AİLE ve EVLİLİK TERAPİSİ
AİLE TERAPİSİNİN AMACLARI
“Aile terapisinde tum aile ve terapist bir kayıkta ve kurekler terapistin elindedir”
Minuchin
Aile terapisi, aile uyeleri arasındaki anlaşmazlıkların, catışmaların bir uzman gozetiminde cozumlendiği ve oncesinde de hazırlandığı bir surectir.
Aile terapisinde grup uyeleri aile fertleridir. Bu uye 5 yaşındaki bir cocuk, yakın bir akraba ya da aileye cok yakın olan bir bakıcı bile olabilir. Onemli olan cekirdek ailedir ama aile ile surekli iletişim ve etkileşim halinde olan bireylerin de (anneanne, babaanne, teyze vs) aile terapisinde bulunması istenebilir. Terapist aileyi bir butun olarak kabul eder ve aileye butuncul yaklaşır. Aile tum olarak ele alınır. Sorun aile ile birlikte cozulur. Tum fertlerin terapi ortamında bulunması sağaltımın ve cozumun sağlanabilmesi icin gerekli olan şartlardan birisidir.
Aile terapisinde uyelerin ortak bir gecmişi ve hali hazırda kurulu olan bir iletişim oruntuleri yani dengeleri mevcuttur. Ayrıca danışma sonrası yine yuz yuze gelecekleri ve surekli iletişim halinde bulunabilecekleri bir ortamdadırlar. Etkileşimleri sureklidir. Bu durum bazı uyelerin grupta kendini geri cekmesine neden olabilir.
Grup bilinci yani takım olmak onemlidir. Uyeler sorumluluklarını yerine getirmelidir. Danışma ortamında randevu verilen saatte bulunma, birbirlerini dinleme, goz iletişimi kurarak birbirlerine hitap etme, gizlilik ilkesine uyma (Terapide gizlilik esastır sadece danışma ortamında tum uyeler ve terapistle birlikteyken sorunların paylaşılması), terapi ortamında birbirleriyle acık ve durust bir iletişim icerisinde olmaları gibi. Terapi suresince aile uyelerinin de bir takım odevleri olacaktır. Orneğin, herhangi bir seans sonunda terapist tarafından uyelere bir sonraki seansa kadar yapmaları gereken odevler verilebilir. Aile uyelerinin bu sorumluluklarını yerine getirmemeleri terapinin yararlı olamamasına neden olur.
Terapist yonlendiricidir. Bu anlamda ortaya konmamış sorunlara (bitirilmemiş işler) değinir. Terapinin amacı aile uyelerinin davranışlarını daha olumlu kılmak, uyeler arasındaki iletişimi geliştirmek ve sorunlara kalıcı cozumler bulmak olduğu icin, terapist bir takım teknikler kullanır.
Terapist, “Hasta ailedir” der. Bireylerin gosterdiği belirtiler onemli değildir. Aile bireyleri arasındaki Orneğin ilişkileri ele alır. Bu tavır semptomatik davranışın ortadan kalkmasına kadar surer. ; surekli kavga eden, ev ici kurallara uymayan, anne baba sozunu dinlemeyen bir cocuğu duşunecek olursak burada sorun sadece cocukta değil aile ici dinamiklerde saklıdır. Cozum de aile ile birlikte ele alınır. Ozellikle ulkemizde universite sınavlarının onemi yuksek olduğu icin sınava hazırlanma surecinde ortaya cıkan bircok konu da aile terapisi icinde yer alır ve cozumlenebilir.
Aile uyeleri arasında daha fazla yakınlaşma, işbirliği ve duygusal paylaşım sağlanmış ise terapi amacına ulaşmış sayılır. Kısaca ailedeki ilişkileri değiştirerek uyum elde etme cabası da diyebiliriz ve doyurucu sonuclar almak mumkundur.
Sağlıklı ve işlevsel aile problem yaşamayan değil problemlerini cozebilen ailedir.
AİLE TERAPİSİNİN AMACLARI
Temel amaclar şunlardır:Kişilerarası ilişkilerin ışığında kaygı ve catışmaların giderilmesi,Etkili iletişimin kurulması ve kullanılması, Algının-icgorunun artırılması ve diğer duygusal gerilimler icin aile uyeleri ile işbirliği kurulması,İc ve dış krizlere karşı ailenin dayanıklılığını artırmak,Problem cozebilme yeteneği, becerisi ve yolları gostermek,Nesiller ve cinsler arası ilişkilerin artırılması, duzeltilmesi,Aileni değerlerine ve sağlığa doğru yonlendirilmeleri,Terapinin karakteristik noktaları şunlardır;
Semptomları ile birey, geniş bir sisteme aittir. Yani kişi birey olarak değil ailenin bir uyesi olarak ele alınır. Tedavi modelinin sonucuna bakmaksızın, geniş sistem aile, bireyin biyolojisini tespit etmede tanısal odaktır. (yani aile uyelerinde psikogenetik etkiler nelerdir?)
Tedavi planı tum aile isteminin yapısını değiştirmeli ve davranışları duzeltebilmelidir.
