GENEL BİLGİLER
Yuzolcumu: 11.875 km²
Nufus: 656.903 (2000)
İl Trafik No: 43
Kutahya gelişmekte olan sanayisi, zengin yer altı ve yerustu kaynakları, universitesi, termal kaynakları, el sanatları ve tarihi ile onemli bir turizm potansiyeli oluşturmaktadır. Kutahya’yı gezerken....
Dunyanın İlk Antik Borsasının Cavdarhisar İlcesindeki Aizanoi’de kurulduğunu,
Zeus Tapınakları icinde Dunya’da en sağlam korunagelmiş tapınağın Aizanoi’de olduğunu,
Dunyadaki İlk Toplu İş Sozleşmesi’nin 13 Temmuz 1766’da Kutahya’da imzalandığını,
Avrupa ve Dunyadaki ilk ve tek Cini Muzesinin Kutahya’da olduğunu,
Evliya Celebi’nin Kutahya’lı olduğunu,
Osmanlı Devletinin kurucusu Osman Gazi’nin buyukannesi, Hayme Ana’nın turbesinin Domanic İlcesi Carşamba Koyu’nde olduğunu,
Kutahya’nın Germiyan Beyliğine 130 yıl başkentlik, Osmanlı Anadolu Beylerbeyliğine 400 yıl merkezlik yaptığını,
Turkiye’nin en onemli porselenlerinin Kutahya olduğunu,
Kutahya’daki termal kaynakların bin bir derde deva olduğunu...... unutmayın.
İLCELER:
Kutahya İlinin İlceleri; Altıntaş, Aslanapa, Cavdarhisar, Domanic, Dumlupınar, Emet, Gediz, Pazarlar, Şaphane, Hisarcık, Simav ve Tavşanlıdır.
Muzeler ve Orenyerleri
Muzeler
Muze Mudurluğu
Adres: Paşam Sultan Mahallesi
Cini Muzesi Yanı
Tel: (0 274) 223 69 90
Fax: (0 274) 223 55 35
Kutahya Arkeoloji Muzesi
Adres: Borekciler Mah.
Ulu Camii Yanı - Kutahya
Tel: (0 274) 224 07 85
Kutahya Cini Muzesi
Adres: Paşam Sultan Mah.
Ulu Camii Yanı
Tel: (0 274) 223 69 90
Kossuth Muzesi
Adres: Borekciler Mah.
Macar Sokak
Tel: (0 274) 223 62 14
Ozel Muzeler
Dumlupınar-Kurtuluş Savaşı Muzesi
Tavşanlı Belediye Muzesi
Altıntaş Belediyesi Acık Hava Muzesi.
Vadiler
Kutahya İl Merkezine 7 km. uzaklıktaki Yeni Bosna Koyu’nden başlayıp Kutahya’ya 54 km. uzaklıktaki Ovacık Koyu’ne kadar, İlin doğusu boyunca uzanan alana Frig Vadisi denilmektedir.
Bolge; Sabuncupınar, Soğut, İnli, Sokmen, Fındık ve İncik Mağaralarının bulunduğu kuzey bolumu ile daha guneydeki Ovacık Koyu, İnlice Mahallesi ve cevresinden oluşur.
Kutahya’nın doğusunda eski bir yanardağ olan Turkmendağı’nın tufleriyle ortulu olan Frig Yaylaları M.O. 900-600 yılları arasında Frigler, daha sonra Roma ve Bizanslılar tarafından iskan edilmiştir. Volkan tufunun kolay işlenebilir bir kayac olması, bolgenin en eski halklarından biri olan Friglerin bunları oyma ve yontma yoluyla ceşitli amaclarla kullanmalarını sağlamıştır.
Friglerin ana tanrıcası Kybele’ye adanmış acık hava tapınakları, sunakları ve kaya mezarları ile savunma barınma amaclı mağaralar en cok goze carpan eserler arasındadır. Bizans doneminde ise bunlara ilaveten kilise ve şapeller de oyulmuştur. Bolge doğal kaya yapısı ve cam ormanlarıyla ilgi cekici bir merkezdir.
