1) TEMAS İCEREBİLİR DE İCERMEYEBİLİR DE...
NELER CİNSEL İSTİSMARA GİRER?
Prof. Dr. Burcu Ozbaran: Bir erişkinin cinsel isteklerinin doyumu icin nesne olarak cocuğu kullanması cocuğa yonelik cinsel istismar kapsamına girer. Temas icermeyen cinsel istismar yani taciz; teşhircilik, pornografik goruntuler gosterme ya da pornografik konuşmalar biciminde olabilir. Temas iceren cinsel istismar yani cinsel saldırı ise dokunma, surtunme, oral-genital yaklaşmalar, anal-vajinal penetrasyon gibi cinsel eylemler icerir.
Doc. Dr. Gul Karacetin: Turk Ceza Kanunu ’na gore erişkinlere yonelik cinsel suctan soz edebilmek icin ‘rızanın olmaması ’ gerekirken cocuklar soz konusu olduğunda ‘rıza ’ aranmaz. Cunku cocuklar cinsel amaclı davranışların ayırdında olmaz. Bu sebeple cocuklara yonelik tum cinsel davranışlarda cocukların boyun eğdikleri kabul edilir.
Cinsel istismar uygulayanların yuzde 85 ’i cocukların guvendikleri kişilerden cıkıyor.
2) ‘BENİM COCUĞUMUN BAŞINA GELMEZ ’ DEMEYİN
SADECE KIZ COCUKLARI MI CİNSEL İSTİSMARA MARUZ KALIR?
Prof. Dr. Cahide Aydın: Erkek cinsiyette olmak kişiyi cinsel istismardan muaf tutmaz. ‘Benim cocuğumun başına gelmez ’ demeyin.
Prof. Dr. Salih Zoroğlu: Temas iceren cinsel taciz sıklığı kızlarda ucte bir, erkeklerde dortte bir oranındadır. Temas icermeyen turler eklendiğinde oran, kızlar icin yuzde 60 ’a, erkekler icin yuzde 35 ’e yukselir.
3) HER KESİMDEN, HER MESLEK GRUBUNDAN OLABİLİR
HERKES ‘POTANSİYEL TACİZCİ ’ MİDİR?
Prof. Dr. Burcu Ozbaran: Cocuğun cevresindeki herkesi potansiyel istismarcı olarak gormek doğru değil. Ote yandan, bunu yapan kişilerin, her sosyoekonomik-sosyokulturel kesimden gelebileceği, herhangi bir meslek grubundan olabileceği de bilinmeli. Cok duşuk bir oranda, kadınlar tarafından gercekleştirilen cinsel istismar ornekleri de vardır.
4) CİNSEL İCERİKLİ SOZLERDEN ŞUPHELENİN
NE GORURSEM ŞUPHELENMELİYİM?
Prof. Dr. Cahide Aydın: Bedeninde olağandışı izler, tekrarlayan enfeksiyonlar, akıntılar, ağrılar ve duygu-davranış değişimleri varsa bunların nedenleri araştırılmalı.
Prof. Dr. Halis Dokgoz: Cinsel icerikli ifadeler kullanıyorsa mutlaka kaynağı sorgulanmalı. Cocuk eğer bir cinsel eylemden bahsediyorsa bunun gercek olmama olasılığı yok denecek kadar azdır.
Doc. Dr. Gul Karacetin: 10 yaşından kucuk cocuklarda; yaşına uygun olmayan cinsel bilgiye sahip olma, resimlerinde, oyunlarında ve davranışlarında cinsel icerikli temaların olması, sık ve ortalık yerde yapılan masturbasyon durumunda aileler şuphelenmelidir.Daha onceleri yalnız kalabilen cocuğun yalnız kalmaktan korkması, uyku sorunları, belli bir cinsiyetteki tanıdıklardan korkma, ateş yakma, hayvanlara kotu davranma ve kendini yaralama istismar sonrası belirtilerdir. Tuvalet alışkanlığını kazanmış bir cocuğun idrar ve gayta kacırması durumunda da mutlaka doktora başvurulmalı. 10 yaşından buyuk cocuklarda ise ani başlayan depresyon, sosyal geri cekilme, yeme bozuklukları, kacıp gitme davranışı, surekli tetikte olma durumu, belirli yerlere gitmekten kacınma, aşırı sucluluk, madde kullanımı, suca yonelme, kendini yaralayıcı davranışlar ve intihar durumunda cinsel istismarla ilgili şuphe duyulabilir.
