(Bu yazı 23 Nisan 2011 tarihli Akşam Gazetesi cumartesi ekinde yayınlanmıştır)
Anne babaların en onemli rolu cocuklarını sağlıklı, hayata hazır ve olgun bireyler olarak yetiştirmektir. Bunu gercekleştirmek icin cocuğun ihtiyaclarını karşılayarak, sevgi ve saygı gostererek hareket etmesi gerekir. Bunun yanında bircok anne baba cocuğunun ihtiyaclarını karşılayıp sevgisini elinden geldiğince gostermeye calışsa da saygı konusunu atladıklarını gozlemliyorum. Ergen ve yetişkin danışanlarla calışan bir psikoterapist olarak cocukluk donemindeki saygı konusunun gelen danışanların tamamına yakınında problemli bir alan olduğu ile hergun tekrar tekrar yuzleşmekteyim. Cocukta saygı hissi yeterince gelişmediğinde bircok olumsuz durum ortaya cıkabilmektedir. Bu olumsuz durumları cocuğun kendisine ve/veya diğer insanlara saygı gostermesinde problemler yaşayabileceği şeklinde ozetleyebiliriz.
Kendine saygı gostermekte problem yaşadığında cocuk kendini yetersiz, başarısız, değersiz birisi olarak gorebilir, cekingen davranışlar icine girebilir ve yaşamda kendisini başarılı hissettirebilecek girişimlere atılmaktan uzak durabilir. Bazıları bu değersizlik hissi nedeniyle kendi bedenlerine, sağlıklarına da değer vermeyip kendilerini ihmal edebilir ya da zararlı alışkanlıklar icine girebilir. Diğerlerine saygı gostermekte problem yaşandığında ise insanlara anlayış, empati gostermekte gucluk cekme, ofke kontrolu problemi, kişilerarası ilişkilerde catışmalar yaşama, yabancılaşma ve hatta daha ileri durumlarda antisosyal davranışlarda bulunma gorulebilir. Tum bu durumlar neredeyse istisnasız bir bicimde cocuk ile anne babası arasında yaşam boyu hissedilebilecek problemlere neden olarak mesafeli bir ilişkiye goturebilmektedir. Ozellikle ergenlik doneminde bu problemler daha fırtınalı bir şekilde yaşanabilmektedir.
Cocuğa saygı kavramı cocuğun bir durum karşısında aynen bizim gibi hissedip duşunmeyebileceğini, bizden farklı, kendine has duyguları ve ihtiyacları olabileceğini gorduğumuzu, bu duyguları ve ihtiyacları yargılamadığımızı ve kendi ihtiyaclarımızı hemen dayatmak yerine herkesi belli olculerde tatmin edecek bir ortak nokta bulma konusunda istekli olduğumuzu hissettirebilmeyi kapsamaktadır.
Bir cocuğa saygı gosterilip gosterilmediğini anlamak icin beden diline, ilişki kalitesine, kullanılan sozlere ve bir problem olduğunda bunun nasıl cozulmeye calışıldığına bakılabilir. Cocuğa donuk, soğuk, cansız bir ifadeyle bakmak, heyecanlı bir şekilde bir şey anlattığında ya da sorduğunda ilgisiz bir tavır takınmak ve geciştirmek, cocuğa ilgi gostermek icin kendisiyle vakit gecirirken bir yandan da bir şeylerle uğraşmak beden dili ve ilişki kalitesini kapsayan orneklerdir. Olumsuz icerikli sozler de cocukta saygı hissinin gelişmesini engeller. Cocuğu eleştirmek, kucumsemek, dalga gecmek, kucuk bir başarısı ile ovunuyorken bunun aslında onemli bir şey olmadığını hissettirecek ifadeler kullanmak, normalde duşunebileceği ve yapabileceği gunluk kucuk şeyleri once ona sormadan ve fikrini almadan sanki o duşunemezmiş gibi her defasında soylemek, kendisini kucuk cocuk gibi hissettirecek her turlu ifade cocuğun saygı hissini azaltabilmektedir. Bir problem olduğunda anne baba cocuğu ile once bunun nedenlerini anlamaya calışıp daha sonra problemi cozmeye yonelik fikirler bulmaya calışmak yerine her defasında kendi isteklerini ve duşuncelerini hemen dayatırsa cocuk anlaşılmadığını, kendine değer verilmediğini, duygu ve ihtiyaclarına saygı gosterilmediğini hissedecektir.
Cocuğunuza saygı gostermek icin atabileceğiniz adımları duşunurken cocuğunuzu sevdiğiniz bir arkadaşınız gibi duşunebilirsiniz. Tabii ki anne baba olarak aranızda daha farklı bir ilişki var ancak ozellikle cocuğun yaşı buyudukce arkadaşlarınızla olan ilişkinizdeki tutumları cocuğunuza gostermeye calışmanızı tavsiye ederim. Orneğin, ‘lutfen, uzgunum, afedersin, teşekkurler’ gibi ifadeler kullanılması aradaki saygıyı artırır. Cocuğunuzla alaycı, kucumseyici, cocukmuş gibi cok abartılı konuşmamaya ozen gostermeniz iyi olur. Cocuğunuzun yeteneklerine uygun beklentilerinizin olması, goz hizasında konuşmanız, ne yapılması gerektiğini soylemeniz (ne yapılmaması gerektiğini değil) ve gerekcelerini zaman bulunan her an ifade etmeniz, yavaş ve anlayabileceği bir ses tonuyla konuşmanız, bir değişiklik olacağı zaman bu konuda on bilgilendirme yapmanız ’10 dk. sonra eve gitme vakti gelecek’ gibi, cocuğunuzda saygı hissinin gelişmesini artırabilecek onerilerden bazılarıdır.
Unutmayın ki cocuğunuza saygı gostermeniz cocuğunuzun da size saygı gostermesini sağlayacaktır. Cocuğunuz almadığı bir şeyi size veremez.




[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]