Kaleler
Antik cağlardan gunumuze kadar yerleşimin olduğu Hisar Tepesindedir. Evliya Celebi’ye gore 70 burca sahip olan Kutahya Kalesi uc bolumden oluşur. Bunlar Kale-i Bala, Kale-i Sagir ve dış surlardır. Roma, Bizans, Selcuklu, Germiyan ve Osmanlı izleri gorulen kalede herhangi bir doneme ait kitabe yoktur. Fakat yapılan incelemeler sonucunda 8.yy Bizans, 12.yy Bizans, 13/14.yy Turk donemlerine ait inşaat ozelliklerine rastlanmıştır. Kalede bilinen son inşaat Fatih Sultan Mehmet zamanında yapılmıştır. (1451-1481) Kale’de iki ceşme, iki mescit vardır.
Kutahya Kalesinde, kendi ekseninde 45 dakika da bir tur atan Doner Gazino 1973 yılı yapımıdır. Lokanta olarak hizmet veren Doner Gazino’nun altındaki Kır Kahvesi yaz aylarında acıktır.
Cami ve Turbeler
Donenler Camii: Anadolu’da kurulan uc Mevlevihane’den biridir. Mevlana’nın torunu olan Ergun Celebi tarafından kurulmuştur.
Bu gun cami olarak kullanılan kısım, Mevlevi Semahanesi olarak yapılmıştır. Semahaneye daha sonra mihrap ilave edilerek cami haline getirilmiştir. (1956) 1237 – 1243 yıllarına tarihlenen ahşap, sekizgen mimari yapılı binaya minare sonradan eklenmiştir.
Cinili Camii: 1973 yılı yapımı olan Cinili Cami Orta Asya Turk Mimarisi ornek alınarak inşa edilmiştir. Sekizgen, iki katlı ve tek kubbeli olan yapının ici kalem işi suslemelerle, dışı ise mavi Kutahya cinileriyle suslenmiştir. Caminin yaptırılmasında ve suslenmesinde unlu sanatcı Ahmet YAKUPOĞLU’nun cok emeği vardır.
Ulu Camii: Kutahya’nın en guzel ve en buyuk camisi olan yapıya Yıldırım Beyazıt zamanında başlanmış, Şehzade Musa Celebi tarafından 1410 yılında tamamlanmıştır. Ortalama 45x25 m2’lik bir alanı kaplayan cami avlusuzdur. Caminin 3 kapısı, 64 penceresi, 2 kubbesi, 6 yarım kubbesi ve 5 bolumlu son cemaat yeri vardır. Caminin icindeki 4 sutunlu muezzin mahfeli ve mihrabın sağındaki Kabe tasvirli pano gorulmeye değerdir
Hayme Ana Turbesi: Hayme Ana Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi’nin ninesi, Ertuğrul Gazi’nin annesidir. Ertuğrul Gazi, Surmelicukur’dan Anadolu’ya geldiğinde kendisine Soğut kışlak, Domanic yaylak olarak verilmiştir. Yılın beş ayını gecirdiği Domanic’te bir yayla mevsiminde Hayme Ana’yı yitiren Ertuğrul Gazi, annesini her yıl cadır kurduğu Carşamba’da bir tepeye defnettirmiştir. Sultan, II. Abdulhamit, l886’da Devlet Ana diye anılan buyuk buyuk ninesi Hayme Ana’nın kabrini buldurarak ustune bugunku turbeyi yaptırmıştır. Her yıl Eylul ayının ilk Pazar gunu Hayme Ana’yı anma torenleri yapılmaktadır.
Bedestenler
Gedik Ahmet Paşa Vakfı olarak XV. yuzyılın ikinci yarısında yaptırılan bedestenler iki tanedir. Buyuk Bedesten dort kapılıdır. Yapının icinde ortada bir şadırvan ve onyedi dukkan vardır. Kapı girişi ustunde madalyon icinde hayat ağacı ve aslan motifleri altında 1868 tarihi yazılıdır. Diğer kapı ustundeki madalyonda ise denizkızı figuru yer alır. Halen sebze bedesteni olarak kullanılmaktadır. Kucuk Bedesten; iki kapılı olup duvarları tuğla ve sac orguden yapılmıştır. Eskiden ağır elbiselerin ve elmas işlemeciliğinin yapıldığı yapı gunumuzde bat pazarı olarak kullanılmaktadır.
