Ay'a ilk kez bir insanın ayak basışı, yuz milyonlarca insanın birlikte izlediği, şaşırdığı ve heyecanlandığı buyuk bir andı. Milyonlarca yıldır kafamızı kaldırıp karşılaştığımız buyuleyici yuvarlak, sonunda insan icin ulaşılabilir bir hedef olmuştu.
İlk insanlı Ay gorevlerinden elde edilen veriler ve yıllar icerisinde Ay ile ilgili yurutulen araştırmalar, uydumuzu yakından tanımamızı ve daha fazlasını istememizi sağladı. Aradan gecen 50 yıldan sonra, Ay yeniden insanların ayak basacağı bir hedef haline geldi. Ancak bu kez insanlığı Ay'a goturecek teknolojiden gorevin amaclarına kadar, her şey farklı.
İnsanlık bu kez NASA'nın Artemis gorevi ile Ay'a gidecek. Gorevin ilk ve insansız gercekleşecek fırlatması ise once bazı teknik nedenlerle, ardından da ekstrem hava koşulları ve fırtınaların etkisiyle ertelendi. Verilen en yeni tarih ise 12-27 kasım arasında bir gun. Bu buyuk goreve haftalar kala, gecmişten farklarına goz atalım.
Apollo ile Artemis gorevleri arasındaki farklar neler? Apollo'dan sonra sıra Artemis'te: Ay'a ayak basacak ekipte koklu değişiklikler var
Apollo gorevleri ile Ay'a ayak basan 12 kişiden yalnızca bir tanesi bilim insanıydı. Ekibin geri kalanı ise asker kokenliydi. NASA'nın Artemis icin astronotları sececeği havuzda ise bolca bilim insanı bulunuyor. Apollo gorevleriyle Ay'a giden ekibin tamamı 'beyaz erkeklerden' oluşuyordu. NASA, Artemis gorevi ile kadın ve 'beyaz olmayan' insanları da Ay'a taşımayı hedefliyor. NASA aynı zamanda 'yalnızca bir kadın' değil de, ekibin buyuk kısmının ya da tamamının kadınlardan oluşma ihtimali olduğunu soyluyor. Bir ustteki maddeye de gonderme olacak şekilde; gorevin isminin Artemis secilmesinin de sebebi aslında bu. Apollo, Yunan mitolojisinde Zeus'un oğullarından biri. İkiz kardeşi ise tanrıca Artemis… Gorevlerin arkasındaki teknoloji ve muhendislik de epey gelişti ve değişti
Apollo Komuta Modulu, ekibin yolculuk ettiği moduldu ve 3 kişilik bir ekip maksimum 14 gun kadar kalabiliyordu. Bu 3 kişiden iki tanesi Lunar Modul ile Ay'a inerken bir kişi komuta modulunde kalarak Ay'daki ekibin geri donuşunu bekliyordu. Artemis gorevinde ise Orion 4 astronotu 21 gun ağırlayabilecek donanımla ve buyuklukte geliştirildi. Astronotların Ay'a taşınması ise Artemis'te Human Landing System ile yapılacak. Apollo gorevinde astronotlar once Saturn IB ve ardından da uzun yıllar 'dunyanın en guclu roketi' unvanını taşıyan Saturn V'ten guc alarak Ay'a doğru yola cıktılar. Artemis gorevinde ise dunyanın yeni en guclu roketi SLS kullanılacak. SLS'nin itme gucu, Saturn V'in itme gucunden %15 daha fazla. Apollo ile Artemis'in varış noktası icin hedefledikleri bolgeler birbirine zıt
Apollo gorevleri doneminde Ay'a dair bilgimiz daha kısıtlıydı. Bu sebeple olabilecek en guvenli bolgeler iniş icin secildi. Artemis gorevinde ise Ay'ın 'daha gizemli' guney Kutbu'na gidilecek. Cunku bu bolgenin, Ay'daki su buzu kaynaklarını barındırdığı duşunuluyor. Apollo ve Artemis'in Ay ile ilgili planları da oldukca farklı…
Apollo ile insanlığın hedefi once Ay yorungesine girebilmek, sonra da ilk kez ayak basmaktı. Aynı zamanda gorevin bir diğer onemli parcası ise Ay'dan toplanacak numuneler ile uydumuza yonelik araştırmalar gercekleştirebilmekti. Artemis'te ise esas amac Ay yuzeyine ve yorungesine kurulacak usler ve istasyonlar ile hem araştırmaları derinleştirmek hem de Mars'a ve sonrasında derin uzaya yapacağımız yolculuklar icin hazırlık yapmak. Bu amac icin Ay'da bir us kurulacak ve burada surekli kalan astronotlar araştırmalarına devam edebilecekler. Apollo gorevleri sonrası uzunca yıllar 'Ay'da keşfedilecek fazla bir şey kalmadı' gibi soylemler hakim olmuştu ve Ay ile ilgili esas hedef uzerine cıkabilmekmiş gibi lanse edilmişti. Cunku o donemde Ay gorevleri bilimsel calışmalardan ziyade 'siyasi' birer koz olarak goruluyordu. Artemis gorevinde ise Ay'ın insan turunun geleceği icin onemli bir istasyon olabileceği duşuncesiyle cok daha bilimsel bir bakış acısıyla hareket ediliyor. NASA'nın Artemis gorevi, Ay ile ilgili insanlığın tek projesi değil. Pek cok ulke ozellikle Ay'daki buz ve su kaynaklarına ulaşabilmek ve uzay calışmalarında uydumuzdan bir istasyon olarak yararlanabilmek icin ceşitli calışmalar gercekleştiriyor.
Orneğin Cin de onumuzdeki yıllarda Ay'da kapsamlı bir araştırma istasyonu kurmaya hazırlanıyor. Hatta ABD'den bu konuda 'Cin, Ay'ı ele gecirmeye calışacak' gibi absurt acıklamalar bile gelmişti.
Tum bu calışmalar sonrası gelecekte Ay'ı uzerinde ve yorungesinde araştırmalar yapılan, diğer gezegenlere giderken uğranan bir istasyon olarak goreceğiz. Ancak oncesinde epey yolumuz var...