Aşağılık ve ustunluk kompleksiAşağılık kompleksi, kendisini her hangi bir işte değersiz gorme ve o işi yapma isteğinin olmamasından kaynaklanır.O işi yapamayacağını ve ondan haric herkesin o konuda başarılı olabileceğini duşunmektedir. Aşağılık kompleksi yaşayan bireylerde daha cok bu durumu cozmek yerine bastırma eğilimi gorulmektedir.
Ustunluk kompleksi, aşağılık kompleksinin tam tersi olarak ortaya cıkar ve kendisini her konuda tam,olgun,yeterli hisseden ama hic bir konuda tam olmayan insanlarda gorulmektedir..
''Ben bu işi yaparım '' derken o işle ilgilisi olmayan fakat o an icin kendisini yeterli gormesi bakımından boyle bir tutum sergileme isteği gosteren bir duygu şeklidir.
Aşağılık kompleksi genel itibariyle insanların coğunda gorulen birşeydir.Bilincaltında ki yapısal bozukluk bilinci olumsuz yonde etkileyerek yaşamdaki davranışsal olayları tetiklemektedir.Kişi kendisinin farkında olmadan bilincaltındaki olumsuzluklarla boğuşur ve yaşamında da onu uygulamaya calışır.
Bireyler aşağılık kompleksini cozmek yerine kolayını secerek ustunluk kompleksine geciş yaparlar.Buda onun aşağılık kompleksini cozduğu hissi verir. Bu tutum tamamen yanlış ve cozumsuzluk icerisinde devam eden bir surectir.
Bununla ilgili kurgulanması gereken bir hikaye oluşturalım..
Bir adam duşunun,guzel ve hoş bir kokteyle katılıyor.. Cevresindeki herkes cok zengin ve ihtişamlı duruyor.Kokteyle katılan adam o kadar zengin değil.Masada konuştuğu adamlarla surekli kafa sallayarak eşlik ediyor.Surekli onaylama davranışı icinde olduğunu gozlemliyoruz. Ve yan masadan birisi bu adamın diğer insanlara gore maddi acıdan zayıf olduğunu fark ediyor ve yanına geliyor.
''Ben servetimi size bağışlamak istiyorum.Hesap numaranızı soyler misiniz?''
Adam şaşırıyor ve soyluyor..
''Şuan hesabınıza bu insanların servetinden 3 kat daha para gecti hesabınıza ''
Adam şaşkın ve ne diyeceğini bilmiyor..
1 Hafta sonra kokteylin aynısına tekrar katılıyor.
Kendisinin kimseyi gormediği ve kimseyle konuşmak istemediği fark ediliyor.Onunla konuşmak isteyenlerle ukalaca ve parasının varlığıyla konuşuyor.
Oradan bir kişi; ''1 hafta once hictin..! Şimdi ne oldu ? '' demesi uzerine 1 hafta oncesindeki acziyetine giderek kendisini aşağılık kompleksi icinde bulur ve o anki tutum parasının onune gecer..
Aşağılık ve ustunluk kompleksini genel itibariyle coğumuz yaşıyoruz..Hepimizin eksik olduğu noktalar mevcut illaki.Cunku biz insanız. Eksikliklerimiz olacak.Hatalarımız olacak.Kusurlarımız olacak.
Bu eksiklikleri,hataları,kusurları bireyselleştirirsek ve cozumsuzleşmesi icin elimizden geleni yaparsak bu bize pahalıya patlar.
Aşağılık kompleksi yaşayan bireylerin bilincaltındaki bozukluklar kucuk yaşlara dayanmaktadır.
-Ailesi tarafından dinlenmeyen cocuk,
-Ailesi tarafından hor gorulen cocuk
-Ailesinin ''bundan birşey olmaz'' dediği cocuk
-Ailesinin sevgisinden mahrum kalan cocuk
-Ana-baba sorumsuzluğu
-Yanlış arkadaş secimi
-Ailesi tarafından surekli şiddet goren cocuk
-Ailesi ve cevresi tarafından surekli yetersiz gorulen cocuk ve erişkin...
