Anksiyete turu bir rahatsızlık olan obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), insanları tekrarlanan duşunce ve davranışlar dongusune hapsederek kısıtlayan bir hastalıktır. Obsesif-kompulsif bozukluğu olan kişiler, kontrol edemedikleri yinelenen ve stres yaratan duşunceler, korkular veya goruntuler (obsesyonlar) nedeniyle huzursuz olurlar. Bu duşuncelerin yarattığı anksiyete bazı rituelleri ya da rutinleri acil olarak gercekleştirme ihtiyacına (kompulsiyonlar) neden olur. Ritueller takıntılı duşunceleri onleme veya akıldan uzaklaştırma girişimiyle yapılır.
Rituel anksiyeteyi gecici olarak durdurur, obsesif duşunceler tekrar oluştuğunda kişinin ritueli hemen tekrar etmesi gerekir. Bu OKB dongusu kişinin gununden saatler calarak normal gunluk işlerini yapmasını engelleyebilir.
Obsesif-kompulsif bozukluğu olan kişiler saplantılarının ve takıntılarının gercek dışı veya manasız olduğunun farkında olabilirler, fakat kendilerini durduramazlar.
OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) belirtileri nelerdir?
Yaygın obsesyon belirtileri:
Pislik veya mikrop bulaşmasından korkma Başkasına zarar vermekten korkma Hata yapmaktan korkma Rezil olmaktan veya sosyal acıdan kabul edilemez bir şekilde davranmaktan korkma Şeytanca veya gunahkar duşunmekten korkma Duzen, simetri, kusursuzluk ihtiyacı Aşırı kuşku ve surekli guvence ihtiyacı
Yaygın kompulsiyon belirtileri:
Tekrar tekrar yıkanma, duş alma veya ellerini yıkama El sıkışmayı veya kapı tokmağına dokunmayı reddetme Kilit, ocak gibi şeyleri surekli kontrol etme Rutin işleri yaparken icinden veya yuksek sesle surekli sayı sayma Surekli bir şeyleri belli bir bicimde duzenleme Belirli bir sıraya gore yemek yeme Genellikle rahatsız edici olan, akıldan cıkmayan ve uykuyu bolen kelimelere, goruntulere veya duşuncelere takılıp kalma Belirli kelimeleri, cumleleri veya duaları tekrarlama İşleri belirli bir sayıda yapma ihtiyacı Değeri olmayan şeyleri toplama veya biriktirme Obsesif-kompulsif bozukluğa ne neden olur?
Nedeni tam olarak anlaşılmamış olsa da, araştırmalar biyolojik ve cevresel faktorlerin OKB ile ilişkili olabileceğini gostermiştir.
Biyolojik faktorler: Beyin karmaşık bir yapıdır. Bedenin normal işleyişi icin ihtiyac duyulan, noron adı verilen milyarlarca sinir hucresi vardır. Noronlar elektrik sinyalleri yoluyla iletişim kurar. Norotransmiter adı verilen kimyasallar bu sinyallerin norondan norona iletilmesine yardım eder. Araştırmalar serotonin adı verilen norotransmiterin seviyesinin duşmesi ile OKB gelişimi arasında bir bağlantı saptamıştır. Serotonin dengesizliğinin ebeveynden cocuğa gectiğine dair kanıt da vardır. Bu da obsesif-kompulsif bozukluğun genetik olabileceğinin gostergesidir. Ayrıca beynin belirli bolgeleri serotonin dengesizliğinden etkilenir, bu da OKB ’ye yol acar. Bu problemin, beynin sağduyu ve planlama ile ilgili bolgeleri ve bedensel hareketleri iceren mesajları suzen bolgeleriyle bağlantılı olan beyin yolaklarıyla alakalı olduğu gorulur.
Araştırmalar Streptokok bakterisinin neden olduğu belli bir tur enfeksiyon ile OKB arasında bir ilişki de saptamıştır. Eğer bu enfeksiyon nukseder ve tedavi edilmezse, OKB gelişimine ve cocuklarda diğer bozukluklara sebep olabilir.
Cevresel faktorler: Bazı cevresel stres yaratıcı faktorler OKB ’yi tetikleyebilir. Belirli cevresel faktorler ise kişide var olan bu rahatsızlığı kotuleştirebilir. Bunlar;
Taciz Yaşamsal değişiklikler Hastalık Sevilen birinin olmesi İş veya okulla ilgili değişiklikler veya problemler İlişkiyle ilgili kaygılar
OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) ne kadar yaygındır?
OKB ABD ’ de 3.3 milyon yetişkini ve 1 milyon cocuk ve genci etkilemektedir. Rahatsızlık ilk olarak cocuklukta, genclikte ve yetişkinliğin ilk yıllarında ortaya cıkar. Irk ve sosyoekonomik alt yapı fark etmeden tum kadın ve erkeklerde eşit oranda gorulur.
OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) teşhisi nasıl konur?
OKB icin laboratuvar testi yapılmaz. Doktor hastanın rituellere ayırdığı zaman da dahil olmak uzere hastanın belirtilerini değerlendirerek teşhisini koyar.
OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) nasıl tedavi edilir?
OKB kendi kendine gecmez, bu yuzden tedavi edilmesi onemlidir. En iyi tedavi yontemi ilac ve bilişsel davranış terapisidir.
Bilişsel davranış terapisi: Bilişsel davranış terapisinin hedefi, obsesif-kompulsif bozukluğu olanların rituellerini gercekleştirmeden korkularıyla yuz yuze gelmelerini ve anksiyetenin azaltılmasını sağlamaktır. Bu terapi obsesif-kompulsif bozukluğu olanlarda sıkca gorulen abartılmış veya felaketler iceren duşunceleri azaltmaya da odaklanılır.
İlac tedavisi: Trisiklik antidepresanlar, selektif serotonin geri alım inhibitorleri OKB tedavisinde yardımcı olabilir. Hastaların ilac ve bilişsel davranış terapisine cevap vermedikleri şiddetli vakalarda Eloktrokonvulsif Terapi (EKT) veya beyin cerrahisi kullanılabilir. EKT esnasında hastanın başına elektrotlar takılır ve beyne nobete sebep olan bir dizi elektrik şoku verilir, bu nobetler beyinde norotransmitterlerin salınmasına sebep olur.
Surekli tedavi sonucunda hastalar normal veya normale yakın yaşam surerler. Erken teşhis her zaman tedavi suresini azaltır.
ALINTIDIR...