Trikotillomani ’nin sebebi nedir?
Bu hastalığın bilinen kesin bir sebebi yoktur. Hastalığın sebepleri hastalık esnasında beyinde gercekleşen değişiklikler, diğer hastalıklardan farkları, şiddetlendiren durumlarla ilgili araştırmalar devam etmektedir. Ulaşılan noktada bilinen bilimsel gercek hastalığın norobiyolojik bir surec olduğu ve hastalık gelişiminde genetik yani kalıtımsal faktorlerin de rol oynadığıdır. Tıpkı alkolizm, patolojik kumar, depresyon ve daha bircok psikiyatrik hastalık gibi trikotillomani de genetik, duygusal ve cevresel faktorlerin bir bileşimi sonucu ortaya cıkar. Ancak unutulmaması gereken nokta sac koparmanın birbirinden farklı hastalılarda ortaya cıkabilen bir belirti olabileceğidir. Tıpkı yuksek ateşin zataurre, idrar yolu enfeksiyonu, guneş carpması gibi birbirinden farklı sebepleri olabileceği gibi sac koparma da farklı psikiyatrik hastalıklar esnasında izlenebilir.
Trikotillomani adı nereden gelir?
1889 ’da Fransız dermatolog Francois Hallopeau tarafından sac koparma hastalığına bu isim verilmiştir. Yunanca triko sac, tillo cekme, ve mani delilik, aşırı istek anlamına gelmektedir.
Trikotillomani kimlerde gorulur?
Her yaştan, her etnik gruptan, cinsiyetten, milletten ve sosyoekonomik duzeyden kişide bu hastalık izlenebilir. Cocukluk doneminde hastalık kızlarda ve erkeklerde neredeyse eşit sıklıkta izlenirken yetişkinlikte vakaların %80-90 ’ı kadındır. Toplum icinde gorulme sıklığı %1-3 ’tur. Başka deyişle Turkiye ’de tedavi alan, almayan, hastalığının farkında olan olmayan, kimisi şiddetli kimisi hafif yaklaşık 1-1,5 milyon trikotillomani vakası bulunmaktadır.
Trikotillomani ne zaman başlar?
Hastalık herhangi bir yaşta başlayabilir ancak sıklıkla gec cocukluk ve ergenlik donemi nde, 11-13 yaş civarında başlar. Hastalığın daha sık başladığı bu donem akla hastalığın başlangıcında bazı hormon değişikliklerinin sebep olabileceğini duşundurmektedir. Ancak yaşlılıkta ya da henuz 1 yaşın altındaki bebklerde hastalığın izlenebildiği nadir durumlar da vardır. Hastalık sıklıkla hayatın stresli bir doneminde, onemli bir yaşam olayını takiben izlenir. Ancak duruduk yere, kişinin yaşamında herşey olağan akışında iken de başlayabilir.






Trikotillomani hastalığı kendiliğinden gecebilir mi?
Bir bireyde hastalığın nasıl seyredeceğini tam olarak tahmin etmek mumkun değildir. Hic tedavi almayanlarda trikotillomani genellikle uzun yıllar surer ancak zaman icinde şiddetlendiği ve azaldığı donemler, hatta arada birkac ay yıl neredeyse tamamen ortadan kalktığı, sonra yeniden canlandığı donemler izlenir. Bu kronik gidiş omur boyu surebilir. Ancak ozellikle bebeklikte ya da erken cocukluk doneminde başlayan bircok vakada sac koparma kısa bir sure devam edip kendiliğinden ortadan kalkabilir.
Sac koparma ağrılı mıdır?
Hastalarımıza sac koparmanın ağrılı olup olmadığını sorduğumuzda birbirinden cok farklı cevaplar alırız. Bir coğu vucudun farklı yerlerinden kıl koparmanın ağrılı olmaktan ote rahatlatan bir eylem olduğunu ifade ederler. Koparmak icin ortaya cıkan durtu ve karşı konulamaz hale geldiğinde sacın ya da kılın koparılması ile ortaya cıkan rahatlamadan bahsederler. Bazı hastalar durumu sanki bir yerin cok kaşınması ve kaşınıldığında ortaya cıkan rahatlamaya benzetirler. Bazıları ise acı duyduklarını ama yine de karşı koyamadıklarını ifade ederler. Kişi gunde yuzlerce, kimi zaman binlerce tel sac ya da kıl koparır, tekrarlayan koparma hareketi sebebi ile el, bilek, dirsek ağrıları ortaya cıkabilir. Kıl ya da sac koklerinin iltihaplanması sebebiyle ağrılı şişlikler ortaya cıkabilir. Ancak bu kotu sonuclar dahi coğu zaman kişinin sac koparmayı durdurabilmesine yaramaz.
Sac koparma - Trikotillomani hastalığı kişinin kendine kasıtlı olarak verdiği bir zarar mıdır?
Hayır, kişi hastalıktan memnun değildir, kurtulmak ister, verdiği zarardan muzdariptir. Gorunuşune ve hayatına zarar verdiğini bilir, durdurmaya calışır ama başarısız olur. Tıpkı tırnak yiyenlerin bunu durdurmak isteyip başarısız olmaları gibi bir durumdur. Hastalığı yaşamayan bircok kişi “istesen durdurursun, koparmazsın” dedikce anlaşılamamanın verdiği sıkıntı ile daha da şiddetlenir.
Trikotillomani, takıntı hastalığının bir bicimi midir?
Hastalıkların isimleri yani etiketler hekimler ve diğer sağlık profesyonelleri arasındaki iletişimi kolaylaştırmk icin vardır. Bu sebeple aynı hastalığa dunyanın her yerinde aynı tanının konması ve benzer tedavilerin uygulanması icin ceşitli hastalık sınıflandırmaları yapılmıştır. Bu sınıflamalarda trikotillomani ve obsesif kompulsif bozukluk farklı grup hastalıklar olarak anılırlar. Trikotillomani bir takıntı olmaktan ziyade “durtu kontrol bozukluğu” olarak anılan bir grupta sınıflanmıştır. Fakat trikotillomani tekrarlayıcı davranış bicimi ve yapmak icin karşı konulamaz istek duyulması ile takıntı hastalığını da andırır. Kişinin bazen farkına varmadan otomatik olarak sac koparması ise tik bozukluğuna benzer. Ancak tedaviye başvurulduğunda hekim ve psikolog her bir vakayı hastalığın etiketine gore değil, hastanın kendi ozelliklerine gore tedavi surecine alacaktır.
Sacları yutma da hastalığın bir parcası mıdır?
Koparılan sac ya da diğer vucut kıllarının koklerini ağza alamk, emmek ya da sacı tumuyle yutmak oldukca sık gorulen bir davranıştır. Yutme bazen sacın sadece kok kısmını yutma biciminde bazen de tum sacı yutma biciminde olabilir. Sacın tumuyle yutulması bir sure sonra barsaklarda biriken sacların yumak haline gelerek barsakları tıkamasına sebep olur. Trikobezoar adı verilen bu durum acil cerrahi mudahale gerektirecek kadar ciddi olabilir. Nadir gorulen bu durum eğer gerekli mudahale yapılmazsa olumle sonuclanabilir. Kişinin hastalığından utanması sebebiyle tıbbi yardım istememesi olumcul sonuclanma riskini artırır.

Yrd. Doc. Dr. Gokben Hızlı Sayar