AİLE - COCUK USTUNLUK CATIŞMALARI
Disiplin uygulamalarında en cok sıkıntı cekilen konulardan birisi budur. Yaşanan herhangi bir sorunda kimin sozunun gececeği, kimin haklı olduğu neredeyse hayati bir mesele haline gelmiştir. Amac, sorunu cozmekten daha cok ustunluk sağlama ve guc gosterisine donuşur.
Genellikle, anne babanın tutumu kendi dediğinin yapılması, cocuğun da kayıtsız şartsız itaat etmesi şeklindedir. Bu duşunce yapısıyla, aile cocuk ilişkisi ilişkiden cok bir catışma ve guc mucadelesine donuşur. Aslında, catışmalar olması doğaldır ve normal kabul edilmelidir.
Ancak sonuca ulaşmada kullanılan yontem yanlıştır. Bir tarafın her zaman haklı yani kazanan olduğu, bir tarafın hep haksız yani kaybeden taraf olduğu catışmalar maalesef her zaman sağlıklı sonuclar vermez. Oysa birkac kucuk kurala dikkat ederek olumsuz sonuclanacak bu tarz catışmaların onune gecmek mumkundur.
Ebeveynler tarafından sıklıkla uygulanan iki yontem vardır:
- Ebeveyn Kazanır, Cocuk Kaybeder:
Bu yontemde, aile cocuktan bir gorevi yerine getirmesini ister. Cocuk karşı cıkar ancak, aile ısrar eder. Karşılıklı inatlaşmaların sonucunda aile cocuğu bir takım yaptırımlarla ya da guc kullanarak tehdit eder. Cocuk istenileni zorla da olsa yapar. Aile kazanmış ama cocuk kaybetmiştir.
- Ebeveyn Kaybeder, Cocuk Kazanır:
Aile, cocuktan bir gorevi yerine getirmesini ister. Cocuk karşı cıkar, aile ısrar eder. Cocuk da ısrarcıdır. Aile, cocuğun inadını kıramaz, ısrardan vazgecer. Cocuğun dediği olur. Burada da aile kaybetmiş cocuk kazanmıştır.
Ancak, doğru olan uygulama bu değildir. Doğru olan, her iki tarafın da kazanacağı bir yol bulmaktır. O da Kazan – Kazan Kuralı’dır.
- Kazan - Kazan Kuralı:
Bu yontemde amac, sadece taraflardan birinin dediğinin kabul edilmesi yerine her iki tarafı da mutlu edecek bir yol bulmaktır. Orneğin; giyinirken cocuğa annenin zorla giydirmek istediği bir giysi yerine, iki kıyafet arasından cocuğun secim yapmasını sağlamaktır. Boylece hem anne zorlanmadan cocuğunu giydirebilecektir hem de cocuk secimi kendi yaptığı icin mutlu olacak ve kendine guveni artacaktır. Bu yontemi, butun catışmalarda kullanmak mumkundur. Cunku her iki taraf da kazanmıştır.
AİLENİN YAKLAŞIMI
Ailelerin, cocuklarıyla olan ilişkilerinde temel dort tip yaklaşım benimsedikleri gorulmektedir.
- Pasif Yaklaşım
- Saldırgan Yaklaşım
- Yonetmeye Odaklı Yaklaşım
- Olumlu Yaklaşım
Pasif Yaklaşım:
Cocuğun, hemen her konudaki davranışlarına olumlu ya da olumsuz ayrımı yapmadan seyirci kalan ailelerin tutumudur. Cocuğun butun istekleri yerine getirilir.
Saldırgan Yaklaşım:
Cocuğun, ailesi tarafından aşağılandığı, azarlandığı hatta şiddet gorduğu yaklaşım turudur.
Yonetme Odaklı Yaklaşım:
Cocuğun davranışlarını kendi istediği bicimde yonlendirmek amacıyla her tur duygusal ve psikolojik baskı yoluna başvuran ailelerin tutumu bu başlık altında yer alır.
Ayrıca, cocuk, hep başkalarıyla kıyaslanır ve yetersiz olduğu duygusuyla buyur.
Olumlu Yaklaşım:
Cocuğuyla sağlıklı iletişim kurmanın yolunu bilen aile yaklaşımıdır.Bireylerin uyması gereken kurallar net ve belirlidir.Herkes birbirinin sınırlarını bilir, saygı gosterir.Sorumluluk alma ve davranışın sonuclarına katlanma bilinci vardır.Catışmalardan uzlaşmayla cıkılır.
