Anksiyete (kaygı) nedir?Kaygı yaşamın normal bir parcasıdır. Herkes gunluk yaşam icinde değişik konularla ilgili kaygı duyabilir. Yetişmesi gereken bir iş, sınav, sağlık, para, cocuklar ve aileyle ilgili sorunlar bircok insanı kaygılandırabilir. Aslında kaygı, bir olcude bizim gunluk sorunlarla baş edebilmemiz icin hazırlıklı olmamızı, bir tehlike durumunda da hızlı karar verip kurtulmamızı sağlar. Normalde bu tur kaygı hafiftir, baş edilebilir duzeydedir ve gunluk işlevselliğimizi bozmayacak duzeydedir.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu Nedir?
Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB) olan kişilerde ise “surekli, aşırı ve durumla uygun olmayan bir endişe durumu” soz konusudur. Aşırı endişe, kişinin gunluk yaşamını olumsuz yonde etkiler ve hatta olağan yaşam etkinliklerini surdurmesini engeller. Bu kişiler her durumda olası en kotu sonucu duşunurler, her şey kendi denetimlerinin dışındadır, iyi bir olasılık ya da geriye donuş mumkun değildir. YAB’da aşırı endişe ve kaygı genellikle sağlık, aile, para ya da iş gibi konularla ilgilidir. Denetlenemez nitelikte olan endişe hali en az altı ay boyunca hemen her gun vardır ve gun boyunca surer. Kişi, kendini, kuruntulara kapılmaktan alıkoymakta gucluk ceker.
Endişe ve kuruntulara, aşağıdaki belirtilerden en az ucu eşlik eder:
Surekli bir tedirginlik,
Kolay yorulma,
Odaklanmakta gucluk cekme,
Cabuk kızma,
Kas gerginliği ve
Uyku bozukluğu.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Gercek bir neden yokken ya da nedeni olsa bile durumla uygunsuz olan, aşırı olan denetlenemeyen nitelikteki endişe hastalığın temel belirtisidir. Coğu zaman kişi endişelerinin aşırı olduğunun farkındadır, ancak endişelenmelerini denetleyemezler ve bir turlu sakinleşemezler. Cevrelerinde “aşırı evhamlı” olarak tanınırlar. Yorgunluk, dikkat bozukluğu ve konsantrasyon gucluğu, en ufak sesle kolayca irkilme, uykuya dalamama ve gece sık sık uyanma diğer onemli belirtilerdir.
YAB’a sıklıkla sanki fiziksel bir hastalık varmışcasına kendini gosteren bazı bedensel belirtiler eşlik eder. Bu belirtiler: nedensiz yorgunluk, baş ağrısı ve kas ağrıları, yutma gucluğu, titreme ve seğirmeler, terleme, tahammulsuzluk, bulantı, sersemlik hissi, sıcak basması gibi fiziksel yakınmalardır. Cokkunluk belirtileri de sık gorulur.
Yaşanan kaygının şiddeti, suresi ya da sıklığı, korkulan olayın gercekleşmesi olasılığına ya da olası etkilerine gore aşırı bir duzeydedir. YAB olan erişkinler, coğu zaman, gunluk, sıradan yaşam olaylarıyla ilgili kotu olasılıkları duşunerek uzulup dururlar. İşle ilgili sorumluluklar, parasal sorunlar, aile bireylerinin sağlığı, cocuklarının başına gelebilecek kotu olaylarla ilgili olarak ya da ev işleri, arabanın onarımı ya da bir yere gec kalma gibi cok ufak olaylar icin, kotu olasılıkları duşunerek uzuntu duyabilirler. Bu rahatsızlık surdukce, uzuntu duyulan konular da değişebilir.
YAB, cok buyuk bir sıklıkla duygudurum bozukluklarıyla, diğer anksiyete bozukluklarıyla ve madde kullanımı ile ilişkili bozuklarla birlikte gorulur. İrritabl bağırsak sendromu ya da baş ağrıları gibi, zorlanmayla ilgili diğer durumlar da sıklıkla bu duruma eşlik eder.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu Ne Sıklıkta Gorulur?
YAB’nun yaşam boyu gorulme sıklığı %5-6’dır. Başka bir deyişle, her 100 kişiden 5-6’sı yaşamlarının herhangi bir zamanında bu rahatsızlığı yaşayabilir. Epiderniyoloji calışmalarında, bu rahatsızlığı olanların yaklaşık ucte ikisinin kadın olduğu gorulmektedir. Yaşla birlikte kaygı duyarlılığı artar. YAB yaşlılıkta en sık gorulen anksiyete bozukluğudur.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu Nasıl Oluşur?