5) KUCUK YAŞTAN İTİBAREN BİLGİLENDİRİN
YA İSTİSMARA EVDE UĞRUYORSA?
Prof. Dr. Burcu Ozbaran: Cocuğun kendini guvende hissedeceği yegÂne yer olan evde istismarın varlığı durumunda temel guven duygusu derinden sarsılır. Anne-babanın bu konudaki yaklaşımı, dikkatli ve bilincli olmak olmalıdır. Cocuğun cinsel istismar hakkında yaşına uygun bicimde bilgilendirilmesi gerekir. Evdeki istismar durumunda yapılacak ilk şey, onu istismarın tekrarından korumak olmalıdır.
6) CİNSEL ORGANLARA İSİM TAKMAYIN
ONA BU KONUYU NASIL ANLATMALIYIM?
Prof. Dr. Burcu Ozbaran: Hicbir koşulda, kimsenin ‘ozel bolgeleri ’ne dokunmaması gerektiği, bu konuyla ilgili oyun ya da sır diye bir şeyin olamayacağı, onu rahatsız eden bir durumla karşılaştığında cığlık atması, hızlıca oradan uzaklaşması ve hemen buyuklerine haber vermesi gerektiği oğretilmeli. Daha ileri yaşlarda cinsellikle ilgili doğru bilgiler verilmeli, cinsel istismar yaklaşımını fark etme ve buyuklerden saklamama vurgulanmalıdır. Bu bilgiler ozellikle ergenlik donemindeki cocuklara oğut gibi sunulmamalıdır.Doc. Dr. Gul Karacetin: ‘İyi dokunma ’ ve ‘kotu dokunma ’ ayrımı, nerelerde cıplak, nerelerde giyinik olunabileceği anlatılmalı. Cinsel organlara isim takılmayıp biyolojik isimleri kullanması da cocuklarının bunları soylerken utanmamasını sağlar.
7) KONTROL EDİCİ DEĞİL, DESTEKLEYİCİ OLUN
AKRANLARININ CİNSEL İSTİSMARINDAN NASIL KORURUM?
Prof. Dr. Burcu Ozbaran: Kimlerle arkadaşlık ettiğini bilin. Sizden bir şey gizlemeye gerek duymayacağı bir ortam ve guven dolu bir ilişki yaratın. Ozellikle genclik doneminde bağımsız olmak isteyecektir. Bu onu riskli durumlara surukleyebilir. Onceden yaratılmış guven ilişkisi, aşırı kontrol edici değil, destekleyici bir tutum bu durumda koruyucu olur.
Prof. Dr. Salih Zoroğlu: 15 yaş altı gruplarda ‘flortle cinsellik ’ ve ‘cinsellikle cinsel taciz ’ arasındaki mesafe cok kısadır. Bu yaşlara has duygu yoğunluğu ve durtu kontrolunun yetersiz oluşu bircok cocuk ve gencin tacizci ya da kurban konumuna duşmesine neden olur. Cinsel eylemlerin sonucları konusunda eğitim cok onemlidir.
8) ANLATTIĞI HER ŞEYİ ONEMSEYİN
ONU OKULDAYKEN NASIL KORURUM?
Prof. Dr. Cahide Aydın: Onunla okulu hakkında sohbet etmek gerekir. Anlattığı her şey onemsenmelidir.
Doc. Dr. Gul Karacetin: Teneffuslerde okul sınırları dışına cıkmaması, uzak ve ıssız yerlere, boş binalara gitmemesi, okula giderken tenha yerleri tercih etmemesi, yabancıların birtakım vaatlerle onu bir yerlere goturmesine izin vermemesi gerektiği anlatılmalıdır.