Tarihi Kutahya Evleri
Merkez Pirler mahallesinde 18. yuzyıl Kutahya Evlerinin topluca korunduğu Germiyan Sokak, Arnavut kaldırımlı yolu, elektrik ve telefon direkleri ile tellerinin bulunmadığı, Kutahya’daki tarihi kent dokusunun en guzel orneğidir. Germiyan Sokak’taki Kutahya Evleri iki veya uc katlı ahşap evlerdir. Payandalarla desteklenmiş cıkmaları, ciftli koca kapıları, kafesli pencereleri ile ahşap Anadolu mimarisinin en guzel orneklerini oluşturur. 17. ve 18. yuzyıl Kutahya evleri acık sofalıdır. Sofalar odalar arası bağlantıyı sağlar. Ayrıca sofalarda seki yada koşk adı verilen dinlenme mekanları bulunur. Giriş katlarına taşlık denir. Evlerin on kapıları dışında geniş arka bahcelere acılan arka kapıları da vardır. Depo, kiler samanlık hatta ahırlar buradadır. Birinci katta gunluk yaşama ait odalar vardır. Bunlar oturma odası, mutfak ve yatak odasıdır. İkinci katta ise misafir odaları ve gelin odaları bulunur. 19. ve 20. yuzyıl Kutahya Evleri kapalı sofalıdır. Onceki donemlerin aksine, bu donem evlerinin dışları, sacakları, pervazları ve payandaları suslenirken, ic mekanlar aksine sade tutulmuştur. Yine butun Kutahya Evleri payanda destekli cıkartmalara sahiptir. Bu cıkartmalar yola uyum ve ic mekanı duzeltme amaclı yapılmıştır. Kutahya Evlerinin topluca korunduğu Germiyan Sokak’taki tarihi evler, Kutahya Valiliğince satın alınarak “Kutahya Evlerini Yaşatma Projesi” cercevesinde restore edilmektedir.
ADLİYE SARAYI: (Eski Hukumet Konağı): Yapımına 1905 yılında Fuat Paşa zamanında başlanan ve 1907 yılında tamamlanan Eski Hukumet Konağı, son donem sivil Osmanlı mimarisinin en guzel orneklerinden birisidir. Uc katlı yapının, giriş bolumu ile doğu ve batı kanatları hafif cıkıntılıdır. Girişi dort yuksek sutun ve ortadaki geniş uc kemerle bağlanmıştır. Bina icinde tamamen cini kaplı bir mescit de yer almakta olup, 1998 yılında restore edilerek Adliye Sarayı olarak kullanılmaya başlanmıştır.
KUTAHYA KONAĞI: Eski tarihi konak, Ticaret ve Sanayi Odası tarafından satın alınmış, yoresel Kutahya yemeklerinin sunulduğu bir restoran haline getirilerek, turizme kazandırılmıştır.
Mesire Yerleri
Camlıca : Kutahya'nın batısında, şehir merkezine 5 km. uzaklıktaki Camlıca orman ici dinlenme yeri olarak duzenlenmiştir. Cam ağacları, soğuk suları temiz havası ve insanı rahatlatan manzarası ile geniş bir mesire yeridir.
Porsuk Barajı: Kutahya’nın kuzeydoğusunda şehir merkezine 20 km. uzaklıktadır. Frig Vadisi’nin de başlangıcında olan baraj, Porsuk Cayının taşkınlarından cevreyi korumak amacıyla yapılmıştır. Baraj Golunde ceşitli su sporlarının (Yelken, kurek, kano vb) yapılabilmesi icin, Kutahya Valiliğince bir rıhtım ve yuzer iskele yapılarak bu bolgenin “Su Sporları Merkezi” oluşturma calışması başlatılmıştır. FRİG VADİSİ ise doğal yapısıyla doğa yuruyuşu icin ideal bir bolgedir.
Domanic Ormanları: Kutahya'nın kuzeyindeki Domanic Ormanları ilcenin cevresinde cok geniş bir alana yayılmış durumdadır. Cok zengin bir bitki ortusune sahip olan Domanic Ormanlarında pek cok endemik tur ve anıtsal değerde bircok ağac bulunmaktadır.
Hıdırlık: Kutahya merkezdeki en onemli mesire yerlerinden birisidir. Aynı isimle anılan mescidin de, bulunduğu mesire yerinin altyapısı ve cevre duzenlemesi yapılmıştır. Hıdırlık Mescidi’nin restorasyonu unlu ressam Ahmet YAKUPOĞLU tarafından 1984 yılında yapılmıştır.
Golcuk Yaylası: Kutahya'nın guneybatısındaki Golcuk Yaylası Simav'a 10 km. uzaklıktadır. Cam ormanları arasındaki yayla her turlu altyapıya sahip olup, 1450 m yukseklikte harika bir piknik yeri olarak hizmet vermektedir.