KURAL KOYMAK
Cocuklar buyudukce icinde yaşadıkları toplumun bir bireyi olarak sosyalleşmeyi oğrenirler. Toplum icinde yaşamak demek ise, bircok kuralı bilmek ve kurallara uymakla mumkun olur. Uyulması gereken kurallar şoyle sıralanabilir;
- Gorgu Kuralları:
Gorgu kuralları bireyin uyması gereken terbiye ve incelik kurallarıdır. Bu kurallar butunu aslında, doğuştan itibaren hayatın her aşamasında oğrenmeye devam ettiğimiz onemli bir eğitim surecidir. Yazılı kanunları yoktur ama kişinin toplum icindeki yerini ve konumunu belirler. Ailenin tutumu cocuğa model olacak şekilde belirlenirse gorgu kurallarını oğretmek zor olmayacaktır. Gorgu kuralları derken; sofra kulturu ve temizlik, toplum icindeki tavır ve davranışlar, hepimizin cok iyi bildiği buyuklere saygı kucuklere sevgi bilinci, selamlaşma, ozur dileme, konuşma ve dinleme becerileri, oturup kalkma kuralları gibi kavramlardan soz ediyoruz.
- Saygı Kuralları:
Toplum icinde saygı gorerek buyuyen cocuk, başkalarına da saygı gosterme becerilerini erken kazanır. İsteklerini, beklentilerini hatta kızgınlıklarını bile ifade ederken kendini kontrol edebilen, karşısındaki insanların duygu ve duşunceleri olduğunun bilinciyle empati kurabilen cocuklar, yine bu kurallara uyan, ornek olabilen aileler tarafından yetiştirilebilir.
- Vicdan ve Ahlak Kuralları:
Vicdanlı ve ahlaklı birey olmak, başkalarının hakkını gozeten, koruyan ve kollayan birey olmak demektir. İnsan ve hayvan sevgisi, toplum bilinci, durustluk, vefa duyguları vicdanla yakından ilgilidir.
- Trafik Kuralları:
Oncelikle kendi hayatımızı ve başkalarının hayatını tehlikeye atmadan yaya ve surucu olarak bilinmesi, uyulması gereken butun kurallardır. Cocuğun yurumeye başladığı cok kucuk yaşlardan itibaren, oğretilmesi gereken en temel toplumsal kurallar butunudur.
- Hukuk Kuralları:
Yasalarla belirlenmiş ve uygulanmaması halinde cezai yaptırımları olan toplum hayatını duzenleyen kurallardır. Gorgu kurallarından farkı, aileye, cevreye ve statuye gore değişmezler ve herkes icin gecerlidirler.
- Okul Kuralları:
Okul, bir cocuğun ailesinin dışında ait olduğu en onemli sosyal kurumdur. Bilindiği gibi, kendine ozel kuralları vardır. Okul cağına gelmiş, 6 – 7 yaşındaki cocuktan kurallara uyması beklenir. Ancak, kuralları da okul hayatı boyunca aşamalı olarak oğrenir. Okul donemi icerisinde, cocuğa sağlıklı bir aile hayatı icinde oğretilmişse yukarıdaki butun kuralları uygulaması sağlanmalıdır.
Arkadaşlarıyla uyumlu ve paylaşımcı ilişkiler kurması, oğretmenlerine ve buyuklerine saygılı davranması, kendisini ve cevresini temiz tutması, odev ve sorumluluklarını yerine getirmesi gibi tum kuralları bunyesinde toplar.
Aileler, bir takım kurallar koyarken uygulanabilir ve kontrol edilebilir olmasına dikkat etmelidirler. Aksi takdirde, konulan kuralın hicbir gecerliliği ve ciddiyeti kalmaz.
Cocuklar, hangi kuralın nicin konulduğunu, neden uymak zorunda olduğunu bilmek isterler. Bazı yaptırımlarda bulunurken ‘bu boyle olacak’ diyerek kestirip atmak yerine cocuğun yaşına, kapasitesine ve duzeyine gore gerekli acıklamalarda bulunmalısınız. Sadece siz oyle istediniz diye cocuktan net olarak anlamadığı kurallara uymasını beklemek gercekci olmaz.

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]