TARİHCE:

Aslında kayak, ilk insanın karla tanışmasından beri bizimle. Ama spor olarak biraz daha yeni.
Bundan 80 yıl kadar once kayak, bir avuc maceraperestin, şehirli "normal" insanların hayret dolu bakışları altında yapmaya cesaret ettiği bir macera sporu idi. Bugun mu? 50.000 civarı Alpinist kayakcı, 40 ulkeye yayılmış 300'den fazla onde gelen kayak merkezinden cıkmıyor, kışları kayağa gitmek sıradan bir olay olup cıktı bile.
1920'lerde bu işin oncusu olanlar -dene ve gor- mantığıyla oldukca buyuk kahramanlıklara giriştiler. Oncelikle bugunun ince ve uzun kayakları yerine kısa ve geniş kayaklar kullanmanın zorluğu ile boğuşmak zorundaydılar.

Norvecli Sondre Nordheim 1850'de ilk bağlamayı keşfetti. Huş ağacı koklerinden yaptığı bu bağlama biraz ilkel de olsa kayağa yon vermek ve temel kontrolleri sağlamak acısından bir devrim sayılabilirdi. Yine aynı şahıs, 1807 de ilk modern kayak sayılabilecek "telemark ski" yi geliştirdi. Yumuşak karda kolay donuşu sağlayabilen bu kayak aslında bugunkulerden cok da farklı değil.
Enteresan olan ise ilk seri uretim kayağın yine bir Norvecli olan Martin A. Strand tarafından Minnesota (A.B.D) da yapılması. Zamanla kayaklara -zaten kutup kaşiflerinin gereklilikten kullandığı- once 1 sonra 2. baton eklendi.

Ve meşhur kayak hocaları sahneye cıkmaya başladı. Sn. Anton'da kayak rehberi olan Johannes Schneider 17 yaşında iken sonradan Alberg tekniği adı verilen kayağa ozel duruş pozisyonlarını geliştirdi. 1921'de ilk slalom yarışı İsvicre Murren'de yapıldı.
1924 yılında , Fransa Chamonix'de duzenlenen ilk kış olimpiyatları sadece kayak yarışından oluşuyordu. Oyunlar sırasında kayağın artık onde gelen bir spor olduğu ilan etmişti bile. Bu arada ilk olimpiyatlarda 12 altın madalyanın 11'inin Norvec'e gittiğini de belirtelim. Sporun ataları icin kucuk bir jest olmuş olmalı...

MALZEME:

Kar koşulları, yetenek ve kullanım amacına gore değişik kayak ceşitleri bulunmaktadır. Bu kayaklar kullanılan materyal, sertlik, uzunluk ve kenar kesim gibi ozellikleri bakından farklılıklar gosterirler. Kayak ceşitleri temelde dort kategoride toplanır:

Temel Kategoriler

1-Yarış Kayakları : Hızlı kaymaya elverişli tasarlanmış kayaklardır. Yuksek hızlarda şokları emmek amacıyla sert ve dar olarak imal edilirler. Kenar kesimlerinin diğer kayak ceşitlerine gore daha duz olmaları sebebiyle bu kayakları dondurmek daha zordur ve iyi bir teknik gerektirir. İki alt gruba ayrılırlar:

• Buyuk slalom: Buyuk ve geniş donuşlere uygun olup, yuksek hızlarda titreşimleri emmek en onemli ozellikleridir.

• Slalom: Kucuk ve keskin donuşlere uygun olup, buzda ve dik yamaclarda yuksek kontrol sağlarlar.

2- Performans Kayakları : Daha cok ezilmiş pistlerde kaymayı tercih eden kayakcılar icin, yarış kayaklarına gore daha geniş ve yumuşak olma ozellikleri ile daha duşuk hızlara uygun olarak tasarlanmışlardır.

3- Carving Kayaklar : Diğer kayaklara benzemekle birlikte duşuk hızlardaki duyarlılığı arttırabilmek icin daha yumuşaktırlar. Burunları daha geniştir. Yeni başlayanların donuşlerin sonunda arkaya hatalı olarak fazla ağırlık verip kayağın kuyruğunu kaydırmamaları icin kuyruk bolumu ozel olarak inceltilmiştir.