Temas iceren cinsel taciz sıklığı kızlarda ucte bir, erkeklerde dortte bir oranındadır.
9) BU KONUYU SUREKLİGUNDEMDE TUTMAYIN
ONU BİLGİLENDİRİRKEN AŞIRI KORKUTMAMAYI NASIL BAŞARACAĞIM?
Prof. Dr. Neslihan İnal Emiroğlu: Cocuğun insanlara guvensiz olması da sorunlar getirir. Cocuğunuzu eğitip onlemler aldıktan sonra konuyu surekli gundemde tutmayın.
% 10: Reşit olana kadar cinsel istismarla karşılaşan cocukların -kız ve erkek- yuzdesi
10) BAĞIRABİLECEĞİNİ HATIRLATIN
TOPLU TAŞIMA ARACLARINDA, DERSHANEDE, SİNEMADA, KAFEDE, AVM ’DE, SPOR SALONUNDA NELERE DİKKAT ETMELİ?
Doc. Dr. Gul Karacetin: Her yerde dikkat etmesi gereken şeylere ek olarak; tuvalet kapısını kilitlemesi, ortam tenhalaştığında yalnız kalmaması hatırlatılabilir. Toplu taşımada onu rahatsız eden bir şey olduğunda şoforden ve diğer yolculardan yardım istemek, camı acarak bağırmak gibi secenekleri olduğu anlatılabilir.
11) İSTİSMAR BAŞKA SICAK İLİŞKİ BAŞKA
CİNSEL İSTİSMARA YAKLAŞIM TOPLUMA GORE DEĞİŞİR Mİ? AMERİKA ’DA EN UFAK DOKUNUŞ TACİZ SAYILABİLİRKEN, BİZDE ‘GOSTER AMCALARA ’ DİYE BİR ŞEY VAR...
Prof. Dr. Burcu Ozbaran: Evet, Amerika ’da bir cocuğa dokunmak daha duşunulerek yapılacak bir eylem. Bizdeki ise daha dokunarak sevmeye dayalı bir kultur. Ancak istismarla sıcak aile ilişkilerini karıştırmamalı.
Prof. Dr. Salih Zoroğlu: Ulkemizde cahillik ve kabalık kaynaklı bircok davranışı kulturun doğal bir parcası gibi değerlendiriliyor. ‘Goster amcana... ’ tarzında cereyan eden kultursuzluk orneği davranışlar engellenmeli.
12) OLAYI MUTLAKA ADLİ BİRİMLERE İLETİN
CİNSEL İSTİSMARA MARUZ KALDIĞINI ANLADIĞIMDA İLK NE YAPMALIYIM?
Prof.Dr. Halis Dokgoz: İlk şey, bunu ciddiye almak. Sorunu cozmek icin onu ortaya koymak gerekir. İkincisi; adli birimlere iletmek. Ucuncusu de, cocuğun rehabilitasyonunu sağlanmak.
KİMLERE SORDUK?
Prof. Dr. Burcu Ozbaran - Ege Universitesi Tıp Fakultesi Cocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Prof. Dr. Cahide Aydın - Ege Universitesi Tıp Fakultesi Cocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Doc. Dr. Gul Karacetin - Bakırkoy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Cocuk ve Ergen Psikiyatri Kliniği Eğitim ve İdari Sorumlusu, Adli Tıp Kurumu Gozlem İhtisas Kurulu Uyesi
Prof. Dr. Halis Dokgoz - Mersin Universitesi Cocuk Koruma ve Araştırma Merkezi Muduru
Prof. Dr. Neslihan İnal Emiroğlu - Turkiye Cocuk ve Genc Psikiyatrisi Derneği Genel Sekreteri, Dokuz Eylul Universitesi Tıp Fakultesi Cocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Prof. Dr. Salih Zoroğlu - İstanbul Tıp Fakultesi Cocuk Psikiyatrisi Anabilim Dalı Başkanı, Adli Tıp Kurumu 6. İhtisas Kurulu Uyesi
Kaynak:Hurriyet