Atipik Otizmde Sıklıkla Karşılaşılan Davranışsal Durumlar
Yaygın gelişimsel bozukluklar cocuğun bircok gelişimsel alanında sapma ve bozulmaların olduğu bir dizi rahatsızlık grubuna verilen ortak isimdir. 4 farklı tıbbi rahatsızlığı icermektedir: Otizm, Asperger bozukluğu, Rett bozukluğu, Dezintegratif bozukluk ve Yaygın Gelişimsel Bozuklu BTA (Atipik Otizm). Klinik olarak benzerlikleri nedeni ile otizm ve atipik otizm birlikte anlatılacak olmasına karşın Rett bozukluğu, cocukluk cağının Dezintegratif bozukluğu ve Asperger bozukluğuna ayrı ayrı değinilecektir.

Sosyal iletişim, etkileşim, dilin kullanımı, uygun davranışların sergilenmesinde gecikme ve sapmalarla seyir gosteren rahatsızlıklardır. Otizme benzer ozellikler gostermesine rağmen tam olarak otizm tanı olcutlerini karşılayamayan vakalar atipik otizm veya “Yaygın Gelişimsel Bozukluk BTA” tanılarını alırlar.

Atipik Otizmde karşılaşılan belirtileri nelerdir?

Atipik otizmde sıklıkla gorulebilecek belirtiler arasında iletişim becerileri, tekrarlayıcı davranışlar, duyusal değişiklikler ve farklılıklar, zeka işlevi ve eşlik edebilecek diğer onemli sorunlar ayrıca tartışılacaktır.

Anne babaya ve cevreye yeterince ilgi gostermeme
Beslenme sorunları
Bebeklik doneminde beklenilen sosyal gulumsemenin olmaması
İletişimde kullanılan vucut jestlerini kullanamama veya kullanımını anlayamama
Zayıf ya da hic goz temasının olmaması
Ebeveynler, kardeşler oğretmen gibi yaşantılarında onemli olabilecek kişilerin sosyal konumlarını anlama ile ilişkili guclukler veya sık sık karıştırma
Anneye veya babaya veya bakım veren kişiye bağlanma ile ilişkili guclukler
Tekrarlayıcı basmakalıp davranışlar (orn. Kendi etrafında donme, kanat cırpma hareketi)
Gelişimsel basamaklarda gerilik veya sapma
Murmuring adı verilen ezgisel tekrarlayıcı sesler
Konuşma gecikmesi
Hayatın tum alanlarında rutinlere, tekrarlara aşırı eğilim Konuşmadaki normal ezginin olmaması
Toplu oyunlara katılmaya isteksizlik
Konuşmanın iceriğini algılama ile ilgili guclukler
Arkadaş edinmede belirgin sorunlar.
Dil kalıplarını zamirleri ve cumle zaman uyumunun yanlış kullanımı (orn. karnı acıktığında “sen yemek istiyor” gibi)
Soyut kavramları anlama ile ilişkili guclukler (orn. Esprileri anlama, imaları fark etme gibi) İstediği şeyleri eli ile işaret etmek yerine anne ve babasının elinden tutarak goturme
Karşısında kişilerin motivasyon ve isteklerine yonelik cıkarımlar yapma, ne duşunduğunu on gorebilme sureclerinde sorunlar
Bazen garip tuhaf davranışlar

Atipik Otizmde Gozlenebilecek Sorunlar

​Fiziksel Sorunlar: Atipik otizmi olan cocukların buyuk bir kısmı belirgin fiziksel sorunlar gostermezler. Anne karnında yaşanan farklı gelişim sonucunda bazen kulakların dış gorunuşu ile ilgili farklılıklar veya sağ ve sol elin aynı derecede kullanılmasına rastlanabilir.

Sosyal Etkileşim Bozulmalar: Bu cocuklar, anne baba veya diğer kişilere karşı beklendiği kadar ilgi gostermeme eğilimindedir. Bebeklik doneminde anne veya babanın davranışlarına tepki olarak ortaya cıkan sosyal gulumseme sıklıkla gorulmez. Cevresindeki kişilerin sosyal konumlarını tam olarak algılayamaz ve bazen annesinden isteyebileceğini şeyleri oğretmeninden veya kardeşinden isteyebilir. Sıklıkla sosyal yaşantılarını rutinler uzerine kurma eğilimi gosterirler. Bu rutinler bozulduğunda abartılı tepkiler gosterebilirler. Yeni alışılmadık durumlara uyumla ilgili guclukler yaşarlar. Okul doneminde toplu oyunlara katılımla ilişkili guclukler yaşanır. Soyut kavramları anlamakta kavramakta zorlanırlar. Bu durum ozellikle sosyal etkileşimin temeli olan dilin iceriğindeki imaları, nukteleri ve esprileri algılamasını gucleştirerek sosyal bozulmaların belirginleşmesine katkı sağlar. Karşısındaki kişinin davranışlarından tutumlarından sonuc cıkartarak amacının algılanması ile ilgili guclukler vardır.