4- Cok Yonlu Kayaklar (Mid-Fat): Dağın her yerinde ve değişik kar şartlarında kaymayı tercih edenler icin tasarlanmışlardır. Toz kar veya eski, parcalı karda ilerleyebilecek kadar geniş olmakla birlikte, bu genişlik ezilmiş veya sert karda sorun cıkartacak kadar fazla değildir. Ayrıca en populer kayak ceşididir.

Diğer Kayak Kategorileri

Bu dort temel kategori dışında kalan ancak diğerleri kadar sık kullanılmayan kayak kategorileri de vardır:

Toz kar kayağı : Toz kar veya parcalı kar uzerinde rahatca kayabilmeleri icin kayak ceşitleri icerisinde genişliği en fazla olanıdır. Dezavantajı ise sert kar veya ezilmiş karda en iyi kayakcıların bile zorlanmasıdır.

Freestyle: Kayaklar Snowboard'larınkine benzer ozel pistlerde atlayıp zıplamak, havada değişik hareketler denemek icin uygundur. Bombelerde de kullanılabilen, manevra kabiliyetleri yuksek , kısa kayaklardır. Bazı modellerinde kayağın iki burnu vardır.

Board Kayakları: Uzunluğu genellikle 60-80cm olan, kayak kategorileri arasında boyu en kısa olan, atlayıp zıplamak, ceşitli hareketler denemek, veya değişik bir tecrube yaşamak icin kullanılabilen kayaklardır. Boyu kısa olduğundan yeterli yuzey alanına sahip değildirler. Bu yuzden ozellikle yuksek hızlarda oldukca kontrolsuzdurler.

Downhill speed: Aerodinamik kasklar ve kayak ayakkabıları. Surtunmeyi azaltan, elbise ve batonlar. 2,5 metrelik kayaklar. Yazın ruzgar tunellerinde antremanlar. 250 km hız. Herşey bunun icin.

Kayak Ayakkabıları:
Kayak malzemeleri seciminde kuşkusuz en cok dikkat edilmesi gereken malzeme kayak ayakkabısıdır. Kayak duzeyinize ve ayağınıza uygun bir ayakkabı seciminin onemini ne kadar cok vurgulasak azdır. Ayağınıza uygun bir ayakkabı, vucudunuzdan kayaklara enerjini iletişiminizi verimli ve rahat bir şekilde gercekleştirecek, performansınızı artıracaktır.

Kayak Bağlamaları:
Kayaklarınızın ayağınızda guvenli bir şekilde kalması ve duşme anında kayakları serbest bırakarak sakatlanmanızı onlemek amacıyla kullanılırlar. Ayrıca titreşim ve şokları bastırarak daha az yorulmanızı sağlar ve tabi ki duştukten sonra kayağınızı aramamanız icin onların uzaklaşmasını onlerler.

Kayak Batonu:
Batonlar donuşlerde dengenizi sağlamanız ve tırmanışlarda destek almak icin kullanılırlar.

NEREDE YAPILIR?

Sarıkamış: İlk olarak şunu belirtelim: Sarıkamış İlcesinin icerisinde, 2634 m yuksekliğindeki Camurlu Dağ'da, saatte 2400 kişi kapasiteye sahip telesiyej, Turkiye'nin en buyuğu. Ayrıca kayak sezonunun en uzun olduğu merkez de burası. Sarıkamış Kayak Merkezi Kars havaalanına 50 km, şehir merkezine ise 60 km uzaklıkta. Sarı cam ormanı arasında, toplam 12 kilometreyi bulan 5 etaplı pist, butun kayakcıların gozbebeği kristal karla kaplı. Bu kadarı yeter de artar bile. İyi eğlenceler.

Ulkemizdeki Kayak Merkezleri

Uludağ : Bursa şehir merkezine uzaklığı 36 km'dir. Kayak alanı 1750 - 2543 m yukseklileri arasında bulunan merkezde, en uzunu 2000 m uzunluğunda olan 11 pist bulunmaktadır. Ayrıca 8 adet telesiyej ve 7 adet teleski tesisi mevcuttur. Kayak sezonu Aralık-Mayıs aylarını kapsayan Uludağ'da, kış koşullarında yukseliği 2-3 m'yi bulan kar,mevsim başında toz kar, mevsim sonunda ıslak kar ozelliği gosterir. Kamuya ait veya ozel bir cok tesis konaklama sorununu ortadan kaldırmaktadır. Ancak ozel otellerin cok ucuz olduğu soylenemez.

