Alkol nedir ve bedeni nasıl etkiler?
Etil alkol (etanol), iceceklerde kullanılan tek alkol turudur; tahıl ve meyve fermantasyonu ile uretilir. Fermentasyon maya, şeker ve nişastalı besinlerin ceşitli aşamlarda yer aldığı kimyasal bir surectir.
Alkol vucuda alındığından itibaren hızlı bir bicimde mide ve ince bağırsakta absorbe edilerek kana karışır. Enzimler yoluyla karaciğerde metabolize olur. Bununla birlikte, karaciğer her seferinde alınan alkolun yalnızca bir miktarını metabolize edebilir, fazlası vucutta dolaşmayı surdurur. Bu yuzden alkolun vucuttaki etkisinin yoğunluğu tuketilen alkol miktarıyla doğrudan ilişkilidir.
Alkol, hayati fonksiyonları yavaşlatan bir depresan olarak sınıflandırılır. Peltekleşen konuşma, dengesiz hareketler, bozulmuş bir algı, hareketlerin yavaşlaması, duyma ve gormede azalma ile karakterizedir.
Rasyonel duşunme becerisini ve karar mekanızmasını bozar.
Her ne kadar depresan olarak sınıflandırılmış olsa da tuketilen alkol miktari kişi uzerindeki etkisi acısından belirleyicidir. Bircok kişi alkolu uyarıcı etkisinden dolayı gevşemek icin almaktadır. Ancak kişi vucudunun baş edebileceğinden daha fazla miktarda alkol alırsa alkolun depresan etkisi acığa cıkmakta, kişi aptal gibi hissetmeye, koordinasyonunu ve kontrolunu kaybetmeye başlamaktadır.
Alkol alımı sonrası kan damarları genişler ve derideki gozenekler yoluyla ısu kaybedilir. Dışarısı cok soğukken yuksek miktarda alkol tuketmek donmaya ya da hipotermi sonucu olume sebep olabilir.
Ayrıca alkol, bazı ilaclarla birlikte alındığında bedende zarar verici bir etkileşim yaratabilmektedir.
Alkolden nasıl etkileneceğimiz neye gore değişir?
Alkolun kişi uzerindeki etkisi bircok değişkene bağlıdır. Bunlardan bazıları:
Yaş
Cinsiyet,
Irk veya etnik koken,
Fiziksel durum (ağırlık vb.),
Alkol oncesi alınan gıda miktarı ve turu,
Alkolun ne kadar hızlı tuketildiği,
Uyuşturucu veya receteli ilacların kullanımı,
Alkol sorunlarına dair aile oykusudur.
Kahve icme, hareket etme ya da soğuk duş alma ayılmaya yardımcı olmaz. Kandaki alkol miktarının ortadan kalkabilmesi icin zaman gereklidir. Ne kadar zamanda toparlayacağı kişinin cinsiyetine, kilosuna, metabolizmasına ve karaciğer fonksiyonuna gore değişir.
Alkolizm ya da alkol bağımlılığı nedir?
Bir kişinin alkol bağımlılığı varsa, icmek icin surekli ve guclu bir istek duyar. Aşerme (craving) adı verilen bu istek bircok alkolik tarafından psikolojik bağımlılık olarak adlandırılır. Kişi, alkol kullanımını durdurduğunda ya da azalttığında yoksunluk belirtileri olarak isimlendirilen rahatsızlık verici fiziksel ve psikolojik bazı belirtiler yaşar. Kişinin alkol kullanımı sonucu istediği hazzı yakalayabilmek icin gitttikce daha fazla alkol tuketmesi gerekir. Bunun sebebi toleransın gelişmesi sonucu vucudun artık aynı miktardaki alkole aynı tepkileri vermemesi, benzer şekilde hissedebilmek icin daha fazla miktarda tuketime ihtiyac duymasıdır. Alkol kullanımının olumsuz sonuclarına rağmen kişi kendini durduramaz ve coğunluklar planladığından daha fazla alkol tuketir.
İyi bir aile yaşantınız ve aktif bir sosyal hayatınız olması ya da iş yaşamında başarılı olmanız alkolik olmadığınızı gostermez. Alkol bağımlılığı diğer bağımlılık turleri gibi aşamalı olarak ilerleyen bir hastalıktır. Zaman zaman kontrolden cıkan alkol alımları gitgide kotuye kullanıma ve akabinde bağımlılığa donuşebilir.
Alkol kotuye kullanımı nedir?
