I. Ahmed doneminde ekber ve erşed sistemi başlatılmadan once Osmanlı padişahlarının tahtı ele gecirme şuphesi olan erkek akrabalarını oldurmeleri normal bir durumdu. III. Mehmed de bu geleneği uygulamak istedi ancak elini buladığı kan o kadar coktu ki yıllar sonra tahta gecen torunları bile onu nefretle andılar. Gelin Osmanlı padişahı III. Mehmed kimdir yakından bakalım ve kısa hayatında neler yaptığını gorelim.
III. Mehmed kimdir? Sancağa cıkan son şehzade: Osmanlı sultanı III. Murad ’ın Safiye Sultan ’dan doğma oğlu olan III. Mehmed, 26 Mayıs 1566 tarihinde Manisa ’da dunyaya geldi. Fatih Sultan Mehmed ’e benzesin diye buyuk dedesi Kanuni Sultan Suleyman, ona Mehmed adını verdi.
Mehmed, şehzadeliği sırasında İbrahim Cafer Efendi ve Pir Mehmed Azmi Efendi gibi donemin en unlu alimlerden dersler almıştı. Adlî mahlasıyla divan şiirleri yazıyordu. 1583 yılında Osmanlı geleneklerine uygun olarak Manisa sancağına gonderildi. Mehmed, Osmanlı tarihinde sancağa gonderildikten sonra padişah olan son isim olacaktır. 1595 yılında III. Murad ’ın hayatını kaybetmesi sonrası İstanbul ’a geldi ve III. Mehmed adıyla Osmanlı İmparatorluğu ’nun 13. padişahı, 78. İslam halifesi olarak tahta cıktı.
III. Mehmed ’in ilk icraati elini kana bulamak oldu:
Tum monarşilerde olduğu gibi Osmanlı İmparatorluğu ’nda da tahtı ele gecirmek icin isyan cıkarma ihtimali olan erkek akrabaların oldurulmesi vacipti. Ancak dikkat edin, boyle bir ihtimali olanlar oldurulurdu. Henuz cocuk ya da bebek olanlara kolay kolay dokunulmazdı. III. Mehmet ise bu durumu pek onemsemiyordu.
III. Mehmet tahta cıkar cıkmaz verdiği ilk emirle birlikte coğu bebek olan tam 19 kardeşi boğularak olduruldu. Sonraki yıllarda hakkında cıkan dedikodular nedeniyle oğlu Şehzade Mahmud ’u da oldurttu.
Konu hakkında ilginc bir rivayet vardır. 1909 yılında tahta cıkan Mehmed Reşad, kılıc kuşanma merasimi sonrası atalarının mezarlarını ziyaret etti ancak III. Mehmed ’i ziyaret etmedi. Bunun nedeni sorulduğunda "Ben cocuk katilinin kabrini ziyaret etmek istemiyorum." demiştir. Yani Osmanlı ailesi bile ataları III. Mehmed ’in yaptığını doğru bulmamaktadır.
Yıllar sonra bir Osmanlı padişahı yeniden sefere cıkıyor:
Yukselme doneminin son padişahı olan Kanuni Sultan Suleyman ’dan sonra yaklaşık 30 yıl boyunca hicbir padişah ordu ile birlikte sefere cıkmadı, ta ki III. Mehmed ’e kadar. Aslında III. Mehmed sefere katılmak zorunda kaldı diyebiliriz cunku o donemde Osmanlı, Avrupa ’da zorlu bir mucadele veriyordu.
III. Mehmed tahta cıktığı sırada Osmanlı - Avusturya Savaşı devam etmekteydi. 1595 yılında Budapeşte ’de Osmanlı ’ya ait olan Estergon Kalesi kaybedilmişti. Sinan Paşa komutasında pek cok sefer duzenlense bile Vişegrad da kaybedilmişti. Art arda yaşanan bu kayıplar sonrasında devlet yoneticileri ve yeniceriler padişahın ordunun başında olmamasına tepki gostermeye başladılar.
Tepkiler sonrası III. Mehmed, annesi Safiye Sultan ’ın itirazlarına rağmen 20 Haziran 1596 tarihinde yola cıktı. Macaristan ’ın kuzeyinde yer alan Eğri Kalesi, 1552 yılından beri Osmanlı tarafından kuşatma altındaydı. Bizzat III. Mehmed ’in komutasındaki ordunun kuşatmaya dahil olması sonrası 12 Ekim 1596 tarihinde kale, padişaha teslim edildi. Bu nedenle III. Mehmed, Eğri Fatihi olarak da anılır.