Kartalkaya : Bolu şehir merkezine 54 km., İstanbul-Ankara karayoluna 28 km. uzaklıktadır. Koroğlu dağları uzerinde yer almaktadır. Kayak alanı 1850 - 2200 m yukseklileri arasında bulunan merkezde, iki otel mevcut olup, bu otellere ait en uzunu 1400 m olan, 13 adet pist ve 4750 kişi/saat taşıma kapasiteli mekanik tesisler bulunmaktadır. Normal kış koşullarında kar kalınlığı uc metreye ulaşabilmektedir. Kayak icin en uygun zaman aralık-mart arasıdır ve mevsim başında toz, mevsim sonunda ıslak kar ozellikleri gorulur.

Palandoken : Şehir merkezine 4 km uzaklıktadır. Kayak alanı 2200-3176 m. yukseklikleri arasında bulunan Palandoken Kayak Merkezi'ndeki pistler dunyanın en uzun ve dik kayak pistleri arasında yer almaktadır. Pistlerin toplam uzunluğu 28 km. dir. En uzun pisti 12 km. olup, başlangıc yeriyle varış noktası arasındaki yukseklik farkı 1000 m. dir. Slalom ve Buyuk Slalom yarışmaları icin 2 adet tescilli pisti (Ejder ve Kapıkaya) bulunmaktadır. Kayak Merkezinde 5 adet telesiyej (toplam 4500 kişi/saat kapasiteli), 1 adet teleski (300 kişi/saat kapasiteli),2 adet baby lift (toplam 1800 kapasiteli), 1 adet gondol lift (1500 kişi/saat kapasiteli) hizmet vermektedir. Aralık-mayıs arası en uygun zamandır. Normal kış koşullarında 2-3 metre kar yağışı almaktadır. Mevsim boyunca "toz kar" uzerinde kayak yapılmaktadır.

Erciyes : Kayseri şehir merkezine uzaklığı 25 km'dir. Orta Anadolu'nun en yuksek dağı olan Erciyes'in(3916) doğu ve kuzey yamaclarında yeralan kayak alanları 2200 -3100 metre yukseklikleri arasındadır. Kullanılan uc pist mevcut olup, birinci etap 1450 m uzunluğunda 900 kişi/saat, ikinci etap 1250 m uzunluğunda 800 kişi/saat kapasiteli iki adet teleski, 2575 m uzunluğunda 900 kişi/saat kapasiteli telesiyej ve 2 adet 300 m'lik baby-lift bulunmaktadır. Kayak merkezinde bir kayak evi, Ozel İdareye ait otel olup, Dedeman tarafından işletilmekte olan bir adet de otel bulunmaktadır.

Dunya Kayak Merkezleri

Aspen / A.B.D. :
Ucsuz bucaksız tepeleriyle A.B.D.'nin en unlu kayak merkezleri arasına girmeyi başarmıştır. Dort ana tepeden oluşmasına rağmen, ulaşım sisteminin cok ust duzeyde olduğu bu kayak merkezinde ne yazık ki kaymak sizin icin biraz masraflı olacaktır. Tabi eğer bu sorun değilse sayısız dağ restoranı, konaklama yeri ve harika pistler sizi bekliyor.

Cortina D'Ampezzo / İTALYA :
Amacınız sadece kaymak değil biraz da Dunyadaki eşsiz manzaralardan birisini gormek istiyorsanız burası sizin icin en uygun yer olacaktır. Tek bir yerde toplanmamış pistlerin bulunduğu kayak merkezi profesyoneller icin biraz kucuk gelecektir.

St. Moritz / İSVİCRE :
St.Moritz'in iki ana pistinin de yeni başlayanlar icin olmazsa da orta seviyeliler icin oldukca kolay olduğunu soylenebilir. İki ana dağının da pistleri oldukca kolay ve birbirinden buyuk olcude farksız olan kayak merkezi, zor ulaşımı ve uzun transfer beklemelerini goze alıyorsanız sizi bekliyor.

Chamonix / FRANSA :
Fransa'nın bu unlu kayak merkezinde off-pist alanlarında geniş kayak yerleri bulunmakta olup, ne yazık ki kotu hava şartlarında en iyi durumdaki pistleri bile kullanılamaz hale gelmektedir. Ancak Avrupa'nın en iyi organize olmuş raylı ulaşım sistemlerinden birine sahiptir.

