Kış ayları geliyor. Başta kucuk bebekler olmak uzere butun cocuklar, hatta buyukler burun tıkanıklığı ile boğuşmak zorunda kalacak. Ardından hemen ceşitli burun damlalarına başvurulacak. Ama acaba bu burun damla veya spreylerini ne kadar doğru kullanıyoruz? Gelin birlikte inceleyelim.
Burun yolu ile uygulanan ilaclar, icerik veya kullanım şekline gore sınıflanabilir.
-Burun temizliğini sağlamaya yonelik damla veya spreyler. Bunları “ilac” olarak isimlendirmiyoruz. Cunku amacları temizlik olduğuna gore; sade su veya icine bir şeyler katılmış su olarak duşunebiliriz. En yaygın olanları “serum fizyolojik” ya da “okyanus suyu” adı altında satılan , esas olarak tuzlu sulardır. Bunların icindeki tuz miktarı, insan serumundakinden fazla değildir. Boylece icindeki tuzun insanlara zarar vermemesi sağlanır. Hem tuzun etkisi, hem de suyun fiziksel temizleme gucu birlikte kullanılır. Ayrıca sık veya uzun sure kullanılması halinde zarar vermesin diye bu sıvıların asitlik derecesini de dengelemek icin icine karbonat gibi gorev goren ama vucuda zarar vermeyecek katkılar da katılmalıdır. Piyasadaki pek cok urun bu şekilde duzenlenmiştir. Boylece evde suya tuz atarak hazırlanacaklardan daha guvenle kullanılır. Bunun kucuk ampullerdeki ya damlalıklı şişelerdeki damla formu, bebeklerde kullanışlıdır. Damlatıldıktan sonra ceşitli yollarla aspire edilerek yani, elektrik supurgesi gibi emerek bu suyu ve beraberindeki burun salgılarını temizlemek oldukca etkili olur. Asitliği de dengeli ise, gerektikce sık sık kullanılabilir.
Sprey formunda sıvılar da vardır. Okyanus suyunun direkt paketlenir; boylece icindeki iyot vs. diğer elementler de doğal denize girilmiş gibi temizlik sağlar, veya bu suya benzetilerek hazırlanır. Sprey halinde sıkılınca burunun derinliklerine de ulaşabilir. Cok kucuk bebeklerde bu turun kullanımı uygun değildir.
Basınc etkisini daha belirginleştirerek fiziksel temizlik oranını artırmak icin litrelik serum fizyolojik sıvısından enjektorle cekip iğneyi cıkarıp buruna sıkarak kullanılabilir. Eski bir yontemdir, zorunlu olursa veya gerektiğinde hastane ortamında kullanılabilir. Bu yontemin evde kullanılacak şekli de hazırlanmıştır. “Sinus rinse” adı altında hazır satılmaktadır. Plastik şişeyi burun icine sıkarak basıncla sıvı buruna gonderilir; Butun geniz bolgesini temizleyerek diğer bulun deliğinden pislikler dokulur. Aynı işlem diğer bulun deliğinden de tekrarlanarak temizlik tamamlanır. Bunu sakıncası; basıncı ayarlayamayıp kuvvetle sıkılırsa; orta kulağa sıvı kacıp ağrı ve enfeksiyon yaratabilir.
-İlac icerikli sıvılar.
Bunların bir kısmı, hem sıvı salgısını azaltan, hem damar gecirgenliğini duzenleyen hem de kaşıntıyı azaltan ilacların karışımıdır.Sadece lokal olarak etki etmesi amaclanır. İlac bolgeden emilip dakikalar icinde burunu acar. Bu ilacların kullanımı sure ile sınırlıdır. Art arda maksimum 1 hafta sure ile kullanılır. Daha uzun sure kullanılırsa, bu kez yararlı etkisi ters doner, burun daha da fazla tıkanır. Kullanımı sınırlıdır. Sadece kısa sureler icin, orneğin nezle donemlerinde gece uykuya gecmeyi kolaylaştırmak icin kullanılabilir.
Bazı ilaclar, daha uzun sure kullanımı da mumkun olan turdendir. Bu grubun en yaygın kullanılanı kortizon iceren ilaclardır. Allerjik nezle tedavisinde kullanılır. Bunlar burun acıcı tur ilaclar olmadıkları icin hemen etki gostermesi beklenmez. Bu nedenle de uzun sure kullanılmaları gerekir. Sadece burun tıkanıklığı doneminde burunu acmak icin kullanılırsa, tuzlu su yerine gecer. Gercek etki icin en az 1 hafta kadar kullanmak gerekir. Ama ne zamana kadar? Erişkinlerde bu sure kısıtlı değildir. Ama cocuklarda, yazılı bir kural olmasa da 2 ay kadar; yani 1 kutu ilacı bitirene kadar kullandıktan sonra bir sure ara vermek daha doğru olur. Bu sure de net belli değildir. Yaklaşık 1-2 hafta ara verilebilir. Daha uzun kullanımda, irritasyon etkisi ile burun kanamalarına neden olabilir. Burun icinde cilt altı destek dokusu yetersiz olduğu icin, bu ilacın etkisi ile de uzun kullanımda bu yolla da kanamalara veya bolgesel zedelenmeye, hatta burun orta direğinde delinmelere bile yol acabilir. Doktor denetiminde kullanılması gerekir. Sadece geniz eti buyukluğu olduğunda bu geniz etini kucultmesi amacı ile kullanmak doğru değildir. Cunku kortizonun geniz etini kucultme etkisi yoktur. Sadece bolgesel enfeksiyon veya şişlik varsa, bu şişliği gecirip bir sure icin burun acılmasına katkıda bulunabilir.
-Burun icini nemlendirenler; genelde yağ iceriklidir. Burun ic yuzeyini yağlayarak sıvının buharlaşmasını, salgıların burun duvarına yapışmasını onler. Jel, merhem, sprey formları vardır. Bazen bu tur ilaclar antibiyotik icerikli olup lokal enfeksiyon tedavisi icin de kullanılabilir.
-Direkt buruna uygulanmadan buruna etki etmesi planlanan ilaclar; eskiden beri kullanılan yontemlerdir. Kaynar suya kokulu bitkilerin atılarak cıkan buharın solunması şeklindedir. Artık bu yontem de ceşitli ilaclar şeklinde bulunmaktadır. Suya atılıp buharını koklayarak, yastığa, giysinin yakasına veya bir mendile damlatıp kendiliğinden veya vucut ısısı ile buharlaşarak koklanıp burnu acması sağlanır. Gecici bir etki olup herkeste eşit etki gostermez. Ayrıca irritan etkisi ile alerjik bunyelerde zarar verebilir; hatta astım atağını bile başlatabilir, dikkatli kullanılmalıdır.
-Sistemik ilacların da istenen veya istenmeyen etkileri burunu da etkileyebilir. Orneğin kortizon iğne veya hap, şurup formları, burundaki odemi cozup tıkanıklığı acabilir. Parazite bağlı burun kaşıntıları, parazit tedavisi sonrası kaybolabilir. Yuksek tansiyona bağlı tekrarlayan burun kanamaları, hastalığın tedavisi ile duzelebilir.
En iyisi hasta olmamak ve tedaviye gerek gormemektir. Hepinize sağlıklı gunler dilerim.

[h=2]İstanbul Cocuk Doktorları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]