Benim icin insanları soylediği hic birşey bir anlam ifade etmez diyen insanların genelde soylemek istediği cumle şudur.
''Sizin soyledikleriniz duyuyorum lakin benim doğrularım,benim kararlarım sizin duşunce tarzınızdan daha onemli.Sizin soylediklerinizle yuzleşmekten korkuyorum.Cunku bana oğretilen buydu. ''
Bu tarz duşunen bireyin Ailesel olarak yanlış yetişme tarzı icinde olduğunu gorebiliriz.Ailesi tarafından hic dinlenilmeyen cocuk kimseyi dinlemeyi tercih etmiyor. Cunku konuşacak cok cumlesinin olduğunu duşunuyor.
Vakit kısıtlı ve biran once konuşmalıyım.!
Karşımdakini bastırmalıyım..!
Sesimi yukseltmeliyim..
Bu tip durumlar ve olaylar surekli insanı gecmişe goturen bilincaltı oyunlarından ibarettir.Bireyin bilincaltını gozden gecirmesi gerekmektedir.Bilincaltı tedavi şekli mevcuttur.Bir uzmandan yardım alarak bunu cok rahat bir şekilde yapması mumkundur.
Bireyin kendisi uzmana gitmeden aşağılık kompleksini cozebilir mi ?
Genel itibariyle hayır.Uzman dediğimizde onu dışardan gozlemleyen ve yaptğı bilişsel ve davranışsal etkileri goren bir kişi olarak tanımlayabiliriz. O sizi daha rahat analiz edecek size gore daha fazla gercekci tutum sergileyecektir. Sizin kendinizle yuzleşmek istemediğiniz durumlarda sizi yuzleştirerek fark etmenizi sağlayacaktır.Bunun icin uzman cok onemlidir.
Aşağılık kompleksindeki olumsuz tutumlar kişinin gelişmesini engelleyerek insan ilişkilerindeki iletişimide bozmaktadır.Aşağılık kompleksi yaşayan bireylerde kendisini aciz hissetmek durumu soz konusu olduğu icin kendilerini hic bir zaman net bir şekilde ifade edemezler. Bir olay ve durum karşısında başarılı olmaları zorlaşmaktadır.
Kişinin kendisine inanıp, guven potansiyelini yukselterek farkındalık seviyesinde olabilmesi gerekmektedir.
''Farkındalık seviyesi yuksek olan insanın guc potansiyelide farklıdır.''
Olayların farkında olan insan daha guclu bir şekilde potansiyelini yerine getirir.Paldır kuldur yaşamak yerine bilincli bir tutum sergileyen birey farkındalık seviyesiyle daha yaşanılabilir bir hayatın adımlarını atar...
Bireydeki aşağılık kompleksinin konu başlıklarından bazıları..
*Eleştirilere acık olmamak,
*Ozguvene uygunsuz cevap vermek,
*Aşırı eleştirel yaklaşım,
*Suclayıcı tavır
*Karşı tarafa zarar verme isteği,
*Yalnızlık ve cekingenlik durumu
''Eleştirilere acık olmamak.. ''
Kişiyi en fazla geliştiren tutumlardan biriside eleştirileri dikkate alarak yanlışlarını duzeltme tutumu sergilemektir.Karşımızdaki insanın kim olduğu elbette ki onemli fakat,eleştirilere saygı gostermek bizim olgunluğumuzu ve kendimize guvenimizi gostermektedir.Kişilik yapımıza zarar verecek olan insanlarla aynı ortamda olmaksızın statumuzun aynı olduğu insanlar tarafından gelen ve bizi geliştirdiğine inandığımız eleştirilere her zaman acık olmak bizi bulunduğumuz konumdan bir kac cıta yukseğe taşımaktadır.Aşağılık kompleksinin bariz belirtilerinden birisidir eleştirilere acık olmamak.. Dinlememek ve on yargılı bir şekilde karşı tarafı susturma eğilimi gostermek..