Aile terapisi ne zaman gerekir?
Gerekli olduğu durumları 3 madde altında toplayabiliriz:Tedavi/Destek/Sağaltım icin gonderilen birey, aile ile aynı evde yaşıyorsa veya aile ile ilişkileri devam ediyorsa,Var olan veya ortaya cıkan sorunlar aile sistemini etkiliyorsa, Hasta/Danışan ve terapist birlikte buna karar verirlerse, yani aile terapisini hep beraber kabul ettiklerinde.Aile terapisinin ozellikleri nelerdir?
Aile terapisi problemlere, aile uyelerinin bireysel problemleri olarak değil, sistemin problemi olarak bakar. Tedavide ailenin tek uyesi irdelense de tedavinin odak noktası aile sistemidir.
Terapinin hedefi aile icindeki bireyin değişimini değil daha cok ailenin yapısını ve aile icindeki bireylerin birbirleriyle iletişim bicimlerini değiştirmektir.
Bu terapinin uygulama alanları, davranış bozukluğu gosteren kişilerdir. Ancak bireysel terapi ile farkları vardır. Bireysel terapi hasta ile terapistin etkileşimini onemser, hasta ile sosyal cevresi arasındaki etkileşime aldırmaz, bireysel terapinin odak noktaları, icgoru, hastanın gecmişi iken, aile terapisinde odak noktaları, aile ici etkileşim, guc noktaları ve catışmaların hedefidir.
AİLE TERAPİSİNDEKİ YAKLAŞIMLAR
Gunumuzde bu konuda 3 buyuk yaklaşımdan bahsedebiliriz.Psikodinamik yaklaşım İletişimsel yaklaşım Yapısal yaklaşım Psikodinamik yaklaşım aile uyelerinin her birinin psikolojik yapısı ile ilgilenir. Her aile uyesinin kendisi ve ailenin diğer uyeleri hakkında icgoru ve anlayış kazanmasıyla sorunların giderileceğine inanır.
İletişimselyaklaşımda ise, aile terapistleri, karşılıklı etkileşimin nasıl olduğu uzerine odaklanırlar. Tezleri, butun davranışların iletişimseldir ve de bu iletişim dilinde yonetme, otorite kurma ve karşılıklı ilişkinin varlığı şeklindedir. Onlara gore insan ilişkileri satranca benzer, kurallar vardır, kurallar hareketin duzenleyicisidir. Aileyi de bu bağlamda irdelerler.
Yapısal yaklaşımda, aile icindeki etkileşimin nerede olduğu uzerinde durulur. Yani, aile sisteminin sunduğu dinamiklere ve bu sistem icinde yer alan elementlere dikkat cekilir. İki cocuk ve bir ebeveynden oluşan bir ailede ebeveynlerin alt sistemi ve cocukların alt sistemleri arasında bir sınır vardır
Aile terapisinde neler olur?
İlk seans: İlk seans en onemli seanstır. Terapist veya danışman terapinin amacını, katılan uyelerin (ana-baba ve gerekirse cocuklar) sorumluluklarını, (birbirlerini dinleme-goz iletişimi kurarak birbirlerine hitap etmeleri gibi) belirtir. Bu seansta grup bilinci uzerinde durulur.
Grup suresince uyeler birbirleriyle acık ve durust bir iletişim icerisinde olmalı, sorunlara odaklanmalı, birbirlerini suclamaktan kacınmalıdırlar. Haklılık mucadelesine girmemeleri gerekir.
Aile terapisine eşlerin beraber katılması onerilir, seansların sıklığı sorunların iceriğine gore değişebilir.
Terapide gizlilik esastır. Diğer bir deyişle terapist aile uyelerinden biri ile yapacağı goruşmeyi o uyenin izni olmadıkca diğerleri ile paylaşamaz.
Terapinin amacı: Aile uyelerinin davranışlarını daha olumlu ve yapıcı hale getirmek, uyeler arasındaki iletişimi geliştirmek ve sorunlara kalıcı cozumler bulmak oldugu icin, terapist bir takım teknikler kullanır.
Terapi suresince aile uyelerinin de bir takım odevleri olacaktır. Orneğin, herhangi bir seans sonunda terapist tarafından uyelere bir sonraki seansa kadar yapmaları gereken odevler verilebilir.
Terapistin en onemli işlevlerinden biri de duygusal boşalımı sağlaması ve uyeler arasında var ise "bitirilmemiş işleri" gundeme getirmesidir. Aile uyelerinin birbirlerine karşı olan olumsuz tutum ve duygularını ifade etmeleri, birbirlerine karşı anlayış geliştirmelerine de yardımcı olur.
Aile uyeleri arasında daha fazla yakınlaşma, işbirliği ve duygusal paylaşım sağlanmış ise terapi amacına ulaşmış sayılır.
Unutmayınız ki mutluluk icin standart receteler yoktur ve her ailenin huzurlu bir yaşam icin ihtiyac duyduğu etkenler farklıdır.

Ramazan Şimşek
Uzm. Psikolog/Aile ve Cocuk Terapisti


[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]