Kitzbuehel / AVUSTURYA :
Muthiş bir şehir, nefes kesen yokuşlar ama guvenilmez kar.
Her zaman kar seviyesini sorun. Hem pist ici (piste-on)
hem de pist dışı (piste-off) kayak yapma imkanını sunan buyuk, cekici ve değişik alanlara sahip Kitzbuehel yeni başlayanlara pistlerin dışında da kayak yapabilme imkanı sunmaktadır.

FAYDALI BİLGİLER:

Kayak Secimi
Kayak boyu ne olmalıdır?
Sizin icin uygun kayak boyunun belirlenmesinde, boy ve kilonuz, kayak duzeyiniz, kayak amacınız onemli etkenlerdir. Boy, kilo ve deneyiminiz arttıkca kayak boyu da artar.

Yeni başlayanlar icin; kayak boyu kayakcının omuzuna kadar gelmelidir.
Orta duzey kayakcılar icin; Kayak boyu kayakcının burun seviyesi ile başının ustu (boyu) seviyesi arasında olmalıdır.
İleri duzeydeki kayakcılar icin; kayak boyu kayakcının boyu ile artı bir el genişliği arasında değişmelidir.

Peki ya genişlik?
Kayağın bağlamalarının bulunduğu yerdeki genişlik kayağın değişik koşullarda nasıl davranacağını belirler.
Yumuşak, derin kar veya toz kar daha fazla yuzerlilik gerektirmesi sebebiyle, geniş bel genişliği gerektirir. Toz kar kayaklarında bu olcu tipik olarak 70mm uzerindedir.
Ezilmiş ve yarı ezilmiş karışımı bolgelerde ise bu genişlik 65-70mm arasındadır olması uygundur.
Tam ezilmiş, sert karda ise daha az yuzerlilik gerektiğinden bu tur kar icin tasarlanmış kayaklarda bel genişliği genellikle 65 mm'nin altındadır.

Ayakkabı Secimi
Yeni başlayan ve duşuk eğimli pistleri tercih eden kayakcılar daha esnek ve rahat ayakkabılar secmelidirler.
Orta duzey temel kayak yeteneklerine sahip kayakcılar ise yuksek hızlarda, carving donuşlerde ve daha zor pist koşullarında başarılı olabilmek icin daha fazla tepki veren ayakkabıları secmelidirler.
İleri duzeyde kayakcı olanların ise, duyarlılığı, tepki ve kontrolu en yuksek olan ayakkabıları secmeleri uygundur.

Bağlama Secimi
Bağlamaların ayakkabıyı serbest bırakmaları icin gerekli olan kuvvetle doğru orantılı olarak "DIN" ayar aralıkları bulunur. DIN ayarı ne kadar buyuk olursa bağlama ayakkabıyı o kadar guc serbest bırakacaktır. Kayak duzeyi ilerledikce ayarlanması gereken DIN değeri de buyutulmelidir. Bağlamalar değişik DIN ayarı aralıklarına sahiptir (orneğin 3 ile 6 arası, 4 ile 24 arası gibi). Genellikle yuksek aralıklara sahip bağlamalar daha pahalı olup, daha fazla ozelliklere sahiptirler.

Genel olarak DIN ayarları şu şekildedir :
Yeni başlayanlar: 3 ile 6 arası
Orta duzey: 5 ile 9 arası
İleri duzey: 6 ile 12 arası (yarışcılarda 24'e kadar)
DIN ayarının yapılması onem gerektirir. Eğer ayar, olması gerekenden duşuk olursa kayma sırasındaki sıradan bir titreşim bile bağlamanızın kayağınızı serbest bırakmasına neden olabilir. Ayar, olması gerekenden yuksekse bu sefer de duşme sırasında ayakkabınız kayağınızdan ayrılmayarak sakatlanmanıza neden olabilecektir.

Baton Secimi
Baton boyunu belirlemek icin kayak ayakkabılarınızla ayakta dururken, batonunuzu ters cevirip baş parmağınızın ustu sepete değecek şekilde sepetin altından tutun. Eğer bu pozisyondayken dirseğiniz 90 derecelik acı yapıyor ise sizin icin ideal baton boyunu bulmuşsunuz demektir. Acı kuculdukce daha kısa bir batona, acı buyudukce daha uzun bir batona ihtiyacınız vardır.