Dil ve İletişim Alanlarındaki Bozulmalar: Atipik otizmde gorulen temel sorunlardan bir tanesinde dil alanı ile ilgili yaşanan sorunlardır. Konuşma gecikmesi tipik olarak gozlemlenir. Normal gelişimsel basamaklarda ilk 1 yaş icerisinde gozlemlenen “baba … bebe… bubu… gugu.. “ gibi anlamsız kelime tekrarları sıklıkla atipik otizmde gozlenemeyebilir. Konuşulan kelime sayısı, algılanan kelime sayısı yaşıtlarından geridir. Bazen kelime sayısı fazla olmasına rağmen bu kelimelerin birleştirilerek cumle kurulması ve uygun durumlarda anlamlı olarak kullanılmasında zorluklar belirgindir. Bazen cumleler bir butun halinde ezberlenebilmesine rağmen yine anlamlı kullanımla ilişkili guclukler on plandadır. Bazen “murmuring” denilen anlamsız ezgisel ses tekrarları eşlik edebilir. Bazı durumlarda ekolali, ezberlediği ses ve sozcukleri bağlamdışı kullanma gozlenebilir. Anlamlı cumle kurmaya başlandığında zamirler ve zaman uyumları ile ilgili sorunlar belirgindir. Ben zamiri sıklıkla sen ya da o ile yer değiştirebilir. Orneğin şeker istediğinde “sen burda geldim” , “Ali burda geldi” şeklinde ifade edilebilir. Bu surece bazen şaşırtıcı ozellikler eşlik edebilir. Konuşma tam olarak oğrenilememesine rağmen okul oncesi donemde okuma sokulebilir. Ancak okuduğunu anlamlandırabilme becerisi zayıftır. Ne yazık ki bu cocukların bir kısmında anlamlı konuşma gercekleşemeyebilmektedir. Konuşmanın sokulmesindeki en temel belirleyici cocuğun zeka seviyesi ve ozel eğitime başlangıc zamanıdır.

Amaca Yonelik Davranışlarda Azalma: Atipik otizmde sıklıkla oyuncaklarına soyut anlamlar yukleme ile ilgili zorluklar yaşarlar. Oyuncaklarını amacına yonelik sembolik anlamları yonunde kullanmazlar. Oyunları soyut kavramları icermez, hayali oyunlar yoktur.

Oyunlar sıklıkla oyuncakların sıraya dizilmesi, tekerleklerin dondurulmesi, birbirine vurularak ses cıkartılması ve tekrarlayıcı davranışlardan oluşur. Tekrarlayıcı davranışlar kendi etrafında donme, kafa sallama, el hareketleri tarzında olabilir. Ozellikle cevresel uyaranın az olduğu durumlarda (cocuk tek başına kaldığında, onun dikkatini cekebilecek bir durum yaratılmadığında) tekrarlayıcı davranışlar gorulebilir.

Bu gibi durumlarda cocuğun cevresinin zenginleştirilmesi ile bu davranışların azalması sağlanabilir. Sıklıkla gunluk yaşamdaki bircok davranış rutin kalıplar halindedir. Bazen bu eğilim uygun davranışların geliştirilebilmesinde ozel eğitimde bir yontem olarak da kullanılabilmektedir. Bazen rutinlerin tersi bir durum ortaya cıktığında bu surec aşırı korku hali veya panik nobetleri ile sonuclanabilir. Rutine eğilim beslenme alanına yansıdığında tek yonlu beslenmenin beraberinde getirdiği sağlık sorunları ortaya cıkabilir.

Duyusal Sorunlar: Atipik belirtiler gosteren cocuklarda duyusal uyaranlara (orn. Ağrı, ses, belirli goruntuler gibi) verilen yanıtlar aşırı veya normalden daha az olabilir. Bazen konuşma sesine verilen yanıttaki eksiklik nedeni ile işitme engelli olarak değerlendirilebilirler. Yine bazı otistik cocuklar duştuklerinde, yaralandıklarında ağrıya verilen yanıt değişebileceğinden ağlamayabilirler.

