Ozgul Fobiler, Anlamsız Korkularımız
Ozgul fobi, ozel bir nesne ya da durumdan cok korkma ve ondan kacınma olarak tanımlanabilir. Duyulan aşırı korku hemen her zaman mantıklı bir korku değildir. Sozgelimi, karlı dağlarda kolaylıkla kayabilen bir kayakcı asansore binmekten korkabilir. Erişkinler bu korkularının mantıksız olduğunu bilirler.
Ozgul fobisi olanlar, korktukları durumla karşılaşmaya zorlanırlarsa bu onlarda panik duygusu yaratabilir, ancak bunun dışında panik atakları olmaz. Ozgul fobi olması icin duyulan korkunun kişi icin birtakım zorluklara yol acması gerekir. Ozgul fobi kişinin toplumsal yaşamında, işinde, gundelik yaşamında birtakım sorunlar yaşamasına neden olabilir. Kişi bunun cok mantıksız olduğunu bilmesine rağmen, bu korkudan kendisini alamaz.
Ozgul fobiler sık gorulen rahatsızlıklardır ve toplumun yaklaşık %10'unda gorulur. Genellikle ergenlik ve erişkinlik doneminde başlarlar fakat cocukluktan beri suregelen ozgul fobilerde vardır. Birden başlayabilirler ve ancak beşte biri kendiliğinden yok olur. Korkulan nesne, kacınılması kolay bir nesne ise ve kişin gunluk işlevselliğini bozmuyorsa tedavi arayışında olunmayabilir.
En sık gorulen ozgul fobiler şunlardır:
Hayvan Fobileri: Bunların arasında yılandan, faren, orumcekten, kopekten, arıdan ve diğer birtakım hayvanlardan korkma vardır. Bu fobiler genellikle cocuklukta başlar ve olağan korkular olarak kabul edilir. Erişkinlik yıllarında surerse ve gunluk yaşamı bozuyorsa tedavi edilmesi gerekir.
Akrofobi (Yukseklik Korkusu): Yapıların yuksek katlarında olmaktan ya da dağlarda, tepelerde ya da yuksek koprulerde olmaktan korkarlar. Bu gibi durumlarda baş donmesi veya aşağı atlama itkisi yaşayabilirler.
Asansor Fobisi: Kişi asansorde kapalı kalacağından korkar. Asansorde bulunmaya tepki olarak panik duygusu ortaya cıkabilir, ancak başka zamanlarda kişinin panik atakları yoktur.
Ucak Fobisi: Bu korku, coğu zaman ucağın duşeceği korkusunu kapsar. Ucak fobisi cok sık gorulen bir fobidir. Toplumun yaklaşık %10'u bu yuzden hic ucağa binemez, yaklaşık diğer bir %20'si ucaktayken buyuk bir sıkıntı yaşar.
Doktor ya da diş hekimi fobisi: Bu korku, doktorun ya da diş hekiminin ağrılı birtakım işlemler yapacağı korkusuyla başlayabilir. Daha sonra doktorlarla ya da diş hekimleriyle ilgili genelleme yapılabilir.
Kan Fobisi: Kişi kan gorduğunde, iğne yapıldığı sırada ya da elinde olmadan yaralandığında duyduğu acıdan oturu bayılabilir.
Doğal Cevre Fobileri: Sudan, ateşten ya da deprem, fırtına gibi doğa olaylarından korkmadır. Gok gurlemesi ve yıldırımdan korkmayı da kapsar. Bu tur genellikle cocukluk doneminde başlar ve tedavi edilmezse erişkinlik doneminde de devam eder.
Durumsal Fobiler: Kişinin kendisini kapana kısılmış gibi hissettiği, duyumsadığı herhangi bir duyuma tepki olarak da ozgul fobi gelişebilir. Ornek olarak tuneller, toplu ulaşım aracları, anayollar, kopruler, sinema ve tiyatrolar gosterilebilir.
Hastalık Fobisi: Burada ciddi olumcul bir hastalığa( kanser ya da kalp rahatsızlığı gibi )yakalanma korkusu vardır. Hastalık fobisinde doktorlardan surekli bir guvence arayışında olunur ve korkulan hastalığı cağrıştıran her durumdan kacınılmaya calışılır. Hastalık hastalığından farklı bir durumdur, cunku hastalık hastalığında, belirli bir hastalığa yakalanmaktan cok, belirli hastalıkları olduğuna ilişkin sarsılmaz bir inanc vardır.