Kişi aşırıya kacan miktarlarda alkol tuketiyorsa ve tuketimi sosyal, kişisel ve mesleki anlamda yaşamında sorunlara yol acmaya başladıysa kotuye kullanımdan soz etmek mumkundur. Aşırıya kacan miktarda alkol kullanımı duzensiz bir bicimde gitse de kotuye kullanım olarak tanımlanır (bkz. Dipsomani). Kullanıma dair aşırı istek duymak ve fiziksel yoksunluk belirtileri yaşamaya başlamak hastalığın kotuye kullanımdan bağımlılığa donuşmeye başladığının işaretidir.
Alkol kullanımının kontrolden cıkmaya başladığını gosteren işaretler:
Tuketilen alkol miktarı bazen makul olcude gibi gorunse de kişin yaşamında problem yaratmaya başlayabilir. Bu noktada alarm sinyallerine kulak vermek onemlidir:
Alkol tuketiminizin zaman zaman sorun yarattığı oluyorsa (akşamdan kalıp işe gecikmek vb.)
Rahatlamak, sakinleşmek ya da daha rahat sosyalleşebilmek icin alkol alıyorsanız,
Yalnızken ya da uygunsuz saatlerde alkol alıyorsanız,
Akşamdan kalmanın etkilerinin azaltmak icin uyanır uyanmaz alkol alıyorsanız,
Planlamadığınız miktarda alkol alıyorsanız
Alkolluyken yaptıklarunızı hatırlamıyorsanız,
Alkolluyken yaptıklarınızdan pişmanlık duyuyorsanız
İctiğiniz miktarı gizliyor ya da bu konuda uyarı geldiğinde ofkeleniyorsanız,
Alkol tuketiminize mazaret buluyorsanız.
Yukarıdakilerden birine bile evet cevabı vermeniz halinde alkol tuketim alışkanlıklaırnızı gozden gecirmeniz onemlidir. Birden fazla “evet” cevabı verilen durumlarda ise alkol problemi kuvvetle muhtemeldir. Boyle bir durumda daha fazla ilerlemeden bir uzmana danışmanızda fayda vardır.
Alkolun ne kadarı fazladır?
Her alkol alan kişi alkol bağımlısı değildir. Bununla birlikte alkolizmdeki belirleyici sanılanın aksine kişinin ne kadar alkol aldığında sarhoş olduğu ya da tukettiği icki turu değildir. Alınan miktar onemlidir. Bir standart icki 33cl bir kutu bira, bir kadeh şarap ya da bir tek rakıya tekabul eder.
Makul sayılabilecek derecedeki alkol tuketimi erkekler icin gunde 2 standart icki, kadınlar icinse gunde 1 standart icki kadardır. Duşuk risk iceren alkol tuketimi ise erkekler icin gunde en fazla 4 standart icki; kadınlar icinse gunde en fazla 3 standart ickidir.
Erkekler icin ağır miktarda icme genellikle haftada 15 veya daha fazla; kadınlar icin ağır miktarda icme ise haftada 8 veya daha fazla icki tuketimi olarak tanımlanır. Bununla birlikte yaşamsal tehdit icermese de eğer akabinde arac kullanacaksanız, hamileyseniz/emzirme donemindeyseniz ya da kanser vb. alkolden olumsuz etkilenebilecek hastalıklarınız varsa alkol almak hangi miktarda olursa olsun risklidir. Bu acıdan alkol tuketiminde kişisel değişkenler de dikkatlice ele alınmalıdır.
Fazla miktarda alkol kısa zaman dilimi icinde tuketildiğinde buna alkolun “kontrolsuz bicimde aşırı tuketimi (binge drinking)” adı verilir. Kandaki alkol konsantrasyonunun seviyesinin 0.08%’in uzerine cıktığı miktarda bir tuketim soz konusudur. Erkekler icin bu miktar 2 saat icerisinde 5 veya daha fazla icki; kadınlar icinse 2 saat icerisinde 4 ya da daha fazlasıdır.
Alkol tuketiminde belirtilen miktarın uzerine cıktığınızda tehlikeli kullanım aşamasına gecmişsiniz demektir. Boyle bir durumda kontrolu yitirerek kotuye kullanım ya da bağımlılığa evrilecek donguye girmeniz kacınılmaz olabilir. Unutmayınız ki bağımlılık iradi bir davranış değil biyolojik alt yapısı guclu bir hastalıktır.
Alkolun yoksunluk belirtileri:
Alkol yoksunluk sendromu uzun suredir yuksek miktarda alkol tuketimi olan insanlarda alkol tuketimini durdurduklarında ya da onemli olcude azalttıklarında ortaya cıkar ve bir potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durumdur.