III. Mehmed, Haclı ordusunun karşısına cıkıyor:
Eğri Kalesi ’nin Osmanlı tarafından fethedilmesi sonrası Avrupa tedbir alarak Avusturyalı, Alman, Erdelli, Macar, İtalyan, İspanyol, Fransız, Hollandalı, Belcikalı, Cek, Hırvat, Sırp, Slovak ve Leh askerlerden oluşan 300 bin kişilik bir Haclı ordusu toplamıştı. Haclı ordusu ile 140 bin kişilik Osmanlı ordusu, 15 Ekim 1596 tarihinde Hacova ’da karşı karşıya geldiler.
Haclıların kalabalık tufek atışı nedeniyle Osmanlı buyuk zayiat verdi. Cephede, padişahın ayrıldığı hakkında yalan haberin yayılması sonrası yeniceriler geri cekilmeye başladı. Zafer kazandığını duşunen Haclılar, bolgeyi yağmalamaya başladılar. Ancak Osmanlı ordusunun geri hizmetinde olanlar hala oradaydı.
Normalde savaşa katılmayan oduncular, cadırcılar, uşaklar, deveciler ve aşcılar gibi geri hizmet mensupları, yenicerilerin cekildiğini gorunce ellerine gecirdikleri kazan, kepce, balta, tırpan ne varsa zaten yağma icin dağılmış olan Haclıların uzerine saldırmaya başladılar. Bunu goren yenicerilerin cepheye donmesi ile birlikte Hacova Savaşı kazanılmış oldu. Yaşanan ilginc olaylar nedeniyle bu savaş tarihe Kepce Kazan Savaşı olarak gecmiştir.
Avrupa ’da sular durulacak gibi değildi:
Hacova Savaşı ’ndaki galibiyetten sonra III. Mehmed İstanbul ’a geri dondu. Avusturya cephesini koruması icin Satırcı Mehmed Paşa ’yı bıraktı. İki yıl boyunca tek bir zafer bile kazanamayan Satırcı Mehmed Paşa idam edildi ve yerine Sadrazam Damat İbrahim Paşa getirildi.
Sadrazam Damat İbrahim Paşa komutasındaki ordu Kanije Kalesi ’ni aldıktan sonra Beylerbeyliği merkezi buraya alındı. Sadrazam Damat İbrahim Paşa, omur boyu sadrazamlık sozu aldı ve Tiryaki Hasan Paşa beylerbeyi oldu. Tiryaki Hasan Paşa, 1603 yılında İstolni, Belgrad ve Estergon kalelerini geri aldı.
Celali İsyanlarını fırsat bilen Safevilerin Tebriz ’i alması sonrası III. Mehmed hayatını kaybetti:
Avrupa kaynıyordu kaynamasına ama aynı donemde Anadolu ’nun dort bir yanında da Celali İsyanları patlak vermişti. Hem Avrupa ’da savaşan hem de isyanlarla uğraşan Osmanlı ’nın bu durumunu fırsat bilen Safeviler, 13 yıllık anlaşmayı bozarak saldırıya gectiler.
1590 yılında Safeviler ile Osmanlı arasında imzalanan Ferhat Paşa Antlaşması, iki devlet arasında barışı sağlıyordu. Ancak Osmanlı ’nın birden fazla cephede savaşmasını fırsat bilen Safevi şahı I. Abbas bu anlaşmayı bozarak 25 Ağustos 1603 tarihinde Osmanlı ’ya savaş ilan etti. Safeviler kısa sure icerisinde Tebriz ve Revan ’ı ele gecirdiler.
Safevilerle olan savaş surduğu sırada, 21 Aralık 1603 tarihinde 37 yaşındaki III. Mehmed hayatını kaybetti ve yerine oğlu I. Ahmed gecti. Olum nedeni hakkında ise farklı rivayetler vardır. Bazı kaynaklar doğu olaylarına uzulduğu icin hastalandığını, bazı kaynaklar kalp krizi gecirdiğini, bazı kaynaklar ise şişmanlık nedeniyle oluşmuş bir mide rahatsızlığı olduğunu soylemektedir.
Doneminde pek cok onemli olay yaşanmasına rağmen kardeşlerini ve oğlunu oldurtmesi ile hatırlanan sultan III. Mehmed kimdir sorusunu yanıtlayarak hayatı hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Tarihi olayları donemin şartlarına gore değerlendirmemiz gerektiğini unutmayarak konu hakkındaki duşuncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.