''Ozguvene uygunsuz cevap vermek''
Ozguven insanın kendisine ''has olan'' guveni demektir. Bu insanın kendisinde doğuştan varolan doğal kavramdır.Kullananlar ozguveni tam anlamıyla yaşarken kullanamayanlar ise ozguven eksikliği yaşamaktadır.Ozguveni eksik olan insanda cok fazla cesaretli bir yapı ile konuşamaz.Cumleleri genelde guvensizdir ve guven vermez.Ağzının icinde konuşur.Birileri duyacak ve soylenen cumleye mudahale edebilir duşuncesiyle eleştirilmekten ve tartışma ortamı doğurmaktan kacınır.Bu sebeplede kendi has değerlerine karşı olarak cevap veremez.Soylenilen cumleleri ifade edebilmek icin ya sesini yukseltir yada susar kalır..
''Aşırı Eleştirel Yaklaşım ''
Kendilerini iyi hissetmeyen kişiler başkaları hakkında iyi şeyler duşunmezler. Başarılı insanlara tahammuleri yoktur.Onların surekli hatalarını ve kusurlarını ararlar.Bir işi karşısında surekli ofke ve eleştirel yaklaşımda bulunma isteği icindedirler..
''Sen neden bu arabayı kırmızı aldın ?''
-Kırmızı rengi seviyorum..
''Kırmızı renk sevilir mi, ne zevksiz insansın.. ''
-Kırmızı renk hoşuma gidiyor ve o sebepten bu arabayı aldım..''
''Tipide guzel değilmiş arabanın,ben beğenmedim! ''
Kendisinin alamayacağını bildiği icin karşısındaki insanında hevesini kursağında bıracak tutum sergilenmektedir.Bu tip insanlar cevremizde cok vardır.Dikkat edilmesi gereken bir dost,arkadaş bicimidir.
''Suclayıcı tavır gostermek''
Bir olay karşısında sucu diğerine atma eğilimi gostermektedir. Kendisine yapılan eleştiriinin yanında onunda suclayıcı bir şekilde yapması gerektiği hissi doğan eleştirel ve suclayıcı yapısı tetiklenmektedir.
Arabayı yıkamamışsın.. ?
''-Sen sanki cok yıkatıyorsun?
-Araba leş gibi..
-Surekli ben yıkatıyorum..
-Bide soruyorsun bana yıkamamışsın diye .. ''
Suclama cumleleriyle karşısındaki insana cevap verdirmeme eğiliminde bulunmaktadır.Yapılan hatayı ortmek ve karşı tarafı susturmak icin caba sarf eder.
Doğru olan replik budur..
Arabayı yıkatmamışsın?
-Evet,bir işim cıktı ve yıkatamadım.Senin işin yoksa sen yıkatabilir misin ?
Tamam ama haber verebilrdin.Ben hallederim.
''Karşı tarafa zarar verme isteği,''
Soylenecek cumlesi olmadığı icin ve kendisini ifade edemediği icin karşı tarafa surekli şiddet uygulama eğilimi icine girer.Sadece yapabileceği eylem şekli budur ve kendisini sadece bu şekilde ifade etmektedir.
''Yalnızlık ve cekingenlik duygusu ''
Kendisini her ortamdan soyutlama cabası icinde olan birey kendisini ifade edemeyeceğini duşunerek hic bir platformda kendi fikirlerini dile getiremez.Buda onu cekingen ve anlaşılmadığı duygusu icine hapseder.
Genel itibariyle aşağılık kompleksi bireyin kendi icinde cozemediği ve kendisini boyle geldi boyle gider duşuncesi icine sıkıştırdığı icin cozumsuz bir yapı oluşturur.Kendisine ve cevresindekilere zarar veren bu davranış şekli tedavi sureciyle sağlıklı bir şekilde cozumlenmektedir. Karamsar yaklaşımların hic kimseye faydası yoktur.
Guclu olmak,gucu hissetmek bizi surekli yenileyen duygulardan birtanesidir.
Terapist
Kubilay Goksel Eren

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]