Ozgul fobiler genellikle cocukluk doneminden gelen korkulardır. Kaza gecirme, doğa olayıyla karşılaşma, hastalığa yakalanma gibi orseleyici bir olaydan sonra da bir koşullanma sonucu gelişebilirler. Koşullanma, kişide sıkıntı yaratan bir durumla kaygılanma arasında bilincdışı bir ilişki kurmak demektir.
Ozgul fobiler bilişsel davranışcı terapi yontemleriyle veya emdr( goz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme) tekniği ile kısa surede tedavi edilebilmektedir.
Bu korkularla baş etmede kullanılabilecek nefes egzersizi nedir, nasıl yapılmalıdır?
Sağlıklı olmanın koşullarından bir tanesi de doğru nefes almaktır. Su, hava ve yiyecek yaşamın vazgecilmez uclusudur. Nefes, hava canlılar icin bir nimettir. Yaşamımızı nefes almaya borcluyuz. Ve bunu iyi kullanmak gerekir. Vucudumuz icin doğru nefes almak, endişeyi azaltır, bedeni rahatlatır, zihni sakinleştirir. Sıkıntımız olmadığında nefes alış verişlerimizi hissetmeyiz. Kendiliğinden gercekleşir.Sıkıntı zamanı gerginlik artıkca nefesinizde hızlanır. Daha cok nefes alıp vermeye başlarsınız. Bu durum bizde sanki havasız kalmış ya da yeterince nefes almıyormuşuz gibi hissettirir. Nefes alış verişindeki ki hızın artması kandaki oksijen ve karbondioksit dengesini bozar. Bu durum bizim vucut sıkıntılarının artmasına, panik hissetmenize sebep olabilir.
Soluk almamız iki şekilde gercekleşir. Karından ve goğusten uygulanan kasların basıncıyla akciğerlerimiz havayla dolar. Bu havanın icindeki oksijenler kana karışması icin belli bir sure gecirmesi gerekir. Onun icin soluk vereceğimiz zaman, havayı daha yavaş dışarıya bırakmalıyız. Nefes alışımız ise bizi sıkmayacak, gerginlik vermeyecek şekilde derin olmalı. Biraz icimizde tutup yavaşca bırakmalıyız.
Genelde bayanlar nefesi goğusten, erkekler ise karından alırlar. Nefesi once karından belli bir dolgunluktan sonra goğse kaydırmak daha faydalı olabilir. Bunu anlamak icin bir elinizi karnınızın ustune diğerini de goğus kafesinizin ustune koyup nefes alış verişlerinizi takip edin.
Nefes egzersizini yaparken rahat nefes almanız icin oturma pozisyonunda olmalısınız.
Tum dikkatinizi icinizde toplayın. Nefes alış verişlerinizi dinleyin.
Nefes alıp vermek kendiliğinden olur. Adeta refleks gibi.
İcine nefesin nasıl dolduğuna dikkat et. Nefes alırken burnundan yada ağzından giren havanın icine aktığına icindeki sıcak, ılık havanın nefes yollarından nasıl dışarı cıktığına dikkat et.
İcine almış olduğun havanın temiz ve taze olduğunu, bol oksijen barındırdığını duşun. Farz et ki, taze cam ormanlarından, nehir kenarlarından, geliyor. Hatta yuksek ovalardan, tepelerden tertemiz, serin hava. Sağlıklı ve sıhhatli.
Ve icinden sıcak, kullanılmış hava dışarı cıkıyor. Cıkarken tum yorgunlukları ve tukenmişlikleri de cıkarıyor.
Her nefes alış verişinle beraber icindeki gerginlikler dışarı cıkarken, taze ve yeni havayla doluyor. [
Vadilerin, nehir kenarlarının tertemiz, pırıl pırıl berrak havası sanki.
Adeta şırıl şırıl akan suların verdiği hava.
Gunde 3-5 dk. 3 ya da 4 kez bu nefes egzersizini tekrarlamak oldukca faydalı. Kendinizi alıştırabilir ve mucadele etme potansiyelinizi artırabilirsiniz.

[h=2]Eskişehir Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]