranışına iter?
Cocuklar korktukları zaman yalan soylerler.Coğumuzun cocuklukta kırdığı bir vazo vardır değil mi? ‘Vazoyu ben kırmadım’ dediğinde korkuyordur cocuk.7-8 yaşına kadar cocukların yalan soyleme davranışını ‘olayı değiştirme, farklı yorumlama şeklinde ifade etmek daha doğru olur.Bir cocuk 15 yaşına geldiğinde odevini yapmama bahanesi olarak hasta olduğunu soyluyorsa, artık bu bir yalandır.Saba h uyandığında altını ıslatmış 5 yaşındaki cocuğun ‘ben altımı ıslatmadım’ demesinden cok farklıdır bu durum.Cocukları ile cok sağlıklı ilişkileri olmayan ve daha cok korku kulturunun egemen olduğu evlerde cocuklar yalan soylerler.Korktukları icin yalan soylerler.Neden yaptın? Sorusu bir cocuğa sorulabilecek en kotu soru olmalı… Cunku yanıtını bilmezler.Cocuklarımızı yetiştirirken korkuyu bir eğitim ve disiplin aracı olarak gormekten vazgecmeliyiz.
Bazen sadece dikkat cekmek ister cocuk; kendisi ile yeterince ilgilenilmediğini duşunuyorsa, kucuk kardeşini ailenin odağı haline gelmiş hissediyorsa bir cırpıda yalan soyler.Yalan soylediğinde kızılacağını bildiği halde soyler.Bazen bu kızgınlığı bile ilgi olarak yorumlayabilir.Ne de olsa aile kızarak da olsa ona bir tepki gostermiştir.Kıskanclık doğal bir duygudur.Yetişkinler kıskanclıklarını farklı boyutlarda yaşar ve yansıtırken, kucuk cocuklar bu icguduleri ile başa cıkamayıp yalan soylerler.Kardeşini cok kıskanan bir cocuk surekli olarak diğerlerine kardeşi ile ilgili cumleler kurar.Kendisine sorulan soruları kardeşi uzerinden yanıtlar..’Kardeşim cizgi filmi sever, onun cok guzel oyuncakları var, babamla hep futbol oynarlar vs’ .Yalanın iceriği de iyi bilgi verir, işitmesini bilenlere..
Anne babası surekli kavga eden bir cocuk oğretmenine anne babasının hic kavga etmediğini soyleyebilir.Kreşte arkadaşları ile iletişim kurmakta zorlanan bir cocuk evde anne babasına arkadaşları ile cok guzel oynadığını en sevilen cocuğun kendisi olduğunu anlatmaya calışabilir.
Alt yazıyı okuyabildiğimiz surece cocuklar kendilerini guvende hisseder, guvende hissettiklerinde de yalana gereksinim duymazlar.
Ben dili ile konuşmanın yararlarını anlatırım danışanlarıma her zaman..Sen dili yerine ben dili.Sen dili suclayıcıdır; yalan soyledin, neden boyle yaptın? Her zaman istediğin olsun istiyorsun! Şeklindeki yorumlar cocuğunuzu sizden uzaklaştırır.Once duygusu deriz her zaman; duyguyu anla..’Cok uzulmuş olmalısın, bu gun okulda ters giden bir şey mi oldu?Anlatmak ister misin?Senin icin ne yapabilirim?’ Cocuğunuz sizin orada, onun icin olduğunuzu hissetmeli..O zaman yalan soylemez.
Onaylandığını gormek icinde yalan soyleyebilir cocuklar.Odasını tam da annesinin istediği gibi duzenler-kardeşinden farklı olarak- ya da oğretmenine her gece erken yattığını soyleyebilir.Oğretmen sormadan soyler hem de.Onay arayıcılık ileride emir kulu yapar cocuklarınızı, diğerine gore yaşamayı oğrenirler.
Cocuğun yalan soyleme davranışının arkasında bu sayılanların dışında başka nedenler de olabilir.Travma sonrasında da yalan soyleyebilir cocuklar.Bu coğu zaman biz yetişkinlerdeki yoğun stres karşısında stres yaratan olayı yadsımak gibidir.Cocuk kayıp yaşıyorsa bu kayıp yokmuş gibi davranır, soz konusu kişi sanki hayattaymış davranır.Bu tur durumlarda mutlaka yardım almak gerekir.
‘Ben buyumek istemiyorum’ diyen onlarca cocuk duydum şimdiye dek..Unlu psikanalist Stephen A. Mitchell ‘Cocuklar buyume surecinde captan duşer, ama iyi bir sebep icin duşerler, boylelikle gercek hayata uyum sağlarlar’ der.Captan duştuğu her noktada yalana başvurur cocuklar.. Bu buyuyor olmanın bedelidir aynı zamanda. 84 tuşlu bir piyano olarak başladığımız yolda yetişkinliğe 10-15 tuşumuz kalmış olarak varıyoruz.
Onları işitelim, daha az captan duşsunler…

[h=2]Samsun Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]