Alkol yoksunluk belirtileri, son icilen ickiden 2 saat sonra başlayabilir ve haftalar boyunca hafif anksiyete ve titremeden delirium gibi ciddi komplikasyonlarla varana kadar surebilir. Deliryumda olum oranının % 1 ila % 5 arasında değiştiği tahmin edilmektedir.
Genel olarak, alkolun yoksunluk belirtilerinin şiddeti kişinin ne kadar suredir ne miktarda ictiğiyle bağlantılıdır.
Bir kişinin icmeyi durdurduktan sonra alkol yoksunluk semptomları genellikle 6 ila 12 saat boyunca gorunur. Belirtiler başladığında kişinin hala kandaki alkol seviyesi olculebilir iktarda olacaktır. Mnor seviyede belirtiler şunlardır:
Titreme
Terleme
Hafif anksiyete
Bulantı
Kusma
Başağrısı
Uykusuzluk.
İcmeyi durdurduktan sonra 12 ile 24 arasında, bazı hastalarda gorsel, işitsel, veya dokunsal halusinasyonlar gorulebilir. Bunlar genellikle 48 saat icinde biter. Ancak delirum soz konusu olduğunda konfuzyon, ateş ve kalp atışında hızlanma ile devam eder.
Alkolun yol actığı sorunlar:
Yuksek miktarda alkol kullanımı cok sayıda sağlık sorunuyla ilişkilidir. Sıklıkla:
Kardiyovaskuler hastalıklar
Yuksek kan basıncı
Siroz vb. karaciğer hastalıkları
Pankreas iltihabı
Kanser (ozellikle karaciğer, gırtlak, ağız ve kolon kanseri)
Demans,
Wernicke-Korsakoff sendromu,
Alkole bağlı noropati (duyu ve hareketten sorumlu sinir sisteminin dejenerasyonu sonucu ayak ve el gibi organlarda ağrı kramp yanma gibi belirtiler yaşanır)
Erektil disfonksiyon
Reglin durması,
Anksiyete ve depresyon gibi psikolojik hastalıklar ve intihar gorulebilmektedir.
Hamile kadınlarda alkol alımı sonrası Fetal Alkol Spektrum Bozukluğu ve ani bebek olumleri yaşanabilmektedir.
Sağlık uzerindeki zararların dışında, alkolluyken alınan riskler sonucu istemsiz yaralanmalar, kazalar, yasal sorunlar ve şiddet iceren davranışlarla karşılaşmak olasıdır. Ozellikle aile ici şiddetin artması ve yuksek işsizlik oranı alkol kotuye kullanımıyla ilişkilidir.
Alkol zehirlenmesi bilinc kaybına, komaya ya da olume sebebiyet vermektedir.
Alkol bağımlılığının tedavisi
Oncelikli olarak hastalık belirtilerinin değerlendirilmesi, hastalığa eşlik eden yaşamsal sorunların tespiti, uygun tedavi seceneklerinin belirlenmesi ve kişiye ozgu tedavi planının oluşturulması hedeflenir. Bu tedavi planı hakkında kişi ve ailesi bilgilendirilerek uygun tedaviye yonledirme yapılır.
Alkolun yoksunluğu olumcul olabileceğinden oturu danışanın durumuna gore psikiyatri uzmanı tarafından ayaktan ya da yatarak tedavi ve detoksifikasyon secenekleri değerlendirilir. Yatarak tedavi alkolun bedende yarattığı olası deformasyonun cok yonlu olarak araştırılması ve detoks surecine paralel olarak olası hastalıklara uygun mudahalenin yapılabilmesi acısından faydalıdır. Danışanın durumuna bağlı olarak cok yonlu bir değerlendirme ve detaylı bir tedavi planının geliştirilmesi icin detoksifikasyon sonrasına kadar beklemek de gerekebilir.
Detoks sureci tamamlanan danışan psikiyatristle suren ilac tedavisine paralel bicimde psikoterapi desteği icin de uzman bir psikoloğa yonlendirilir. Ayaktan tedavi goren danışanlar icin de ilac tedavisi ve psikoterapiyi bir arada yurutmek ayıklığı surdurebilme adına en uygun secenektir. Neticede, etkili bir tedavi kişinin yeni bir başlangıc icin taahhutte bulunmasına, değişme motivasyonunu korumasına, değişime dair gercekci bir plan geliştirmesine ve bu planı devreye sokmasına yardımcı olur. Sadece alkolu bırakmak ya da detoksa girmek otomatik olarak bu sonucları doğurmaz. Detoks, ilac tedavisi ve psikoterapi kişinin yeniden inşaasının sac ayağını oluşturur.



[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]