COCUKLARDA GECİKMİŞ DİL VE KONUŞMA

Retorya Dil, Konuşma ve Gelişim Merkezi’nden Uzman Dil ve Konuşma Terapisti Sumeyra Ozturk

Gecikmiş konuşması olan cocukların soyledikleri genelde ebeveyni dışındaki kişiler tarafından anlaşılmaz. Sozcuk dağarcığının sınırlı olması, cumleleri yaşına uygun uzunlukta kuramaması, ekleri kullanmaması ya da yanlış yerde kullanması ve konuşma anlaşılırlığının duşuk olması gecikmiş dil ve konuşma belirtilerindendir. Retorya Dil, Konuşma ve Gelişim Merkezi’nden Uzman Dil ve Konuşma Terapisti Sumeyra Ozturk gecikmiş konuşma, nedenleri ve yapılması gerekenlerle ilgili sorularımızı yanıtladı.

Cocuklarda gecikmiş konuşma nedir, biraz anlatır mısınız?

Cocukların dil ve konuşma gelişiminde bireysel farklılıklar gozlenir; ancak belli yaş aralığında her cocuğun bazı becerileri edinmiş olması beklenir. Orneğin 3 yaşındaki bir cocuk kendisini sozcuklerle yeterince ifade edemiyor ve soylemek istediklerini genelde jest ve mimikle anlatıyorsa, yaşıtları gibi 3-4 sozcukten oluşan cumleler kurmakta zorlanıyorsa, kreşte yaptıklarını ya da arkadaşıyla ne oynadığını anlatması istendiğinde anlatamıyorsa gecikmiş konuşmadan bahsedilebilir. Gecikmiş konuşması olan cocukların soyledikleri genelde ebeveyni dışındaki kişiler tarafından anlaşılmaz. Gecikmiş konuşmanın belirtileri cocuğun sozcuk dağarcığının sınırlı olması, cumleleri yaşına uygun uzunlukta kuramaması, ekleri kullanmaması ya da yanlış yerde kullanması ve konuşma anlaşılırlığının duşuk olmasıdır. Yukarıyla aynı değiştir

Peki gecikmiş konuşma neyden kaynaklanmaktadır?

Cocuklarda gecikmiş konuşma cok ceşitli nedenlerden kaynaklanıyor olabilir. Zihin engeli, norolojik hastalıklar, otizm ve yaygın gelişimsel bozukluklar, işitme engeli konuşma gecikmesinin nedenlerinin bir kısmıdır. Cocuğun icinde bulunduğu ortamdaki uyaran eksikliği de onemli bir nedendir. Bazı durumlarda ise gecikmiş konuşma herhangi bir bilinen nedene bağlı olarak ortaya cıkmış olabilmektedir. Erken doğum, cocuğun doğum sırasındaki kilosunun duşuk olması ve ailede gecikmiş dil ve konuşma oykusu olması risk faktorlerindendir. .

Bir cocukta gecikmiş konuşma olduğu nasıl anlaşılabilir?

Normal gelişim gosteren cocuklar belli yaş aralıklarında o doneme ait dil ve konuşma becerilerini edinirler. Ebeveynler cocuklarını gozlemleyerek yaşıtları duzeyinde olup olmadığını belirleyebilir ve doğru zamanda bir uzmandan destek alabilirler. Ancak bunun icin normal dil ve konuşma gelişim basamaklarını bilmelidirler.

Bu gelişim basamaklarından kısaca bahseder misiniz?

1-2 yaş aralığındaki cocuklar iki sozcukten oluşan cumle kurabilir, kendisine soylenen nesneyi adlandırabilir ve her hafta yeni bir sozcuk kullanmaya başlar. 2-3 yaş aralığındaki cocuk olumsuzluk eki, coğul eki gibi bazı ekleri kullanabilir, uc sozcuğu bir araya getirerek cumle kurabilir ve soyledikleri cevresindekiler tarafından anlaşılır. 3-4 yaş aralığındaki bir cocuk ise ortalama 800-1500 sozcuğu iletişimde kullanabilir, 4-5 sozcukten oluşan cumleler kurar ve basit oykuler anlatabilir. 4-5 yaş aralığındaki cocuk karmaşık cumleler kurabilir, okul ve arkadaşlarıyla ilgili deneyimlerini anlatabilir.

Peki aileler genelde bu duruma nasıl tepki veriyorlar?

Ne yazık ki coğu aile cocuklarının zamanla kendiliğinden konuşmaya başlayıp, yaşıtlarını yakalayacağı duşuncesiyle profesyonel destek almayı erteliyorlar. Kendisini ifade etmek isteyip, edemeyen cocuk ise bu surecte davranış problemleri sergileyerek daha hırcın ve agresif olabiliyor. Ayrıca bu cocuklarda ozguvende duşuş, ice kapanıklık ve kendini soyutlama gorulebiliyor. Okul donemine sarkan dil ve konuşma bozuklukları ise cocuğun akademik olarak yaşıtlarının gerisinde kalmasına ve okuma-yazma oğrenmede gucluk cekmesine neden oluyor.

Siz bir uzman olarak aileler ne onerirsiniz?

Ailelere tavsiyem cocuğun dil ve konuşma gelişiminde bir sorundan şuphelendiklerinde değerlendirme yapması icin uzman bir dil ve konuşma terapistine başvurmalarıdır. Bunun başlıca nedeni ise erken tanı ve mudahalenin gecikmiş konuşmadaki onemidir. Dil ve konuşma terapisti, yaptığı değerlendirme sonucunda gecikmiş konuşmanın nedenlerini araştırır ve terapiye başlamanın gerekli olup olmadığına karar verir. En onemlisi de anne ve babaya cocukla ne şekilde doğru iletişim kurmaları gerektiğini oğretir ve boylece aile evde cocuğun dil gelişimini destekleyebilir.