Yalan, belki sadece bir kelimedir. Fakat zararları sadece soyleyenle sınırlı kalmaz. Duyan herkesi olumsuz bicimde etkiler.

Elbette ki, hicbirimiz gozumuz gibi sevdiğimiz evlÂdımızın yalan soylemesini hoşgormeyiz. Cocuklarımız, kucuk yaşlarda hayalle gerceği ayıramayarak yalan soyleyebilirler. Dikkat edeceğimiz en onemli husus onları yalancı olarak adlandırmamaktır. Dediğini onaylamamalı, fakat alay da etmemeliyiz. Bunun yerine guzel bir dille konuşmalı, onu duşunmeye sevk etmeliyiz.

Karakterin temelleri ailede atılır. Daha sonra cevre ve eğitim yoluyla cocuğun kişiliği iyice şekillenir. Ornek olacağınız davranışlar, sozlerinizden bin kat daha etkilidir. Aslında doğru soylemek cok zordur. Doğru soyleyen insanın zor durumda kalmaması icin hataya da duşmemesi gerekir. Hataya duşse bile bunu itiraf edecek, kendini ifade edecek guclu bir kişiliğinin olması gerekir. Doğru soylemeye alışmış insanın yalanlarla hayatını surdurmesi cok zordur, kişiliğine ihanettir ve acı verir. Bu yuzden doğru konuşan insan her yonden doğru olmaya kendini mecbur hisseder. Munafıklık alÂmetlerinden birisinin yalan soylemek olması boşuna değildir. Cocuğa bunun bilincini verebilirseniz, istediğiniz gibi yetişmesini sağlayabilirsiniz.

Once biz yalan soylemezsek cocuklar da bu konuda modeli doğru alarak bizim gibi olurlar. Yalan soylemiyor, fakat en ufak kabahatlerinde onları cezalandırıyor, sevgimizi esirgiyorsak, onlardan mukemmeliyetcilik bekliyorsak, onları başkalarıyla kıyaslıyorsak cocuklarımız yine bu davranışa yeltenebilirler.

İlgisiz kalan cocuklar da bazen yalanı ilgi cekmek icin kullanırlar. Onlar ozellikle, ailelerin hassas noktalarını kullanarak yalan soylemeye meyillidirler. MeselÂ, aile cocuğa arkadaşını ornek verip ovuyorsa, o arkadaşının kendine vurduğu yalanını uydurabilir. Bundaki amac “Onları değil, beni gor!” mesajıdır. Aslında mesajın kodları doğru alınabilse, aile yanlışlarının da farkına varabilir.

Aile onem verdiği değerleri cocuğa baskı şeklinde hissettirdiği zaman cocuk bunu kullanır ve yalan soyler. Manevî değerler icin cocuğun cok ustune duşulurse oğretmeninin bu konuda ters bir soz soylediğini ifade ederek, kendisine yaramazlık yaptığı icin ceza veren oğretmeninden intikam alabilir.

Yalan; menfaat, odul, para icin de soylenebilir. Cocuklara alın teri harcanarak kazanmanın değerini oğretiyor ve halinizden şikÂyet etmiyorsanız, bunlara itibar etmeyecektir.

Evde televizyon seyrederken pasif durumda olmamalı, olaylar hakkında yorum yapmalıyız. Yalan uzerine kurulu dizileri mumkunse seyrettirmemeli, seyrettiriyorsak yanlışları cocuğa acıklamalıyız. Cocuk yalanın uzun vadede işe yaramayacağını bilmelidir. Kucukken annemin bize anlattığı yalancı cobanın hikÂyesi ve kırk altınının yerini sırf annesi “Yalan soyleme!” dedi diye eşkıyalara acıklayan cocuk oykusunu hÂl hatırlarım. Boyle hikÂyeciklerle, şarkılarla cocuklarımızın kucucuk beyinlerine, iyiyi ve doğruyu yerleştirebiliriz. Ayrıca cocuk doğruyu soylerse cezalandırılmayacağını bilmelidir. Annemin soylediği “Doğruyu soylersen sana kızmayacağım!” lafı hal kulaklarımda. Tabii bunun lafta kalmadığını da soylememe gerek yok sanırım.

Cocuğunu anlayan, dinleyen, sevdiği ve sevmediği her şeyin farkında olan ailelerin cocukları, doğru soylemeye eğilimlidir. Cocuklarınızla, sizin ailenizle asla konuşamadığınız konuları paylaşabilirsiniz. Unutmayın ki, yeni nesil eski nesilden iletişim adına onde olmak zorundadır. İletişimi guclu olan ailelerin cocukları yalana başvurmadan rahatca icindekileri soyleyecek, saklama ihtiyacı duymayacaktır.

Cocuğun doğru soylemeyi secmesinde ailesi kadar oğretmenin de rolu vardır. İyi bir oğretmen cocuklarını eşit gorur ve ayırım yapmaz. Oğretmen de tıpkı ailesi gibi ona bu konuda doğru ornek olur. Aileden sonra ornek alınacak ikinci kişi oğretmendir.

Yalanın nedeni bilinirse onunla savaşmak da kolay olur. Sebebe gore onlem alabilirsiniz. Cocuk cezalandırılmamalı, fakat bu durumdan hoşnut olunmadığı belli edilmelidir. Cocuğa yalan soyluyorsun denmemeli, surekli şupheyle bakılmamalı, ona guvenildiği hissettirilmelidir. İyi arkadaşlar edinmesine ortamlar hazırlanmalıdır. Arkadaşlarını doğrudan kotulemek iyi sonuc vermez. Cocuğun bunu kendinin anlaması, farkına varması gerekir. Cocuk hakkındaki beklentilerinizi yuksek tutmayın ve onu hicbir konuda zorlamayın. Zorlama yapan bir ailenin yalandan şikÂyet etmeye hakkı olmayacağını bilin. Yalanı itiraf ettirmek marifet değildir. Onemli olan onu onleyebilmektir. Bu yuzden yalana savaş ilÂn edin. Ufak tefek yalanları gormezlikten gelmeyin. Sizin bunları bile hoş gormediğinizi bilsin. Eğer cocuk sizin yalanınızı bulup, soyluyorsa bunu telÂfi yoluna gidin, siz de ozur dileyin, ornek olun. Yaptığınızın doğru olmadığını soyleyin ve hatırlattığı icin teşekkur edin. Cocuğa asla yapamayacağınız sozler verip guvenilirliğinizi zedelemeyin.

Gercek yavaştır. Ağızdan ok gibi hızlı cıkıp herkesi kendine inandıran yalanı gecer, aydınlığı dunyayı sarar. Geriye yalanın getirdiği tahribatlar ve ona duyulan ofke kalır. Yureğinizden huzur, dilinizden doğrular eksik olmasın.


ALINTIDIR