Davranışsal Sorunlar: Kafa vurma, ısırma sac cekme, kendini yaralayıcı davranışlar, uyku sorunları, beslenme sorunları sıklıkla gorulebilir. En sık gorulen sorunlardan biriside aşırı hareketliliktir. Okul oncesi donemden itibaren gorulebilen aşırı hareketlilik sorunu cocuğun ozel eğitime, kreşe uyumunu olumsuz yonde etkileyebilir ve sosyalleşe surecleri ile ilgili yaşanan pek cok olumsuzluğun daha fazla belirginlik kazanmasına neden olabilir.

Fiziksel Hastalık Gecirme Sıklığı: Bazı araştırmalarda enfeksiyonlara biraz daha artmış duyarlılık, gaz sorunları, barsak hareketleri ile ilgili bozulmalar tanımlanmıştır. Otizme eşlik edebilecek en onemli tıbbi sorunlardan bir tanesi de epilepsi (sara nobeti) dir. Epilepsi tum otistik cocuklarda gorulmemekte birlikte normal cocuklara gore risk belirgin şekilde artmıştır.

Atipik Otizmin Nedenleri

Atipik otizm nedenlerini otizmden cok farklı olduğu duşunulmemektedir. Her ne kadar uzun yıllar once ve halen gunumuzde bazı bilimsellikten uzak psikoloji cevreleri tarafından ailenin cocuğa ilgisiz davranması, yeterli duygusal tepkiler geliştirememesi gibi bilimsellikten uzak onermeler bir neden gibi sunulmasına rağmen, gunumuzde ailelerin tutum ve davranışları ile otizm veya yaygın gelişimsel bozukluk arasında nedensel bir ilişki saptanamamıştır. Otizm ve atipik otizm ile ilgili bircok faktor risk ve kolaylaştırıcı etmenler olarak onerilmesine karşın halen bilim adamları arasında net bir fikir birliği bulunmamaktadır. Otizmin nedenine yonelik yapılan calışmalar hastalığın tek bir etmenden cok prenatal (anne karnında), doğum sonrası, cevresel, genetik ve yapısal bircok farklı faktorun etkili olabileceği yonundedir.

Atipik Otizmin Tedavisi var mıdır? Terapi ile Ne kadar Yol Alınabilir?

Otizm yaşam boyu suren bir rahatsızlıktır. Ancak atipik belirtiler gosteren cocuklarda var olan semptomların daha duşuk şiddetli olması sebebiyle, daha umut verici bir tablo gozlenebilmektedir. Tedavi surecinin temelini ozel eğitim uygulamaları ve dil ve konuşma terapisi oluşturmaktadır. Erken tanı ile ozel eğitim uygulamalarına ve dil ve konuşma terapilerine erken başlanan vakalarda daha iyi sonuclar elde etmek mumkundur. Mevcut tabloya farklı davranışsal sorunların eşlik ettiği durumlarda ilac tedavileri faydalı olabilmektedir. Ancak bahsedilen uygulamalar ile otizmin tamamen sonlandırılması tam duzelme halinin sağlanması genellikle cok uzun vadede olmakla birlikte, atipik belirtiler gosteren cocuklarda durum daha icacıcıdır. Modern uygulamaların kısmi etkinliğinin en onemli sonuclarından biriside umut tacirlerinin ticari amacları doğrultusunda bilimselliği kanıtlanmamış yontemleri uygulama heveslerini arttırmasıdır. Bu uygulamaların başında Berard yontemi, şelasyon tedavileri, hiperbarik oksijen tedavisi uygulamaları gelmektedir. Her uygulamada tipik olarak bu yontemin cok bilimsel olduğu, kesin sonuc vereceği, ifade edilmesine karşın bu bilimsel yontemlerin hicbirisinin Turkiye dahil hicbir universite kurumunda uygulanmadığı sıklıkla hastadan gizlenir.

Bu durumda sağlıklı bir tedavinin yanında, gercekten cocukları seven ve ilgili bir ozel eğitim kurumu yanında, uzman bir konuşma terapisti, atipik belirtiler gosteren cocuklarda ilerleme kaydedebilmek acısından vazgecilmez gorunmektedir.

[h=2]Hatay Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]