Stresler YAB’ın gelişiminde onemli rol oynar. Cocukluk donemi ve genc erişkinlik cağları arasında başlayan YAB, yavaş ve sinsi bir gelişim gosterir. Hastalığın belirtileri donem donem iyileşmeler ve alevlenmeler gosterir. Stresli yaşam olayları olduğunda belirtiler coğunlukla kotuleşir. Hastalığın oluşmasında “kalıtsal etkenler, beyin norokimyasındaki değişiklikler, kişilik ozellikleri ve stres verici yaşam olayları” etkilidir. Hastalar yorgunluk, gerginlik, kas ağrısı ve baş ağrısı gibi bedensel belirtiler nedeniyle coğu zaman psikiyatri dışı branş hekimlerine başvururlar ve doğru tanının konması ve uygun bicimde tedavi edilmesi gecikebilir. YAB olan coğu kişi, yaşamı boyunca kaygılı ve sinirli olduğunu soyler. Yarısından coğu, bu durumun cocukluk ya da ergenlik yıllarında başladığını belirtirse de, 20 yaşından sonra başladığı da olur.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
YAB tedavi edilebilir bir hastalıktır. İlk yapılması gereken bir psikiyatri uzmanına başvurmaktır. İlk başvuruda kapsamlı bir psikiyatrik değerlendirmenin yanı sıra, bu belirtilerin herhangi bir fiziksel hastalıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamak icin bazı incelemeler yapılacaktır.
Tedavi goren YAB’lı hastaların coğunluğu tedaviden yarar gorur. Bu rahatsızlığın ağır olmayan bicimleri, ilac tedavisine gerek olmadan, yalnızca psikoterapiye yanıt verebilirler. Psikoterapi ya da ilac tedavileri birlikte ya da ayrı ayrı da uygulanabilir. Bu yontemlerden birinin ya da birlikte uygulanmasının etkin olduğu gosterilmiştir. Hangi tur tedavinin size uygun olabileceğine doktorunuzla birlikte karar vermek yerinde olacaktır. Bir kişi icin uygun olan bir tedavi, diğeri icin uygun olmayabilir. Her kişi, bireysel olarak,
Yaşadığı rahatsızlığın şiddetine ve sureğenliğine,
Bedensel belirtilerinin şiddetine,
Ortaya cıkartan zorlayıcı etkenlerin varlığına ve
Kişilik ozelliklerine
gore değerlendirilmelidir.
YAB tedavisinde en sık kullanılan ve etkinliği kanıtlanmış psikoterapi yontemi Bilişsel-Davranışcı Psikoterapidir. Bu psikoterapide hastanın gecmiş yaşamında yaşadığı veya şahit olduğu olumsuz olaylar ve yaşantılar sonucu kendisi, dış dunya ve gelecekle ilgili oluşturduğu hatalı temel inancları ve duşunceleri ortaya cıkarılır. Bu hatalı inanclarına bağlı olarak ortaya cıkan hatalı ve işlevsel olmayan otomatik duşunceleri daha işlevsel ve gerceklerle daha uyumlu duşuncelerle yer değiştirilmesi sağlanır. Aynı zamanda verilen alıştırmalar ve ev odevleri ile bu kişilerin belirsizliğe ve kaygılanmaya tahammul gucunun artması sağlanır. Psikoterapinin sonucunda ise bu kişiler kaygıları ile daha rahat başa cıkmayı ve kaygılarını kontrol etmeyi oğreniş olurlar.
YAB tedavisinde antidepresan ve anksiyolitik ilaclar kullanılır. Bu ilaclar depresyonun ve başka anksiyete bozukluklarının tedavisinde de kullanılır. YAB’da etkin oldukları iyi bilinmektedir. Tedavinin amacı kaygı ve gerginliğin hızla tedavi edilmesidir. Tedavide kullanılan ilacların ciddi yan etkileri ve bağımlılık riskleri yoktur. YAB’da kaygı gidermeye yonelik kullanılan benzodiyazepin grubu ilaclar yeşil receteyle verilmektedir. Bu grup ilaclar da ancak “doktorunuzun onerdiği dozlarda ve surede” kullanıldığında etkili ve guvenli kullanılabilir. İlac tedavisinin etkisi birkac haftadan once başlamayacaktır. İlac tedavisi belirtiler tamamen duzelene kadar surmelidir. Tam duzelme sağlandıktan sonrada tedaviye en az 1 yıl daha devam edilmelidir.

[h=2]Bursa Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]